ارزشهای انقلابی

 محمد سجادپور- سرچشمه ارزش‌های انقلاب اسلامی، دین مبین اسلام است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ارزش‌های جامعه نیز دگرگون شد و تعلیم و تربیت الهی و توجه به معنویات و فضائل انسانی، جایگاهی ارزش‌مند یافت. در میان این ارزش‌ها، مهم‌ترین اصلی که مبانی اسلام و معارف شیعی بر آن تأکید فراوان کرده، «عدالت» به معنای وسیعش است.
سرچشمه ارزش‌هاي انقلاب اسلامي، دين مبين اسلام است. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ارزش‌هاي جامعه نيز دگرگون شد و تعليم و تربيت الهي و توجه به معنويات و فضائل انساني، جايگاهي ارزش‌مند يافت. هدف انقلاب اسلامي تلاش براي دگرگوني ارزش‌ها به سوي نظام اخلاقي بوده است. يكي از مهم‌ترين راه‌هاي حفظ و تداوم انقلاب و دورماندن از ركود اين حركت اجتماعي و فرهنگي، فهم و درك عميق ارزش‌ها، بنيادهاي انقلاب و انتقال آن به نسل‌هاي آينده است. همچنين براي بقاي جامعه و بروز رفتارهاي انساني نياز به اقامه ارزش‌ها در جامعه است؛ زيرا بدون انطباق رفتارها با ارزش‌ها، جامعه قدرت ادامه حيات ندارد؛ قوام هر جامعه‌اي به ارزش‌هاي آن جامعه بستگي دارد.
انقلاب اسلامي ايران، برخاسته از جهانبيني و ارزش‌هاي اسلامي بود و همه كساني كه به تحليل و نظريهپردازي درباره اين انقلاب پرداخته‌اند، بر اين نكته تأكيد دارند. ماهيت «اسلامي» انقلاب سال 1357 ايران، بدين معني است كه اهداف و آرمان‌هاي انقلاب، همان است كه در «اسلام» مطرح شده است. علت تأكيد امام خميني رحمه الله بر «جمهوري اسلامي» ـ بدون يك كلمه زياد يا كم ـ در همين مطلب نهفته است كه در ديدگاه ايشان ملت ايران با انقلاب اسلامي، هدفي جز استقرار اهداف و ارزش‌هاي اسلام نداشتند. شهيد مطهري رحمه الله ماهيت اسلامي انقلاب را اين‌گونه تعريف مي‌كند: «طرد همه ارزش‌هاي غير اسلامي و تكيه بر ارزش‌هاي مستقل اسلامي» . البته روشن است كه استقرار عدالت، قطع وابستگي‌ها، از بين بردن تبعيض‌هاي ناروا، تأمين آزادي‌هاي معقول و مشروع، ايجاد رفاه و امنيت، گسترش تعليم و تربيت و... همه از اهداف و آرمان‌هاي انقلاب اسلامي بوده است. اصل سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران فهرستي درباره وظايف اساسي دولت جمهوري اسلامي ايران، از اهداف نظام را پيش روي ما قرار مي‌دهد. نگاهي به ديدگاه اسلام درباره «انسان» و «جامعه»، اين نكته را روشن مي‌سازد كه هدف نهايي از اين اقدامات و تلاش‌ها، زمينه‌سازي و فراهم كردن بستر مناسب، براي رسيدن به كمال حقيقي است كه هدف آفرينش انسان بوده است. از آنجا كه جامعه انساني بدون داشتن زمينه‌هاي مناسب، نمي‌تواند به رشد معنوي برسد، نظام سياسي، اقتصادي و اجتماعي مناسب، مقدمه تعالي معنوي و كمال حقيقي انسان است.
بنابراين مهم‌ترين و برترين آرمان انقلاب اسلامي ايران، گسترش ارزش‌ها بوده است و بدون چنين غايتي نمي‌توان ماهيت انقلاب را، اسلامي دانست. ازاين‌رو، مهم‌ترين مرجع شناخت ارزش‌هاي انقلاب، سخنان امام خميني رحمه الله ، رهبر است كه با توجه به اعلاميه‌ها، احكام صادره و منش شخصي ايشان، اين ارزش‌ها در هفت مورد دسته‌بندي شده‌اند كه عبارت است از: 1. حضور مردم در صحنه؛ 2. ايمان؛ 3. ايثار؛ 4. جهاد؛ 5. شهادت؛ 6. ساده‌زيستي؛ 7. وحدت كلمه .
ناديده گرفتن ارزش‌ها، پيامد‌هاي ناگواري درپي خواهد داشت، به ويژه وقتي اين ارزش‌ها الهي باشد كه در اين صورت، با ناديده گرفتن آن، نه تنها امنيت مادي، بلكه امكان بروز رفتار معنوي از ميان مي‌رود و در نتيجه ظهور كمالات انساني نيز به خطر مي‌افتد. انقلاب ايران نيز ارزش‌هاي اصيلي است كه مبتني بر آن است و دوام و قوام آن وابسته به اين ارزش‌ها مي‌باشد، لذا اين يك فرض و وظيفه است كه در راستاي شناخت ارزش‌هاي انقلاب اسلامي و معرفي و بسط آنها در جامعه به ويژه ميان نسل جوان وظيفه‌اي واجب است. در اين راه بايد از ابزارهاي مناسب و با كارايي بالا، بهره گرفت و از امكانات موجود بيشترين استفاده را كرد.
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در طول سال‌های گذشته بخش اعظمی از بیانات خود پیرامون مسئله انقلاب اسلامی را به بررسی و تبیین «ارزش‌های انقلاب اسلامی» اختصاص داده‌اند. “ساده‌‌زیستى مسئولان»، «استکبارستیزى»، «سلطه‏‌ستیزى»، «بیگانه‏‌ستیزى»، ‌«‌استبدادستیزی», «افتخار به انقلابیگرى»، «عدالت‌طلبی»، «دوری از تجمل‌گرایی»، «اجتناب از اشرافیگرى», «نفى استثمار»، «نفى سلطه‌پذیرى»، «نفى تحقیر ملت به وسیله‌‌ قدرت‌هاى سیاسى دنیا»، «نفى وابستگى سیاسى»، «نفى نفوذ و دخالت قدرت‌هاى مسلط دنیا در کشور»، «نفى سکولاریسم اخلاقى و اباحیگرى»، «»دفاع از مظلومان جهان»، ‌«فتح قله‌هاى دانش»، «کرامت انسان»، «سعى براى ایجاد برادرى و برابرى»، «‌اخلاق»، «ایستادگى در مقابل ‌دشمن»، «ایمان»، «استقلال سیاسى، اقتصادى، ‌فرهنگى»، «آزادى فکر»، «رواج اخلاق فاضله»، «حکومت مردمى»، «حکومت صالح و انسان‌هاى برخوردار از دین و تقوا در رأس کارها» و... ‌ازجمله ارزش‌های انقلاب اسلامی هستند که مقام معظم رهبری بر لزوم حفظ و تقویت آن تأکید کرده‌اند.