گزارش
مجتبی اهری- زمانی که شاه، ارتش خود را در مقابل مردم به پاخاسته قرار داد تا به زعم خود قیام مردم را سرکوب نماید اما امام امت (ره) با درایت و رهبری هوشمدانه خود این توطئه حکومت را خنثی کردند و ارتش را با مردم و انقلاب آنها، پیوندی ناگسستنی دادند که ثمرات آن نه تنها در جریان پیروزی و استقرار انقلاب و نظام اسلامی بلکه در طول جنگ تحمیلی و حتی پس از آن نیز برای کشور هویدا و ماندگار شد. حمایت قاطع حضرت امام (قدس سره الشریف) از ارتش نشان از بینش الهی و تمهید و دوراندیشی کم نظیر ایشان داشت که توانست شالوده و اساس توحیدی ترین و مردمی ترین ارتش های جهان را به نام ارتش جمهوری اسلامی ایران بنا نهد. ضمن درود به روح بلند آن فرمانده کبیر (س) و همه شهدای دلاور ارتش جمهوری اسلامی ایران، رشادت ها، فداکاری ها و از جان گذشتگی های تمامی نیروهای مسلح کشورمان را در عرصه های مختلف خدمت به اسلام و ایران ارج می نهیم و توجه شما را به فرازهایی از فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) در خصوص ارتش جمهوری اسلامی ایران جلب می نماییم. « ملت ایران موظفند از ارتش اسلامی استقبال کنند و احترام برادرانه از آنان نمایند. اکنون ارتش در خدمت ملت و اسلام است و ارتش اسلامی است، و ملت شریف لازم است آن را به این سِمت رسماً بشناسند و پشتیبانی خود را از آن اعلام نمایند. اکنون مخالفت با ارتش اسلامی که حافظ استقلال و نگهبان مرزهای آن است جایز نیست. ما و شما و ارتش، برادرانه باید برای حفظ و امنیت کشورمان کوشش کنیم و به شرارت اشرار و اختلال مفسدین خاتمه دهیم.» « ارتش ما پشتوانه ملت ماست؛ ارتش ما ضامن استقلال کشور ماست. ارتش ما از ماست و ما از ارتش. ملت و ارتش از هم جدایی ندارند؛ در زمان طاغوت بود که بین اقشار ملت جدایی انداختند: ارتش را از مردم جدا کردند و مردم را از ارتش... برای اینکه استفاده کنند و از اختلاف ما نتیجه ببرند.» « ارتش اسلامی در پناه اسلام است؛ ارتش اسلامی برای ملت و برای اسلام است و امروز طاغوت از بین رفت و ان شاءالله دیگر برنخواهد گشت. شما باید حافظ استقلال مملکت خودتان باشید، حافظ آزادی مملکت خودتان باشید. همۀ قشرهای ملت موظفند از شما پشتیبانی کنند. شما کسانی هستید که باید استقلال این مملکت را حفظ کنید و ما از شما تشکر می کنیم و ما پشتیبان شما هستیم. همۀ ملت موظفند که از شما پشتیبانی کنند و اگر کسی به شما جسارت کند به لشکر امام زمان جسارت کرده است. من به شما اطمینان می دهم که شما در جوار اسلام با طُمَأنینه، با سلامت، با سعادت زندگی خواهید کرد.» روز ارتش ۲۹ فروردین روزی است که برای اولین بار به فاصله حدود ۲ ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، توسط امام خمینی(ره) به نام ارتش نام گذاری شد تا پاسخی مناسب باشد به وفاداری ارتشیان به آرمانهای انقلاب اسلامی. اما چه شد که ۲۹ فروردین به نام ارتش نام گذاری شد؟ از ۱۹ بهمن ۵۷ و دیدار همافران نیروی هوایی ارتش با امام خمینی(ره) ارتشی ها با سرعت بیشتری به انقلاب اسلامی پیوستند و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از همان اولین روز ، کار خود را برای دفاع از انقلاب اسلامی ایران شروع کردند.