رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران مطرح کرد؛
ضرورت تدوین تقویم تعطیلات زیست‌محیطی
رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، با انتقاد از تعطیلی‌های غیرمترقبه و تصمیمات غیرکارشناسی، خواستار تدوین تقویم تعطیلات هدفمند و از پیش تعیین‌شده برای مدیریت بحران‌های زیست‌محیطی شد و در ادامه عنوان کرد که تعطیلی‌های بدون برنامه نه‌تنها در کنترل آلودگی هوا، بی‌اثر است، بلکه عاملی زیان‌بار برای اقتصاد کشور خواهد بود.
به گزارش کائنات، سعید تاجیک، از تعطیلی‌های ناگهانی به‌عنوان یکی از معضلات جدی اقتصاد کشور یاد کرده و گفت: این تعطیلی‌ها که بدون برنامه‌ریزی قبلی اعلام می‌شوند، بخش خصوصی را دچار بلاتکلیفی می‌کنند و به اقتصاد کشور آسیب جدی می‌زنند. تعطیلی‌های اخیر به دلایل مختلفی نظیر آلودگی، گرما، سرما، یا بحران آب، بسیار بوده است؛ در بهترین حالت، نتیجه این تعطیلی‌ها فقط این است که مردم با خودروهای شخصی به شمال کشور سفر کنند؛ بدون آنکه نقشی در کاهش آلودگی ایفا شود. رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران با استناد به محاسبات مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی هشدار داد: هر روز تعطیلی غیرمترقبه، بین ۵۰۰۰-۹۰۰۰ میلیارد تومان زیان اقتصادی برای کشور در پی دارد. این در حالی است که در چنین شرایطی، هیچ‌گونه حمایتی از بخش خصوصی در زمینه تعویق پرداخت مالیات، بیمه و سایر تعهدات نمی شود.
*راهکار بخش خصوصی: تعطیلات هدفمند در پیک آلودگی
این فعال اقتصادی ضمن اشاره به پیشنهادات مشخص بخش خصوصی برای مدیریت بهینه تعطیلات، توضیح داد: در اتاق بازرگانی پیشنهاد دادیم که در بازه زمانی ۱۵ آذر تا ۱۵ دی که همزمان با اوج مصرف گاز و بیشترین سطح آلودگی هوا در کلان‌شهرهاست، تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده‌ای به‌صورت یک یا دو هفته‌ای اعلام شود. این برنامه‌ریزی می‌تواند ضمن کاهش آلودگی، موجب رونق گردشگری در جنوب کشور و افزایش بهره‌وری شود. اگر این تعطیلات وارد تقویم رسمی شود، هم فعالان اقتصادی می‌توانند برای آن برنامه‌ریزی کنند، و هم دولت می‌تواند از این فرصت برای کنترل ناترازی انرژی و بهبود وضعیت زیست‌محیطی بهره ببرد.
*از گرمایش زمین تا ناترازی انرژی؛ زنجیره بحران ادامه دارد
در بخش دیگری از این برنامه، تاجیک به چرخه معیوب گرمایش زمین، افزایش مصرف انرژی، بحران آب و آلودگی هوا اشاره کرده و گفت: طی ۲۰ سال گذشته متوسط دمای کشور ۳.۵ درجه افزایش یافته که ۱.۵ درجه بیشتر از متوسط جهانی است. این افزایش دما نه‌تنها نیاز به تولید برق را بالا برده، بلکه باعث افزایش تبخیر منابع آبی، مصرف آب شرب و آب کشاورزی شده است. برای هر ۱۰۰۰ مگاوات تولید برق، در حالت خوشبینانه ۴۵۰ تن دی‌اکسیدکربن در جو منتشر می‌شود و اگر سوخت نیروگاه‌ها از گاز به مازوت تغییر یابد، این رقم به ۷۵۰ تن افزایش می‌یابد. این حجم از آلاینده‌ها، دوباره موجب افزایش دما و تشدید بحران‌های زیست‌محیطی می‌شود.
رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران ضمن انتقاد از وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و کیفیت پایین سوخت در کشور، تصریح کرد: طبق قانون هوای پاک، باید ۵۰ درصد حمل‌ونقل از طریق ناوگان عمومی انجام شود، اما طبق گفته شهردار تهران، این سهم تنها ۳۰ درصد است. از سوی دیگر، حدود ۷۰ درصد موتورسیکلت‌ها و ۴۰ درصد ناوگان باری فرسوده‌اند و مصرف سوخت آن‌ها بسیار بالاست. خودروهای تولید داخل یا وارداتی باید استانداردهای یورو ۵ و ۶ را رعایت کنند، اما به دلیل کیفیت پایین سوخت و فرسودگی سریع کاتالیست، این استانداردها عملاً بی‌اثر می‌شوند. متأسفانه هیچ مرجع مستقلی برای سنجش کیفیت سوخت در کشور وجود ندارد. وی تاکید کرد: تعطیلی اگر قرار است انجام شود، باید به شکل جامع و با در نظر گرفتن همه بخش‌ها از جمله بخش خصوصی، آموزش، حمل‌ونقل، و بهداشت باشد. دولت اعلام تعطیلی می‌کند اما بخش خصوصی سردرگم می‌ماند؛ نه حمایتی دریافت می‌کند و نه تکلیف روشنی دارد. تاجیک در پایان خواستار شد که دولت در کنار اقدامات اضطراری، به راهکارهای پیشگیرانه نیز توجه کند و منابع صندوق محیط زیست را به‌طور واقعی در خدمت حفظ محیط زیست قرار دهد؛ می‌توان با انجام معاینه فنی برای ساختمان‌ها و نهادهای دولتی، واگذاری نظارت به بخش خصوصی و اصلاح سیاست‌های انرژی‌بر و آلاینده، گامی موثر در این حوزه برداشت.
مدیر گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده خاک و آب تشریح کرد؛
مدیریت ناصحیح منابع آب
از بحران دشت‌ها تا خشکی دریاچه‌ها
در شرایطی که خشکسالی، تغییر اقلیم و سوءمدیریت منابع طبیعی سه ضلع اصلی تهدید امنیت غذایی کشور را شکل داده‌اند، مدیر گروه خشکسالی پژوهشکده خاک می‌گوید: به‌جای آنکه در پی شناسایی علمی خطرات و کاهش آسیب‌پذیری باشیم، کشور همچنان گرفتار سیاست‌های واکنشی و مدیریت بحران است.
به گزارش کائنات، طی سالیان گذشته جهان با تغییرات اقلیمی دست و پنجه نرم و می‌کند و هر سال شدیدتر از سال گذشته پیامدهای آن مشهود می‌شود. امسال اما جریان بسیار متفاوت‌تر از سال‌های گذشته است. سال‌های گذشته صحبت از کم‌بارشی بود اما همچنان امیدی برای بهبود وضعیت در روزهای آینده و توانایی ذخیره آب وجود داشت اما امسال شرایط دیگر از کم بارشی و تغییر اقلیم و بحث‌های مطالعاتی عبور کرده است؛ مسئله مدیریت بحران است که در این مطلب به آن پرداخته شده است. مهران زند، مدیر گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده خاک و آب با اشاره به وضعیت نگران‌کننده خشکسالی و کم آبی، تغییرات اقلیمی و سوءمدیریت در مدیریت منابع آب را از اصلی‌ترین عوامل تهدیدکننده امنیت غذایی ایران دانست. زند با بیان اینکه ایران همواره در معرض خشکسالی قرار داشته، اظهار کرد: وقوع خشکسالی در کشور ما یک امر طبیعی و بدیهی است، چراکه ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار گرفته و فراوانی وقوع خشکسالی‌ها در آن بیشتر از مناطق دیگر است. با این حال، در ۳۰ سال اخیر شدت و تداوم این پدیده به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. از سال ۱۳۷۶ تاکنون، ایران وارد چرخه‌ای شده که در این دوره بیش از ۱۶ سال خشکسالی تجربه شده و روند آن همچنان رو به افزایش است. وی در ادامه با تأکید بر نقش تغییر اقلیم در تشدید بحران‌های زیست‌محیطی و کشاورزی گفت: تغییر اقلیم، واقعیتی پذیرفته‌شده در سراسر دنیاست. افزایش دما، رشد پدیده‌های حدی مانند خشکسالی‌های شدیدتر و توفان‌های گردوغبار، همگی از نشانه‌های تغییر اقلیم هستند. این روند در منطقه خاورمیانه و به‌ویژه در ایران، با شدت بیشتری نسبت به میانگین جهانی مشاهده می‌شود.
