اولویت دغدغه‌های انتخاباتی بر دغدغه ملی!

 افراسیاب شریف- رهبر معظم انقلاب در دیدار با صدها نفر از تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان عرصه‌های دانش‌بنیان، با اشاره به عقب ماندگی کشور در زمینه رشد اقتصادی در دهه ۹۰، رشد اقتصادی سریع و مستمر را نیاز فوری اقتصاد کشور خواندند. ایشان همچنین در تشریح الزامات رسیدن به رشد اقتصادی سریع، به موضوع انضباط مالی در بودجه تاکید کردند و غفلت از آن در سال‌های اخیر را «یکی از مشکل‌سازترین عوارض» در اقتصاد کشور خواندند.
در حالی که رهبر معظم انقلاب روز گذشته بر لزوم خودداری جدی مجلس از تحمیل هزینه اضافی در بودجه تاکید کردند، باید دید مجلس به این توصیه رهبری عمل خواهد کرد یا همچون دوره‌های گذشته به تحمیل هزینه‌های بی‌حساب و کتاب و اولویت دادن دغدغه‌های انتخاباتی بر دغدغه ملی کنونی یعنی «کنترل تورم» می‌پردازد؟
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تشریح اهمیت انضباط مالی در رشد اقتصادی و تبعات بی‌توجهی به آن، فرمودند: «یکی [دیگر] از الزامات، مسئله‌ی انضباط مالی در بودجه است؛ متأسّفانه بودجه‌ی ما دچار مشکلات ساختاری است. این کسرِ بودجه‌های عجیب و غریبی که در سال‌های مختلف وجود داشته، یکی از مشکل‌سازترین عوارض مالی کشور ما و عوارض اقتصادی کشور ما است. ما این جلسه‌ی شورای اقتصادی سران قوا را تشکیل دادیم برای اینکه این مشکل برطرف بشود [امّا] تا حالا هنوز برطرف نشده. [برای] مشکل ساختار غلط بودجه بایستی کاری بشود؛ مسئله‌ی کسرِ بودجه حل بشود، مسئله‌ی تعهّدات مالیِ بدون وجود منابع قابل اطمینان [حل بشود]. حالا گاهی اوقات یک مواردی هست که درآمدها چندان قابل اطمینان نیستند که خود مسئولین هم می‌دانند؛ امّا تعهّدهایی انجام می‌گیرد به اتّکاء این درآمدهای غیر قابل اطمینان. از این بدتر، گاهی اوقات خواسته‌های مجلس است؛ موارد زیادی تعهّد به دولت تحمیل می‌کنند در حالی که منابع مالی مطمئنّی برایش وجود ندارد؛ اینها باید متوقّف بشود؛ اینها در اقتصاد کشور و رشد کشور مشکل ایجاد می‌کند. و بالاخره از این قبیل الزامات هست.»
مجلس مخاطب توصیه اکید رهبری
تاکید رهبر معظم انقلاب بر لزوم رعایت جدی انضباط مالی و اشاره ایشان به هزینه تراشی‌های بی حساب و کتاب مجلس در قوانین بودجه آن هم درست در ایام بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در مجلس، پیام روشنی به نمایندگان خانه ملت بر لزوم پرهیز از تکرار چنین رفتارهایی است.
گلایه رهبر معظم انقلاب از هزینه تراشی‌های بی‌مورد مجلس در قوانین بودجه در حالی است که به‌تازگی و پس از تقدیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برخی نمایندگان بدون توجه به محدودیت منابع دولت، بر افزایش شدید و بی‌حساب و کتاب هزینه‌ها به ویژه هزینه‌های جاری اصرار می‌ورزند. این مسئله به ویژه با توجه به در پیش بودن انتخابات سال آتی مجلس، جدی تر شده و باعث شده اظهارات و پیشنهادات نمایندگان درباره لایحه بودجه، بیش از آنکه کارشناسی و برآمده از دغدغه مصالح ملی باشد، ناشی از دغدغه انتخاباتی خود باشد. در هفته‌های گذشته و پس از تقدیم لایحه بودجه سال آتی، چندین نفر از نمایندگان بارها پیشنهاداتی مطرح کرده اند که هر یک از آن‌ها باعث تحمیل هزینه‌های سنگین به دولت و بروز کسری بودجه و در نهایت باقی ماندن دور باطل کسری- تورم شده و دستیابی به رشد اقتصادی هدف نیز ناممکن می‌شود. این اظهارات در حالی از سوی برخی نمایندگان مطرح می‌شود که همزمان همین افراد از لزوم کنترل کسری بودجه و رعایت انضباط مالی از سوی دولت سخن می‌گویند.
