فرهنگ مشارکت

  خرم رسول زاده-   امروزه مشارکت به عنوان یکی از موضوعاتی است که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. چرا که می تواند اگر به صورت نهادمند و سازماندهی شده به اجرا درآید منشا اقدامات سازنده، پایدار و مثمر ثمری باشد.
افراد جامعه امروز داراي نيازهاي متفاوتي هستند، ديگر حقوق، دستمزد، تأمين نيازهاي ايمني تنها عامل انگيزه بشمار نمي‎رود بلكه نيازهاي انساني امروزي بسيار فراتر از اينها است و يكي از نيازهاي اساسي كاركنان سازمان‎ها همفكري، مشاركت و نظرخواهي از آن‎ها در امور مي‎باشد
  مشارکت اجتماعی و مردمی  بر آن دسته از فعالیت های ارادی دلالت دارند که از طریق آن ها اعضای یک جامعه در امور محله ، شهر و روستا شرکت می کنند و به صورت مستقیم و غیر مستقیم در شکل دادن حیات اجتماعی مشارکت دارند. افزايش جمعيت و شهرنشيني به عنوان پديده اي فراگير در يكصد سال اخير هم كشورهاي صنعتي و هم كشورهاي در حال توسعه را با چالش هاي جديد روبرو ساخته است . توجه به نقش مشاركت اجتماعي در توانمند سازي انسانها، افزايش بهره وري ، كاهش مشكلات شهري و تحقق توسعه، مشكلات ناشي از عدم مشاركت و مشاركت محدود در فعاليت هاي اجتماعي شهري در جامعه ايران كه در دوران گذار از جامعه سنتي به مدرن است بعنوان يك مسئله اساسي مدنظر است. جنبش هاي انقلابي جهان بيانگر توسعه مشاركت مردم است . بسيج توده ها براي استيفاي حقوق اكثريت جامعه نمونه كاملي از حضور مردم است كه تاكنون در جوامع كارگري دهقاني و شهروندي در طول دو قرن گذشته شكل و توسعه يافته است  .
مشارکت اجتماعی عبارت است از: حضور نسبتاً پایدار و عنداللزوم عناصر سازنده جامعه شامل افراد, گروه ها, اجتماعات, نهادها و سازمان ها در فرایندها, امور و فعالیت های اجتماعی. در بررسی مفهوم مشارکت اجتماعی, لازم است نوع فعالیت اجتماعی در محیط مد نظر باشد. مشارکت اجتماعی افراد صورت‌های متفاوتی در جوامع دارد و بدون شک رشد و تعالی هر نظام اجتماعی در پرتو همبستگی اجتماعی و مشارکت افراد آن جامعه میسر می‌شود.
جامعه‌شناسان ایجاد همبستگی و مشارکت اجتماعی عمومی جامعه را ناشی از عواملی چون اعتقادات و احساسات مشترک، تعادل و هماهنگی میان باورها و ارزش‌ها می‌دانند و عامل اصلی واگرایی انسان‌ها نسبت به مشارکت اجتماعی شان را ناشی از جدال، ستیز و کمبود امکانات مادی تلقی می‌کنند.انسان یک موجود ذاتا اجتماعی است. این جمله به این معنی است که انسان نیازمند ارتباط با دیگران است و در این ارتباط مفهوم مشارکت نیز شکل می‌گیرد.
حیات اجتماعی انسان نیز به مشارکت اجتماعی او با هم‌نوعانش وابسته است، انسان از همان ابتدای زندگی خود برای تامین نیازهای خویش به تعاون و همکاری با دیگران نیاز داشته و در طول تاریخ، مشارکت اجتماعی در نظام‌های سیاسی یکی از مهم‌ترین مباحث محسوب می‌شده است.مشارکت اجتماعی فرایندی است که از طریق آن، شخصیت اجتماعی انسان‌ها شکل می‌گیرد و آنان را برای انجام کارهای مشترک گروهی آماده می‌سازد.
مشارکت امری است که می‌تواند در ساحت‌های گوناگون از جمله همکاری سازگاری، پذیرش، همبستگی، همیاری، یکپارچگی و تعامل تحقق یابد.انسجام و وحدت اعضای جامعه، از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که موفقیت آن‌ها را تضمین می‌کند و جامعه را به‌سوی رشد و تعالی سوق می‌دهد.از سوی دیگر تفرقه و پراکندگی موجب زوال و انحطاط است.
مشارکت بخش جوهری و اساسی رشد انسان و توسعه اعتماد به خود، ابتکار، سربلندی، فعالیت، مسئولیت‌پذیری و تعاون اجتماعی است.بدون چنین توسعه و تحولی در درون مردم تلاش و اقدام برای امحای فقر و توسعه نیافتگی، اگر غیرممکن نباشد، دست‌کم با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد بود.
دون ترديد مشاركت عمومي وهمه جانبه يك محله يا گروه اجتماعي ويا يك جامعه در تصميم گيري ها ،برنامه ريزي ها وكليه فعاليت ها واموري كه به گونه اي با اهداف ملي،منطقه اي وسازماني مرتبط مي باشند؛مورد توجه مديران،برنامه ريزان وصاحبنظران توسعه اجتماعي وجامعه شناسان است. مشاركت فرآيند درگير شدن كليه گروه هاي مردم در همه مراحل توسعه ودر اين مجموعه، ظهور توانايي ها وقابليت ها ودر نتيجه رشد وتعالي مادي ومعنوي آنها است .