زند افزود: در چند سال اخیر، میانگین بارندگی کشور از حدود ۲۵۰ میلی‌متر به ۲۳۵ میلی‌متر کاهش یافته است. اما موضوع نگران‌کننده‌تر از کاهش میزان بارش، تغییر الگوی زمانی و شدت آن است؛ به‌طوری‌که پراکنش بارندگی‌ها دچار دگرگونی شده و به‌جای بارش‌های مؤثر و مناسب، شاهد بارندگی‌های شدید و سیلابی هستیم که برای کشاورزی و منابع طبیعی مضرو خسارات بار هستند.
مدیر گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده خاک با بیان اینکه نمی‌توان تمام مشکلات فعلی را صرفاً به گردن تغییر اقلیم انداخت، خاطرنشان کرد: بخشی از بحران‌های موجود ناشی از سوءمدیریت منابع آب است. در دو تا سه دهه اخیر، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب، به‌ویژه آب‌های زیرزمینی، شدت گرفته است. بیش از ۴۱۰ دشت کشور در وضعیت ممنوعه قرار دارند. توسعه بی‌رویه سدسازی و کشاورزی در مناطق غیرمستعد نیز به تخریب منابع آبی زیرزمینی و سطحی دامن زده است.
وی با اشاره به مثال دریاچه ارومیه افزود: بخش قابل‌توجهی از خشکی این دریاچه ناشی از بهره‌برداری بیش‌ازحد از منابع آبی منطقه، ساخت بیش از ۲۳ سد، و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است. همان منطقه به یکی از کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده است. در بسیاری از مناطق دیگر کشور مانند جنوب استان تهران و جنوب استان قزوین نیز چنین روندی مشاهده می‌شود. زند تأکید کرد: تغییر اقلیم ، ناکارامدی نهادهای حکمرانی در حوزه منابع آب ایران و بی‌توجهی به مشارکت مردمی به‌عنوان عوامل اصلی، به‌صورت همزمان در حال تخریب منابع آبی کشور هستند و در صورتی که رویکردها تغییر نکند، امنیت غذایی کشور بیش از پیش در معرض تهدید قرار خواهد گرفت. مدیر گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده خاک و آبخیزداری با تأکید بر نقش همزمان تغییر اقلیم و سوءمدیریت منابع آب در تهدید امنیت غذایی کشور، اظهار کرد: عدم بهره‌برداری علمی از منابع طبیعی، همراه با بی‌توجهی به برنامه‌ریزی ریسک‌محور، ما را در موقعیتی قرار داده که عمدتاً با مدیریت بحران روبرو هستیم و پیشگیری دیگر چندان معنا و مفهومی ندارد. زند با اشاره به افزایش جمعیت کشور و رشد تقاضای مواد غذایی گفت: در حالی‌که نیاز به محصولات کشاورزی رو به افزایش است، کاهش بارندگی و تداوم خشکسالی، فشار مضاعفی بر تولید وارد کرده و نبود بهره‌برداری سنجیده، کشاورزی را با تنش‌های جدی مواجه کرده است. این وضعیت، در کنار افزایش تعدادروزهای همراه با گرد و غبار و تنش‌های آبی، نتیجه مستقیم عدم توجه به اصول توسعه پایدار و آمایش سرزمین است. وی درباره پیشنهادهای اخیر برخی مدیران شهری از جمله شهرداری تهران مبنی بر توسعه پوشش گیاهی برای مدیریت بحران آب توضیح داد: اصولاً استفاده از پوشش گیاهی و عملیات آبخیزداری در شرایط اقلیمی ایران می‌تواند مؤثر باشد؛ اما به شرطی که با دیدگاه علمی و با استفاده از روش‌های سنتی و نوین استحصال آب باران و شیوه‌های غیرآبیاری انجام شود. اقدامات مدیریتی آبخیزداری از طریق انجام عملیات مکانیکی ، بیولوژیک و بیو مکانیکی مانند احداث و توسعه سامانه‌های استحصال آب باران، کاشت درختان و توسعه پوشش های گیاهی در مناطق مستعد می‌تواند باعث افزایش نفوذپذیری زمین و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی شود، اما توسعه فضای سبز شهری اگر متکی به آبیاری دستی باشد، نه‌تنها کمکی نمی‌کند بلکه خود به مصرف منابع محدود آب دامن می‌زند.