بازيگري فعال ، آگاه و بيدار

 محسن ادریسی- مشارکت اجتماعی افراد صورت های متفاوتی در جوامع دارد و بدون شک رشد و تعالی هر نظام اجتماعی در پرتو همبستگی اجتماعی و مشارکت افراد آن جامعه میسر می گردد.جامعه شناسان ایجاد همبستگی و مشارکت اجتماعی عمومی جامعه را ناشی از عواملی چون اعتقادات و احساسات مشترک و تعادل و هماهنگی میان باورها و ارزش ها می دانند و عامل اصلی واگرایی انسانها نسبت به مشارکت اجتماعی شان را ناشی از جدال و ستیز و کمبود امکانات مادی تلقی می کنند.
انسان یک موجود ذاتاً اجتماعی است. این جمله به این معنی است که انسان نیازمند ارتباط با دیگران است و در این ارتباط مفهوم مشارکت نیز شکل می گیرد.حیات اجتماعی انسان نیز به مشارکت اجتماعی او با همنوعانش وابسته است، انسان از همان ابتدای زندگی خود برای تأمین نیازهای خویش به تعاون و همکاری با دیگران نیاز داشته و در طول تاریخ، مشارکت اجتماعی در نظام های سیاسی یکی از مهم ترین مباحث محسوب می شده است.
یکی از مباحث مهم در حوزه های علوم و فلسفه سیاسی ، مسأله مشارکت است . قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز این حق را در موارد گوناگون ، مانند: انتخاب رئیس جمهور، خبرگان رهبری ، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شوراها آشکار می سازد . نظریه های توسعه ، مشارکت را یکی از شاخص های توسعه می شمارند . نگاهی به کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که مردم این جوامع در برابر سرنوشت سیاسی - اجتماعی خویش ، منفعل و بی تفاوت نیستند . در صدر اسلام نیز مشارکت بی دریغ مسلمانان دلباخته سبب گسترش و توسعه اسلام گردید . مشارکت مردم ، افزون بر حوزه داخلی ، در بعد بین المللی و سیاست خارجی نیز بسیار حایز اهمیت است .
از جمله آثار وبرکات مشارکت اجتماعي اينست که ، مردمان اهل مشارکت با مشارکت خود اين پيام را مي دهند که نسبت به سرنوشت خود بي تفاوت نيستند بلکه حساس اند و مسئوليت خود را درکنش هاي اجتماعي ، اقتصادي و سياسي پذيرفته اند . بدينسان مهمترين اثر و برکت مشارکت ،زنده بودن جامعه و برخورداري از حيات است زيرا نشانه حيات ، آگاهي و جنبش است و مشارکت که تجلي حساسيت جامعه نسبت به سرنوشت خود است ، حاکي از نشان دادن واکنش هاي مناسبت ، نسبت به کنش هاي محيطي است .مشارکت ،هم نشانه زنده بودن و بيداري جامعه است ، هم زنده و بيدار بودن جامعه را تقويت کرده ، استمرار مي بخشد.از يک سو، هر چه سطح مشارکت در جامعه افزايش يابد ، کنش اجتماعي ،سازمان يافته تر مي شود ، از سوي ديگر، هر چه کنش اجتماعي سازمان يافته تر و نظام مندتر باشد ، سطح بالاتري از مشارکت را ايجاد مي کند بنا بر اين ،مشارکت ، يک کنش مثبت ، کارساز و پر برکت اجتماعي است که بر زمينه آگاهي واراده و خواست روئيده و نشانگر حيات يک جامعه است. ديگر اثر و نتيجه مثبت مشارکت اجتماعي اينست که مشارکت ، باعث مي شود که سامانه فرهنگ آمريت – تابعيت کاهش يافته و شکننده مي شود .هر چه سطح مشارکت در يک جامعه افزايش يابد،فرهنگ آمريت-تابعيت کاهش يافته و شکننده تر مي شود.رويارويي اين دو را مي توان در آنجا ديد که اساسا مهمترين عامل ضد مشارکت در يک جامعه قوي بودن فرهنگ آمريت-تابعييت است. آنجا که فرهنگ آمريت-تابعيت مستقر و مستحکم است اساسا مشارکت ، معناي حقيقي خود را از دست داده يا به سطح بسيار نازلي فرو کاسته مي شود. زيرا در فرهنگ تابعيت ، انتظار مردم ،از خودشان نيست بلکه منتظر آمرانند که انجام کارها را بعهده گيرند .
در فرهنگ مشارکت ، مشارکت چيزي بيشتر از سهيم بودن وسهم داشتن است ،بلکه مشارکت ،فعاليتي است ارادي که آدمي را به بازيگري فعال ، آگاه ، بيدار و زنده تبديل مي کند ، نه فقط تماشاگري صرف .نکته ديگر اينکه مشارکت منجر به بهبود وضع زندگي آدميان مي شود .زندگي اجتماعي ، بازيچه دست اقبال و شانس نيست. مردماني که در زندگي اجتماعي خود مشارکت نمي ورزند در واقع عنان زندگي و حيات جمعي خود را به بخت و اقبال مي سپارند و بخت و اقبال هيچگاه نمي تواند يک زندگي شايسته را بسازد .