اولین درگیری و نا آرامی در منطقه ترکمن صحرا و در نزدیک مرزهای شوروی(سابق) توسط گروهکهای چپ و مزدوران استکبار با هدف خودمختاری منطقه آغاز شد که با اعزام یگانی از کارکنان داوطلب نیروی زمینی ارتش سرکوب شد. ارتش به سراغ کنترل ناآرامی های سایر مناطق مثل کردستان و آذربایجان غربی رفت. همزمان جنگ روانی علیه ارتش در داخل و خارج کشور به راه افتاده بود و به دنبال آن بود تا ارتش را یک نیروی ضد مردمی و عامل امپریالیسم معرفی کند که همچنان سرکوب مردم را ادامه می داد و بایستی منحل می شد و جای خود را با یک ارتش خلقی یا بی طبقه توحیدی عوض می کرد . همین جوسازی ها سبب شد تا شهید سپهبد ولی الله قرنی اولین رییس ستاد مشترک ارتش در نامه ای استعفای خود در روزهای اول فروردین ۱۳۵۸ را به امام خمینی (ره) تقدیم کند. شهید قرنی در استعفای خود با شکایت از اقدامات ضد انقلاب و دشمنان خارجی و دخالت های بیجا در امور ارتشچنین نوشته بود: «معاون نخست وزیر انقلاب که خود را واضع مقررات و مالک الرقاب می داند بدون آنکه بداند ارتش چه موقعیت و چه امکاناتی دارد و متأسفانه بدون اینکه حتی اینجانب را طرف مشورت قرار دهد هر روز دستوراتی صادر می نماید که ارتش بایستی شاهد لطمه ای دیگر بر روحیات افسران و افراد خود و افتادن مقداری سلاح و مهمات و مال و منال به دست افراد ناصالح و وابسته به خارجیان باشد و... وزیر دفاع بدون مشورت و نظر خواهی از اینجانب و خارج از وظایف خود می رود و از رادیو و تلویزیون و مطبوعات نسنجیده می گوید که سربازان فروردین مرخص و بالنتیجه تعداد معدودی که از ارتش با خون دل به سربازخانه ها کشانده بود، نگهداری سربازخانه ها را رها کرده و به موطن خود می روند و شب هنگام عناصر توده ای وابسته به سیاستهای خارجی با کامیونها به سربازخانه ها می روند و باقیمانده اسلحه و مهمات را بار کرده و به خارج از شهر می برند... دولت بدون مشورت با ارتش و آگاه ترین مرجع ارزیابی کردستان، نمایندگانی را به آن صفحات می فرستند که با ورود آنها و اولین سخن پراکنی که می کنند مردم را به پادگان مهاباد ریخته و غارت می کنند و در جلوی همین هیأت فرماندة پادگان را گلوله باران می کنند«... کمتر از یک ماه بعد، سپهبد قرنی توسط گروهک فرقان ترور شد و به شهادت رسید تا علاوه بر آثار جنگ روانی سنگینی که بطور مستقیم و غیر مستقیم توسط دشمنان خارجی، طیف ضدانقلاب، منافقین، حزب توده و عناصر نا آگاه در ارتش جریان داشت، بی انضباطی، سستی و عدم تمکین از فرماندهان نیز به مشکلات ارتش اضافه شود. مشکلات فراوان ارتش سبب شد تا فرماندهان وقت ارتش جمهوری اسلامی ایران با درخواست وقت ملاقات از امام خمینی(ره) برای بیرون رفتن از این وضعیت چاره اندیشی کنند و از امام (ره) بخواهند ایشان فرماندهی خود بر کل نیروهای مسلح را مجدداً اعلام نمایند. تا با استفاده از این حکم حکومتی قوام و انضباط بر ارتش برگردد. ارتش حامی انقلاب نقش ارتش در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، موضوع مهمی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این گزارش با استناد به اسناد تازه منتشر شده در روزنامه نیویورک‌تایمز، بازخوانی داریم از نقش ارتش ایران در روند مبارزات مردم برای سرنگونی حکومت پهلوی و استقرار نظام جمهوری اسلامی. «من از دست [فرماندهان] ارتشی‌ها به خشم آمده و صدایم را بلند کردم، اما آنها برای کشتن معترضان دل و جرات نداشتند!» این جملات را ژنرال «رابرت هایزر»، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا به ایران، درباره بحرانی‌ترین روزهای انقلاب ایران می‌گوید. «جیمی کارتر»، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، این ژنرال کهنه‌کار ارتش کشورش را بدون اطلاع و هماهنگی قبلی در روز ۱۴ دی ماه سال ۱۳۵۷ به ایران می‌فرستد و اینچنین هایزر طی مدت یک ماه حضور خود در ایران