دوگانه‌سوزی خودروها دوباره جان گرفت

پس از سال‌ها نوسان میان سیاست‌های حمایتی و رکود سرمایه‌گذاری، صنعت گاز طبیعی فشرده (CNG) ایران بار دیگر وارد مرحله‌ای تازه از توسعه شده است؛ مرحله‌ای که هدف آن احیای ظرفیت‌های خاموش، بازگرداندن اعتماد کاربران و جایگزینی واقعی گاز با بنزین در حمل‌ونقل شهری است.
اواخر دهه ۷۰، با افزایش مصرف بنزین و نگرانی از واردات آن، ایده استفاده از گاز طبیعی فشرده CNG جدی شد. سال ۱۳۷۹ نخستین طرح دوگانه‌سوز کردن تاکسی‌ها و ناوگان عمومی کلید خورد. وزارت نفت به خودروسازان دستور داد نمونه‌های پایه‌گازسوز را طراحی کنند.
در دولت نهم، به دنبال سهمیه‌بندی بنزین در سال ۱۳۸۶ و نصب کارت سوخت، پروژه‌ بزرگ ملی «CNG» با ساخت هزاران جایگاه سوخت CNG در کمتر از سه سال، الزام خودروسازان (ایران‌خودرو، سایپا، زاگرس‌خودرو) به تولید خودروهای دوگانه‌سوز کارخانه‌ای و اعطای تسهیلات برای تبدیل خودروهای بنزینی آغاز شد.
در پایان سال ۱۳۸۸ بیش از ۲ میلیون خودرو دوگانه‌سوز در کشور فعال بود و مصرف روزانه گاز خودروها از صفر به ۲۰ میلیون مترمکعب رسید.
پس از حذف تدریجی یارانه‌ها و اُفت کیفیت تجهیزات در بعضی مراکز تبدیل، مجموعه‌ای از انفجار سیلندرها و حوادث مرگبار باعث افت اعتماد عمومی شد. هم‌زمان مصرف گاز در بخش خانگی رشد کرد، بنابراین اولویت تامین، از سوخت خودرو به گرمایش منازل تغییر یافت.
در این سال‌ها، برخی دولت‌ها تولید خودرو دوگانه‌سوز را به‌صورت اختیاری درآوردند و حتی سهم جایگاه‌های جدید کاهش یافت.
این روزها بار دیگر موضوع دوگانه سوز کردن خودروها بر سر زبان ها افتاده و در رسانه ها خبر ساز شده است؛ از افتتاح همزمان جایگاه های سوخت تا تجهیز رایگان خودروها به تجهیزات مربوط به دوگانه سوزی.
افتتاح همزمان ۸ جایگاه CNG در کشور
در ادامه طرح تحول صنعت CNG، روز یکشنبه ۱۸ آبان، هشت باب جایگاه جدید عرضه سوخت در شهرهای ورامین، تالش، رباط سفید، زیوه، زاهدان، اصفهان، زابل و تبریز به‌صورت هم‌زمان افتتاح می‌شود. ظرفیت مجموع این جایگاه‌ها ۱۱ هزار و ۲۸۰ مترمکعب بر ساعت اعلام شده و با راه‌اندازی آن‌ها، برای ۸۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد می‌شود.
این پروژه که با سرمایه‌گذاری ۶ هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال از محل مشارکت دولت و بخش خصوصی انجام شده است، در صورت فعالیت ۲۴ ساعته روزانه بیش از ۲۷۰ هزار مترمکعب گاز عرضه خواهد کرد که معادل صرفه‌جویی سالانه ۹۸ میلیون لیتر بنزین است.
آغاز دوباره طرح ملی تبدیل رایگان خودروها
در کنار افتتاح جایگاه‌ها، طرحی که می‌توان آن را ستون اصلی سیاست سوخت پاک دانست نیز بار دیگر فعال شده است: تبدیل رایگان خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرده است که خودروهای شخصی مدل ۱۳۹۴ به بالا اکنون می‌توانند بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای تجهیزات CNG دریافت کنند؛ ثبت‌نام از طریق پایگاه اینترنتی gcr.niopdc.ir انجام و عملیات تبدیل در یکی از ۳۴۰ کارگاه فعال کشور صورت می‌گیرد.
