اقتصاد
ضعف مديريتي و کاهش بارندگي سبب کاهش توليد 35 درصدي گندم شده که پيش‌بيني مي‌شود 5 تا 7 ميليون تن براي تامين نياز کشور وارد شود. تاکنون گزارش‌ها از خريد تضميني گندم حکايت از کاهش 21 درصدي خريد دولتي دارد که کارشناسان پيش بيني مي‌کنند، توليد اين محصول استراتژيک امسال 35 درصد نسبت به سال گذشته کاهش يابد با اين اوصاف امسال براي تامين نياز داخل حداقل بايد 5 ميليون تن گندم وارد شود. گندم در يکسال گذشته در بازارهاي جهاني بيش از 35 درصد رشد کرده و دولت مجبوراست دو برابر آنچه که به کشاورز داخلي مي پردازد، يعني کيلويي تا 10 هزار تومان براي واردات پرداخت مي‌کند که رقم بسيار بزرگي تا 50 ميليارد تومان خواهد بود. ايران سالها در توليد گندم تحت سفارشات بنيانگذار انقلاب اسلامي و مقام معظم رهبري خودکفا بود، اما طي چند سال گذشته اين خودکفايي جاي خود را با واردات عوض کرد، در دو سال گذشته سالانه 3.5 ميليون تن گندم وارد کردند و امسال نيز حداقل 5 ميليون تن براورد مي‌شود که برخي تا 7 ميليون تن هم پيش‌بيني کرده‌اند. کاهش 21 درصدي خريد دولتي گندم سيد جعفر حسيني با بيان اينکه ميزان خريد تضميني گندم تا روز چهارشنبه گذشته، به دو ميليون و 590 هزار تن رسيده بود، گفت: اين ميزان خريد نسبت به مدت مشابه سال گذشته 21 درصد کاهش داشته است وي با اشاره به اينکه در سال جاري دولت مجبور است بخش زيادي از منابع ارزي را صرف واردات گندم کند، گفت: اگر دولتمردان ماه‌ها قبل که بخش خصوصي هشدار مي‌داد، در تعيين قيمت گندم هوشيارانه عمل مي‌کردند، با چالش کمتري مواجه مي‌شديم. پيش بيني واردات تا 7 ميليون تن گندم برخي از مسئولان حتي کاهش توليد و واردات بيشتري را پيش بيني کرده‌اند که تا 7 ميليون تن واردات هم بوده است. محمدجواد عسکري، نماينده داراب و زرين دشت و نايب رئيس کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي در مجلس شوراي اسلامي، نهم خرداد ماه در برنامه «تهران 20»، گفت: مجبوريم 5 تا 7 ميليون تن گندم وارد کنيم. اما اين سوال است چرا کشوري که سالها روي خودکفايي گندم سرمايه گذاري کرده و براي آن زحمت کشيده توليد به چنين وضعي دچار شود براي خودکفايي در گندم از همه ظرفيت ها استفاده شد و حتي با توجه به اهميت اين محصول اساسي، سهم زمين ساير محصولات را هم به کشت اين محصول اختصاص دادند. ضعف در مديريت توليد وکم بودن نرخ خريد تضميني سياست‌هاي غلط خريد تضميني دولت مهمترين عامل براي کاهش توليد گندم و تحويل ندادن به سيلوهاي دولتي است. دولت قانون خريد تضميني را که در آن تاکيد شده نرخ بر اساس تورم و هزينه‌ها در نظر گرفته شود، رعايت نکرد، نرخ خريد تضميني سال گذشته 2500 تومان و امسال 4000 تومان بود که بعدا به 5000 تومان افزايش داد که حتي اين هم نسبت به هزينه‌هاي کشاورزان بسيار کم است. رئيس کميسيون کشاوري مجلس، با انتقاد از قيمت‌گذاري غير واقعي گندم در سال جاري گفت: در صورت عدم موافقت با افزايش قيمت متناسب گندم، در سال جاري بايد 5 ميليون تن واردات گندم داشته باشيم. سيد جواد ساداتي نژاد رئيس کميسيون کشاورزي مجلس خطاب به رئيس جمهور گفت: چرا شما قيمت تمام شده محصولي مانند گندم و سويا که براي امنيت غذايي کشور مهم هستند، را نمي‌پذيريد و دنبال خريد غيرواقعي و زير قيمت محصول از کشاورزان هستيد؟ چرا دولت حاضر است گندم و سويا را با چند برابر قيمت از خارج خريداري کند، اما قيمت واقعي را به کشاورزان داخلي نپردازد؟ مزارع گندم محل چراي دام شد وي افزود: شاهد هستيم که کشاورزان مزارع گندم خود را به دامداران اجاره مي‌دهند، زيرا درآمدي بالاتر از برداشت و فروش محصول با قيمت 4 هزار تومان به دولت دارد، اين اقدام هشدار به دولت براي واردات گندم در سال 1400 است، امروز قيمت تمام شده گندم بر اساس بررسي‌هاي کارشناسي بين 5 هزار و 500 تا 5 هزار و 800 تومان اعلام شده است، ضرورت دارد تا وزير جهاد کشاورزي و اعضاي شوراي قيمت‌گذاري هرچه سريع‌تر قيمت جديد گندم را تصويب و نشان دهند که مدافع کشاورزان داخلي هستند. ساداتي نژاد ادامه داد: در صورت عدم موافقت با افزايش قيمت متناسب گندم در سال جاري بايد 5 ميليون تن واردات