انرژی
مدیرکل پیشین امور اوپک و روابط با مجامع بین‌المللی انرژی وزارت نفت با تبیین روند شکل‌گیری و نقش ایران در این سازمان گفت: وزیر نفت ونزوئلا در زمان تأسیس این سازمان، فردی به نام خوزه آلفونسو پرز بود که نقش تأثیرگذاری در شکل‌گیری اوپک داشت؛ ایشان بارها هشدار داده بود که اگر از نفت درست استفاده نکنیم، این منبع ما را نابود می‌کند؛ با مرور سرگذشت برخی کشورها معنای سخنان او را بهتر درک می‌کنیم. به گزارش کائنات و به نقل از شانا، شصت‌وپنجمین سالگرد تأسیس اوپک فرصتی دوباره است برای بازخوانی سرگذشت سازمانی که نه‌تنها بر بازار نفت، بلکه بر مناسبات اقتصادی و سیاسی جهان تأثیرگذار بوده است. نقش برجسته ایران در شکل‌گیری این سازمان، جایگاه شخصیت‌های اثرگذار و فراز و فرود تصمیم‌های تاریخی اوپک، همچنان پر از ناگفته‌هاست. در همین زمینه، جواد یارجانی، مدیرکل پیشین امور اوپک و روابط با مجامع بین‌المللی انرژی وزارت نفت برخی از این واقعیت‌ها را بازگو کرده است. جواد یارجانی با اشاره به شرایط تشکیل اوپک در سال ۱۹۶۰ در بغداد گفت: ایجاد سازمانی مانند اوپک در آن روزگار اصلاً ساده نبود، کشورهای تولیدکننده نفت در شرایطی بودند که شرکت‌های بین‌المللی موسوم به هفت خواهران هر زمان که منافع‌شان ایجاب می‌کرد، قیمت نفت را کاهش می‌دادند. دو بار کاهش یک‌جانبه قیمت از سوی این شرکت‌ها در دهه ۱۹۵۰ سبب شد کشورها به فکر چاره بیفتند. این تصمیم‌ها تنها به کشورها اعلام می‌شد و درآمد آنها به‌شدت کاهش می‌یافت. در این میان ونزوئلا که آن زمان بالاترین تولید را داشت، بیشترین زیان را می‌دید؛ به همین خاطر بیشترین تلاش را برای شکل‌گیری اوپک انجام داد. وی ادامه داد: وزیر نفت ونزوئلا در آن زمان، خوزه آلفونسو پرز، هیئت‌هایی را به کشورهای نفت‌خیز غرب آسیا فرستاد تا آنان را متقاعد کند برای دفاع از منافع خود سازمانی مشترک تشکیل دهند. این حرکت در نهایت با همراهی ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا به تأسیس اوپک منتهی شد. وقتی رژیم پهلوی راپورت اوپک را به انگلیسی‌ها می‌داد! مدیرکل پیشین امور اوپک و روابط با مجامع بین‌المللی انرژی وزارت نفت با اشاره به اینکه ایران با وجود شرایط سیاسی پس از کودتای ۱۳۳۲، با نگاه آینده‌نگرانه از ایده شکل‌گیری اوپک استقبال کرد، گفت: البته مخالفت‌هایی هم در داخل کشور وجود داشت، حتی برخی مقامات وقت تمایلی به همراهی نداشتند؛ یکی از مخالفان سرسخت، اسدالله علم نخست‌وزیر وقت بود. در خاطرات و اسناد تاریخی (خاطرات روانشاد روحانی، نخستین دبیرکل اوپک) آمده که او حتی نامه‌های محرمانه دبیرکل وقت اوپک به شاه را با سفیر انگلیس در میان می‌گذاشت. این نشان می‌دهد بخشی از ساختار سیاسی ایران نسبت به چنین سازمانی بدبین بود و آن را در تضاد با منافع غربی‌ها می‌دید. یارجانی ادامه داد: در مصاحبه جمشید آموزگار با نشریه رهاورد نیز این مطلب بیان شده که او به دستور شاه قصد داشته در یکی از نشست‌های اوپک، موضوع افزایش قیمت نفت را مطرح کند که اعلم به‌عنوان وزیر دربار با او تماس می‌گیرد و می‌گوید «فشار را کم کنید تا توافق حاصل شود». آموزگار این‌گونه نقل می‌کند که برای اطمینان‌خاطر موضوع را به شاه منتقل می‌کند و او نیز می‌گوید «می‌دانم این موضوع از کجا آب می‌خورد!» وی با اشاره به اینکه نخستین دبیرکل اوپک، یک فرد ایرانی بوده است، گفت: شانس بزرگ اوپک در ابتدای راه حضور یک ایرانی توانمند یعنی دکتر فؤاد روحانی در بالاترین سطح تصمیم‌گیری این سازمان بود. ایشان طی ۵ سال نخست، ساختار اوپک را تقویت کرد، جلوی کاهش دوباره قیمت نفت را گرفت و سازمان را از حالت نوپا به نهادی تأثیرگذار تبدیل کرد. در آن زمان ایران در کنار ونزوئلا، بهترین متخصصان را برای کارهای مرتبط با اوپک به‌کار گرفت و جالب است بدانید استاد بزرگ حقوق و نفت یعنی جناب آقای موحد، ازجمله کارشناسان ارشدی بودند که برای پا گرفتن اوپک تلاش کردند. دهه ۱۹۷۰؛ نخستین قدرت‌نمایی اوپک مدیرکل پیشین امور اوپک و روابط با مجامع بین‌المللی انرژی وزارت نفت بیان کرد: عربستان نیز یک وزیر نفت انقلابی به نام عبدالله الطریقی داشت که او نیز تحت تأثیر تحولات مصر در آن زمان، از افکار مترقی برخوردار بود و تلاشی زیادی برای اعتلای اوپک انجام داد.