تاکید نمایندگان مجلس بر تراز عملیاتی بودجه ۱۴۰۲
در جلسه علنی روز سه‌شنبه - ۱۱ بهمن - مجلس شورای اسلامی، گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات در مورد بررسی عملکرد مهمترین احکام تبصره‌ها و ردیف‌های مرتبط با درآمدهای عملیاتی(با محوریت درآمدهای مالیاتی) و واگذاری دارائی های سرمایه‌ای در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در دستور کار قرار گرفت.
پس از سخنان وزیر نفت و رییس سازمان امور مالیاتی کشور، نمایندگان مجلس نظرات خود را درباره این گزارش و عملکرد مالی دولت در سال جاری بیان کردند.
میرتاج الدینی: در سال جاری دچار کسری بودجه نشدیم
سیدمحمدرضا میرتاج الدینی نماینده مردم تبریز در مجلس با بیان اینکه در قانون بودجه امسال ۳۲ هزار میلیارد تومان برای واگذاری بنگاههای دولتی درآمد در نظر گرفته شده بود اما ۵ هزار میلیارد تومان آن تحقق پیدا کرد، اظهار اشت: در بودجه سال‌ آینده ۱۰۷ هزار میلیارد تومان درآمد از این محل در نظر گرفته شده است و اکنون این پرسش پیش می آید که این رقم چگونه محقق خواهد شد.
عضو هیات رئیسه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در ادامه به مصوبه مولدسازی اموال دولتی اشاره کرد و افزود: خوشبختانه دولت راهکار خوبی پیدا کرده که در جلسه سران قوا به تصویب رسید و با اذن رهبری ابلاغ شد تا هیاتی هفت نفری برای مولدسازی دارایی‌های کشور تشکیل شده و با نظر آنها تصمیم گرفته شود.
وی با بیان اینکه در این مصوبه دیده شده سایر نهادهای نظارتی به این حوزه ورود پیدا نکنند، این امر را یکی از اصلی ترین موانع در واگذاری ها دانست و تاکید کرد که با تشکیل هیات مولدسازی، این مشکل رفع می شود.
نماینده مردم تبریز و آذرشهر و اسکو در مجلس با یادآوری اینکه بیش از ۹۵ درصد منابع بودجه امسال دولت محقق شده است و دیگر با کسری بودجه مواجه نیستیم، گفت: عده‌ای کسری تراز عملیاتی را با کسری بودجه مخلوط می کنند در حالی که چنین نیست.
قادری: واگذاری دارایی‌های دستگاه‌های دولتی از طریق مزایده و روش‌های رقابتی انجام شود
جعفر قادری نماینده مردم شیراز در مجلس نیز به موضوع واگذاری املاک، مستغلات و دارایی‌های دستگاه‌های دولتی طی سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: این کار در بودجه‌های سنواتی انجام می شد اما میزان تحقق آن بسیار پایین بود.
وی در پاسخ به کسانی که از مولدسازی دارایی های دولت انتقاد می کنند، اظهار داشت: برخی تصور می‌کنند اختیارات مجلس گرفته شده است اما واقعیت این است که فردی که می‌خواهد واگذاری‌ها را انجام دهد، تحت فشار دستگاه‌های نظارتی نباشد و از سوی دیگر بتواند به دستگاه‌های دولتی تحکم کند.
نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس افزود: در طول سال‌های گذشته دستگاه‌های دولتی در این حوزه همکاری نکردند، بنابراین این اقدام را به فال نیک می‌گیریم، در عین حال که مجلس نیز می‌تواند قانونگذاری کند و این موضوع را کامل کند.
قادری خواستار آن شد که در کنار وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و بهداشت، سایر دستگاه‌ها نیز بتوانند ۱۰۰ درصد درآمد حاصل از واگذاری‌های خود را دریافت کنند تا انگیزه آنها برای همکاری بیشتر شود.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس افزود: واگذاری‌ها باید از طریق مزایده و روش‌های رقابتی باشد تا فردی در معرض اتهام قرار نگیرد.