گندم داشته باشيم. کاهش بارندگي و نداشتن برنامه براي توليد در شرايط سخت بيش از دو برابر زمين‌هاي کشت آبي گندم در کشور به صورت ديم کشت مي‌شود، بنابراين تاثير بارش در کشوري که ميانگين 230 ميلي متر است، بسيار تعيين کننده است. زمين‌هاي ديم کشور بيش از هر مولفه اي به بارندگي نياز دارند که اگر نباشد کل توليد تقريبا از بين مي رود و کشاورزان مجبور مي شوند، براي تعليف دام استفاده کنند، اما راهکارهاي کارشناسي هم براي توليد کافي در شرايط کم آبي وجود دارد که در ادامه گزارش ذکر مي‌شود. بر اساس آمارهاي وزارت نيرو بارش هاي امسال 50 درصد کاهش يافته است، بر اساس علم ديمکاري براي توليد محصول در شرايط ديم حداقل 300 ميلي متر بارندگي نياز است، بنابراين اين ميزان کاهش براي کشوري که ميانگين 230 ميلي متر دارد فاجعه است و باعث شده در کنار ضعف مديريت و نرخ پايين خريد تضميني بر کاهش توليد تاثير بگذارد. گزارش‌هايي که از استان ها مي رسد حاکي از کاهش شديد توليد است. کاهش 60 درصدي توليد گندم در لرستان معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي لرستان گفت: سال گذشته بيش از 370 هزار تن گندم در لرستان توليد شد، اما بر اساس آخرين بررسي‌ها در خوش‌بينانه ترين حالت امسال ميزان توليد گندم در لرستان 200 هزار تن خواهد بود که اين ميزان حدود 60 درصد سال گذشته است. کاهش توليد گندم در چهارمحال و بختياري معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي چهارمحال و بختياري گفت: با توجه به کاهش بارندگي‌ها در فروردين و ارديبهشت سال 1400 و همچنين سرمازدگي سال زراعي جاري، در شرايط فعلي برآورد توليد گندم در استان به 110 هزار تن رسيده است، حتي ممکن است طي دو ماه آينده رقم توليد گندم نيز کاهش پيدا کند. کاهش 50 درصدي توليد گندم در بوشهر معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان بوشهر با اشاره به کاهش توليد گندم در استان، گفت: پيش‌بيني مي‌شود، امسال تنها 60 هزار تن گندم در استان بوشهر برداشت شود که نسبت به سال‌هاي گذشته رقم پاييني است. راهکار مقابله با کم آبي براي کاهش توليد اگرچه کاهش بارندگي در کاهش توليد تاثير دارد اما پايان کار نيست و متخصصان در مسير توسعه علم راهکارهايي را پيدا کرده اند که با اجراي آنها مي توان در عين کاهش بارندگي محصولات ديم خوبي هم به دست آورد، اصلا شاخه‌اي از کشاورزي با عنوان «ديمکاري» و جود دارد که براي مقابله با اين بحران ها و ارائه طريق براي توليدبيشتر است، اما وزارت جهاد کشاورزي نتوانسته برنامه‌اي براي اين بخش داشته باشد. به دو راهکار اساسي در اين مورد اشاره مي شود نخست استفاده از بذور مقاوم به کم آبي و تنش هاي محيطي است، اگرچه وزارت جهاد کشاورزي قبول ندارد در اين زمينه عقب ماندگي زيادي نسبت به کشورهاي توسعه يافته دارد و معتقد است، بذرهايي اصلاح کرده که قابل رقابت با کشورهاي ديگر است اما اين واقعيت غير قابل انکار را بايد بپذيرد که اکثر کشاورزان داخلي از بذرهاي مناسب استفاده نمي‌کنند و بذرهاي سنتي که خودشان توليد مي کنند استفاده مي کنند و اين سال به سال توليد آنها را کاهش مي دهد و فاصله ميانگين توليد کشور با توليد کشاورزان خبره گوياي اين مطلب است. دليلي که بذرهاي اصلاح شده از سوي کشاورزان کمتر استفاده مي شود اين است که بخش ترويج کشاورزي مجهز به روشهاي نوين فن آوري براي ارتباط گيري با کشاورزان نيست و هنوز نتوانسته علم و تحقيق را به مزرعه ببرد. کارمندان ترويج کشاورزي از پشت ميزهاي خود مي‌خواهند کشاورزان مزرعه را هدايت کنند و اين نشدني است. دوم استفاده از عمليات آماده سازي مطابق با شرايط ديم است که در اين هم وزارت جهاد کشاورزي نتوانسته به خوبي عمل کند در اين روش عمليات خاک ورزي يا انجام نمي شود و يا به حداقل مي رسد تا رطوبت خاک حفظ شود اين کارها هم نياز به ادوات و هم نياز به دانش دارد که در هر دو مورد دولت نتوانسته کشاورزان را تجهيز کند. بنابراين با وضعيت توليد گندم در سال جاري که از ضعف مديريتي تا خشکسالي تاثير گذار بوده واردات 5 تا 7 ميليون تن گندم با هزينه 50 تا 70 ميليارد تومان براي دولت سيزدهم تحميل مي‌شود.