جامعه
نیره حاجیان- با توجه به شرایط حساس جهانی، امنیت غذایی فقط یک موضوع اقتصادی نیست بلکه بنیان استقلال و اقتدار ملی است. در جهانی که تغییر اقلیم، جنگ غذا و نوسانات بازار جهانی سرنوشت ملت‌ها را تعیین می‌کند، کشوری پیروز است که غذای خود را بر پایه علم و بهره‌وری تأمین کند. امنیت غذایی، امنیت ملی است؛ هیچ کشوری بدون غذای پایدار، مستقل نمی‌ماند. امنیت غذایی تنها مأموریت یک وزارتخانه نیست، بلکه مأموریتی ملی است که از مزرعه تا کارخانه، از دانشگاه تا بازار امتداد دارد و هیچ سیاست پایداری بدون مشارکت مردم و هم‌افزایی بین بخشی به نتیجه نخواهد رسید. زنجیره غذا باید بر مبنای داده، فناوری و نوآوری عمل کند. هوش مصنوعی، فناوری‌های نو، انرژی خورشیدی و اقتصاد دانش‌بنیان ابزارهای حیاتی این مسیرهستند و نه گزینه‌های لوکس. ایران در این زمینه توانسته است حدود ۸۵ درصد امنیت غذایی را تامین کرده و از طریق کشاورزی و با استفاده از ظرفیت‌های عشایری به تولید کافی و سالم غذای ملی اقدام کند، که حفظ و توسعه آن به اقدامات زیرساختی کشور بستگی دارد. «امنیت غذایی» یک مفهوم پیچیده با تعاریف مختلف است. تعریفی که می‌توان به صورت کلی ارائه داد این است که همه‌ی افراد همیشه به غذای کافی، سالم و مغذّی برای تامین نیازها و ترجیحات غذایی خود دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند تا بتوانند فعال و سالم زندگی کنند. چهار بُعد اصلی امنیت غذایی عبارتند از:- موجود بودن: این امر به در دسترس بودن فیزیکی غذا در یک کشور یا منطقه اشاره دارد.- دسترسی: این مورد به توانایی افراد و خانوارها برای تهیه‌ی غذا اشاره می‌کند.- بهره‌برداری: این مفهوم به توانایی افراد و خانوارها برای مصرف غذا اشاره دارد به‌گونه‌ای که نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها را برآورده کند.- ثبات: این مورد به تاب‌آوری یک سیستم غذایی در برابر شرایط سخت و اتفاقات ناگهانی اشاره دارد.همه این چهار بُعد برای امنیت غذایی کامل نیاز است. عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث ناامنی غذایی شوند، از جمله:- فقر: فقر علت اصلی ناامنی غذایی است. افرادی که در فقر زندگی می‌کنند، اغلب پولی برای خرید غذا ندارند.- درگیری و جنگ: جنگ می‌تواند تولید و توزیع غذا را مختل کند و منجر به آوارگی و مهاجرت شود.- بلایای طبیعی: بلایای طبیعی مانند خشکسالی، سیل و آفات نیز می‌توانند به محصولات و دام آسیب بزنند و منجر به ناامنی غذایی شوند.- تغییر اقلیم: انتظار می‌رود که تغییرات اقلیمی تأثیر قابل‌توجهی بر امنیت غذایی در آینده داشته باشد. افزایش دما و تغییر در الگوهای بارندگی ممکن است منجر به از بین رفتن محصولات و کاهش تولید مواد غذایی شود. راهکارهای زیادی برای بهبود امنیت غذایی وجود دارد که شامل موارد زیر است:- سرمایه‌گذاری در کشاورزی: سرمایه‌گذاری در کشاورزی می‌تواند به افزایش تولید مواد غذایی و بهبود دسترسی به غذا کمک کند.- کاهش فقر: کاهش فقر برای بهبود امنیت غذایی ضروری است. این مورد را می‌توان از طریق برنامه‌های توسعه‌ی اقتصادی و گسترش شبکه‌های ایمنی اجتماعی و غیره انجام داد.- جلوگیری از درگیری: جلوگیری از درگیری و جنگ برای محافظت از امنیت غذایی، ضروری است. این امر را می‌توان از طریق دیپلماسی، صلح و حل‌وفصل مناقشات انجام داد.- ایجاد تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی: ایجاد تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی می‌تواند به کاهش تأثیر این رویدادها بر امنیت غذایی کمک کند. این مسئله را می‌توان از طریق سیستم‌های هشدار اولیه، اقدامات آمادگی در برابر بلایا و غیره انجام داد.- کاهش اثرات تغییر اقلیم: کاهش اثرات تغییر اقلیم برای محافظت از امنیت غذایی در بلندمدت ضروری است. بهبود این مسئله با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سرمایه‌گذاری در این راستا امکان‌پذیر است.