این نماینده مجلس تاکید کرد: این روزها شایعاتی مطرح شده مبنی بر اینکه می‌خواهند اموال دولت را به شکل غیررقابتی واگذار کنند که باید جلوی این شایعه گرفته شود و شورای عالی واگذاری کارهای خود را از طریق شرایط رقابتی انجام دهد تا این نگرانی‌ها برطرف شود.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم درباره درآمدهای مالیاتی گفت: رشد درآمد مالیاتی در بودجه سال آینده ۵۹ درصد است اما ظرفیت‌های کشور در نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی از استانداردهای بین‌المللی بسیار پایین است، بنابراین سازمان مالیاتی در صورتی که جدی‌تر برخورد کند می‌تواند بدون اینکه فشار به افراد را افزایش دهد با جلوگیری از فرارهای مالیاتی و ارائه لوایح مربوط به مجلس درآمدهای مالیاتی را افزایش دهد. وی همچنین درباره درآمدهای نفتی در بودجه سال آینده تصریح کرد: باید درباره این موضوع محتاط‌تر برخورد شود چرا که پیش‌بینی فروش یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز با نرخ ۸۵ دلار خیلی واقعی نباشد.
رفع ناترازی ها، استراتژی و برنامه محوری را در بودجه سال آینده مدنظر قرار دهیم
مهدی سعادتی نماینده مردم بابل در مجلس نیز در ادامه با اشاره به گزارش کمیسیون برنامه و بودجه خواستار شفافیت در نظام مالی و مالیاتی شد و از اینکه اعتبارات مربوط به تبصره های ۱۶ و ۱۸ قانون بودجه اجرایی نشده است، انتقاد کرد و خواستار همسان سازی حقوق بازنشستگان شد.
وی با اشاره به اینکه ۴۰ تا ۴۵ درصد فرار مالیاتی در کشور داریم، گفت: سامانه مودیان براساس قانون پایانه های فروشگاهی باید ایجاد شود، اما عملیاتی نشده، لذا فشار بر بازاریان و اصناف افزایش پیدا کرده است. این نماینده مجلس تاکید کرد: ما باید در مسیر تعیین و کنترل هزینه های اجرایی دولت، رفع ناترازی ها و داشتن استراتژی، بودجه برنامه محور را برای سال آینده مدنظر قرار دهیم.
۵۴ درصد از منابع بودجه عمومی از محل درآمدهای مالیاتی دولت است
بهروز محبی نجم آبادی نماینده مردم سبزوار در مجلس نیز در سخنانی خاطر نشان کرد: در سال ۱۴۰۱ به میزان ۵۴ درصد از منابع بودجه عمومی از محل درآمدهای مالیاتی دولت است که بیشترین تحقق از منابع مالیاتی را به خود اختصاص داد، مالیات منبع پایداری است و هر چه اتکاء آن بیشتر شود، تحقق منابع و آرزوی صفر شدن کسری بودجه و کسری تراز عملیاتی به تحقق نزدیک خواهد شد.
وی افزود: مالیات بر واحدهای مسکونی، باغ ویلاها و خودروهای شخصی گران قیمت و واحدهای مسکونی خالی از سکنه متأسفانه کمترین عملکرد را دارد که ناشی از عملیاتی نبودن اجرای قانون است که باید گزارش دقیقی در این زمینه تهیه شود.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس خاطر نشان کرد: موضوع فروش نفت شرایط خوبی دارد، دولت با تجربه سال ۱۴۰۱ و با یک رویکرد هدفمند یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه با قیمت ۸۵ دلار و هر دلار با برآورد ۲۳ هزار تومان تعیین کرده و پارامترهایی که در هم ضرب شدند، هر کدام کاهش پیدا کند، پارامتر دیگری می‌تواند ارتقاء یابد و نهایتاً بیش برآورد آن قابل جبران است.
وی خواستار آن شد که مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا در خصوص اجرای مولدسازی دارایی های دولت به صورت شفاف اجرایی شود.
محبی همچنین بر اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی برای جلوگیری از فرار مالیاتی تاکید کرد.