محمدصادق عظیمی‌فر، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، با تایید شروع مجدد این طرح پس از ۲ سال وقفه گفت: هدف ما کاهش وابستگی به بنزین و افزایش بهره‌وری سوخت است. تاکنون فقط در هفت‌ماهه امسال ۳۲ هزار و ۴۶۲ خودرو دوگانه‌سوز شده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۱۶۸ درصد رشد نشان می‌دهد.
وی از رفع بدهی‌های معوق پیمانکاران، تامین بیش از ۲۰۰ هزار مخزن جدید و بومی‌سازی فناوری کیت نسل چهارم خبر داد و افزود: این فناوری جدید سرعت تبدیل خودروها را در سه‌ماهه اخیر چند برابر کرده است.
بازگشت آرام تجیهزات و تولیدات کارخانه‌ای
به گفته عظیمی‌فر، قراردادهای تازه‌ای با سه خودروساز بزرگ کشور ایران‌خودرو، زامیاد و بهمن منعقد شده و تولید خودروهای پایه‌گازسوز بار دیگر در دستور کار قرار گرفته است. فقط با ۲ قرارداد اخیر، ۵۵ هزار دستگاه وانت و سواری دوگانه‌سوز به ناوگان کشور اضافه خواهد شد که سالانه حدود ۳۳۰ میلیون لیتر بنزین صرفه‌جویی به همراه دارد.
چندی قبل کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، گفته بود که در ۲۰ سال گذشته بیش از ۱۱۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی فشرده در کشور توزیع شده است؛ رقمی که معادل ۱۱۰ میلیارد لیتر بنزین صرفه‌جویی‌شده به شمار می‌رود.
ویس‌کرمی تاکید کرد: صنعت CNG ایران امروز در نقطه‌ای ایستاده که می‌تواند روزانه تا ۳۵ میلیون مترمکعب گاز در بیش از ۲۵۰۰ جایگاه کشور عرضه کند و با ادامه تبدیل‌ها، وابستگی بنزینی حمل‌ونقل سبک به‌طور محسوس کاهش خواهد یافت.
پویش جایگاه‌های رایگان CNG؛ پیوند مردمی با سیاست سوخت پاک
در سطح صنفی، پیش از این محسن جوهری، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی CNG، نیز از گسترش طرح توزیع سوخت رایگان در ۵۰۰ جایگاه سراسر کشور خبر داده بود، طرحی که ابتدا به‌صورت آزمایشی در استان‌های اصفهان، زنجان و قزوین آغاز شد و اکنون به سرعت در حال تعمیم به سراسر کشور است.
جوهری تاکید کرد: هدف از این پویش، حمایت از مردم و تشویق به استفاده از گاز طبیعی به‌جای بنزین است؛ اقدامی کوچک، اما مؤثر برای کاهش صف‌های پمپ‌بنزین و گسترش اعتماد به سوخت پاک.
بازگشت صنعت دوگانه‌سوزی به مدار سیاست سوخت ملی را می‌توان نقطه بازنگری در نگاه دولت به عدالت انرژی و پایداری زیست‌محیطی دانست؛ سیاستی که پس از ۲ دهه آزمون و خطا، این‌بار با اتکای هم‌زمان به حمایت مالی دولت، حضور بخش خصوصی و رغبت اجتماعی شکل تازه‌ای گرفته است.
صنعتی که روزی تنها راه فرار از بحران واردات تلقی می‌شد، اکنون فرصت آن را دارد تا به مسیر عقلانی مصرف و توسعه پایدار بدل شود؛ مشروط به آن‌که ثبات تصمیم‌ها در بخش انرژی، از سوخت بنزینی تا گازی، پایدار بماند و دوگانه‌سوزی فقط عنوانی تبلیغاتی نباشد، بلکه به واقع، نشانه‌ای از بلوغ سیاست انرژی ایران شود.