تراز عملیاتی بودجه سال ۱۴۰۰ به طور نسبی نه به صورت مطلق افزایش پیدا نکرد
سیدشمس الدین حسینی رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ کل کشور نیز با بیان اینکه تحلیل رشد منابع بدون در نظر گرفتن تحلیل مصارف، تصویر ناقصی به دست ما می‌دهد، اظهار داشت: در مجموع تراز عملیاتی بودجه سال ۱۴۰۰ به طور نسبی نه به صورت مطلق افزایش پیدا نکرده و واقعیت امر این است که همچنان کسری وجود دارد و این یکی از مسائل و مشکلات ساختاری است که باید آن را حل کنیم.
حسینی درباره تحقق منابع ملیاتی اظهار داشت:‌ بیشتر نمایندگان از چگونگی تحقق مالیات اشخاص حقوقی نگران هستند زیرا مالیات بر شرکت‌ها در سال ۱۴۰۲ در واقع عملکرد مالیات سال ۱۴۰۱ است. اکنون ۱۰ ماه از سال ۱۴۰۱ گذشته است پس به طور کلی می‌توان انتظار داشت که سازمان مالیاتی در برآورد این متغیر که در واقع مبتنی بر عملکرد شرکت‌ها در سال ۱۴۰۱ است تصویر روشن‌تری داشته باشد.
رئیس کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۲ با اشاره به کاهش نرخ مالیاتی تولیدکنندگان به ۱۸ درصد در سال آینده اظهار داشت: دولت به دنبال آن است که نه از طریق فشار به پایه مالیاتی بلکه از طریق کوشش مالیاتی این مهم را دنبال کنند که ما این را به فال نیک می‌گیریم.
این نماینده مردم به موضوع مالیات بر واردات اشاره کرد و گفت: رشدی که در این بخش صورت گرفته، رشد قابل قبولی است منوط بر اینکه سردرگمی که امسال در کمیته مربوط به تعیین نرخ تعرفه و تعیین نرخ ارز برای اجرا وجود داشت، برطرف شود یعنی اگر قرار باشد مانند سال جاری دچار سردرگمی باشیم و از نیمه دوم سال دوباره لایحه اصلاحی بیاوریم حتما با مشکل روبرو می‌شویم.
وی عنوان کرد: هم در بحث مالیات بر واردات یا بر حقوق ورودی و هم در بحث درآمدهای حاصل از واگذاری نفت، مسئله نرخ ارز بسیار مهم است چرا که هر قدر این موضوع را واقعی‌تر برآورد کنیم به هدف نزدیک‌تر است.
حسینی در ادامه چند نکته نیز در رابطه با بودجه نفتی مطرح کرد و توضیح داد: در بودجه عمومی ما با نفت خام، میعانات و خالص صادرات سر و کار داریم؛ اگرچه دوستان مطرح کردند میزان صادرات اضافه دیده شده است و حتی قیمت نفت بالا دیده شده است اما نرخ ارز حتی از ۲۸ هزار و ۵۰۰ یا ۲۳ تومان دیده شده است به عبارتی ما با در نظر گرفتن یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه به قیمت ۷۵ دلار و نرخ ETS این عدد محقق می‌شود اما نگرانی‌هایی وجود دارد مثلا ما یک رقم داریم تحت عنوان خالص صادرات گاز اما با این روند مصرف گاز، ما از صادرکننده گاز تبدیل به واردکننده این محصول می‌شویم، یعنی نه تنها کمکی به هدفمندی نمی‌کنیم بلکه باید از بودجه عمومی نیز به هدفمندی اضافه کنیم، لذا باید به این مهم توجه کرد.
رئیس کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۲ در مجلس شورای اسلامی در خصوص فروش اموال نیز توضیح داد: در فروش اموال ۲۳۰ درصد رشد داشته‌ایم اما با روش‌های موجود محقق نمی‌شود البته باید بگویم خوشبختانه امسال دولت به جای ۲۰ درصد واریزی به صندوق ملی ۴۰ درصد واریزی داشته است بنابراین این امکان است اما باید بگویم ما اگرچه در سرجمع دغدغه چندانی نداریم اما در تک تک این موارد پستی و بلندی‌هایی داریم که باید اصلاح شود.