تا تاریخ ۱۴ بهمن‌ماه، علاوه بر دیدار با شاه، نخست‌وزیر، فرماندهان ارتش، برخی از رهبران انقلاب و دیگرانی که همچون هدف رسمی ماموریت او چون راز سر به مهری ناگفته باقی مانده است، شاهد و کنشگر مهمترین تحولات انقلاب ایران بود. علی رغم آزادسازی اسناد زیادی از دوره انقلاب ایران توسط نهادهای مختلف آمریکا، اما همچنان اسناد مربوط به ماموریت و اقدامات ژنرال هایزر در ایران در دسته اسناد آزادسازی شده قرار نگرفته است. به همین دلیل در تمام چهار دهه گذشته بازار تحلیل‌ها و گمانه‌های متفاوت و گاهاً متضاد درباره اقدامات و ماموریت او در ایران مطرح بوده است. اما دو سال پیش نشریه نیویورک‌تایمز با انتشار گزارشی از اسناد متعلق به «دیوید راکلفر»، توانست با دور زدن نهادهای رسمی دولت آمریکا، گوشه‌ای از این راز را بگشاید. طبق وصیت راکلفر، دوست صمیمی محمدرضا پهلوی و رئیس بانک چیس منتهن که حساب شخصی شاه ایران در این بانک بود، قرار بود اسناد شخصی وی که در اختیار دانشگاه ییل قرار گرفته بود، پس از مرگ وی منتشر شود. حال پس از مرگ او در سال ۲۰۱۷ به تازگی به این وصیت عمل شد. طبق این اسناد هدف اولیه ماموریت هایزر در ایران، برخلاف آنچه که عمده تحلیلگران گمان می‌کردند، نه تنها دعوت ارتش به عدم اقدام خشونت‌بار علیه معترضان نبوده است، که او به سران ارتش ایران توصیه می‌کند «برای حفظ سلطنت شاه به سوی معترضان شلیک کنند» و حتی «اگر تیراندازی هوایی در مقابله با معترضان جواب نداد، سینه آنها را هدف بگیرید.» اما علی‌رغم «خشم» هایزر و «بلند کردن صدایش» این توصیه هیچ‌گاه «از سوی [فرماندهان] ارتش پذیرفته نشد.» اسناد شخصی راکلفر که شخصیت پرنفوذی در میان چهره‌های سیاسی آمریکا محسوب می‌شده است، به ما می‌فهماند که در روزهای استقرار دولت نظامی ژنرال ازهاری «همه [در آمریکا] این امید را داشتند که [که در صورت قدرت گرفتن معترضان] می‌توان کودتای سال ۱۹۵۳ (۲۸ مرداد ۱۳۲۸ شمسی) را تکرار کرد.» اما تنها دو روز بعد از ورود هایزر به ایران، محمدرضا پهلوی از توان دولت نظامی برای کنترل اعتراضات ناامید شد و به سراغ شاپور بختیار رفت. انتشار این اسناد اثبات دیگری بود بر اینکه در روزهای ملتهب منتهی به ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ارتش ایران، طی تصمیمی مستقل، حاضر به مقابله با مردم نشد. پیش از این برخی از مورخین بر این اعتقاد بودند که ارتش طبق دستوری که از سوی دولت آمریکا، به واسطه هایزر به آنان رسیده بود، اقدام به کشتار معترضین نکردند. اما این اسناد تازه منتشر شده نشان می‌دهد که اتفاقاً اولین راهبرد دولت آمریکا برای حل بحران ایران در آن روزهای حساس، نگه داشتن شاه در قدرت بود. برای آمریکایی‌ها مهم نبود که برای دستیابی به این هدف چه تعداد از معترضان انقلابی کشته خواهند شد. ارتش و زمین گیر نمودن دشمن در ابتدای جنگ رژیم بعثی عراق زمانی طبل جنگ را به صدا درآورد و هجوم وحشیانه خود را به مرزهای زمینی، هوایی و دریایی جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد که نظام نوپای انقلاب به شدت با مشکلات داخلی و خارجی درگیر بود. بنا به گفته صدام حسین اوضاع آشفته ایران و تهدیدات علیه ارتش در داخل، شرایط را برای توسعه مرزهای خود و تغییر وضعیت ژئو پولیتیکی آن کشور کاملا» مساعد می‌کرد. لذا زمانیکه فکر می‌کرد ایران به علت درگیری با مسائل داخلی و انقلاب در ضعیف‌ترین موضع رویارویی نظامی و مخاصمه قرار دارد، زمان را مناسب و مغتنم دانست. بر خلاف برآوردها و رؤیاهای سران رژیم بعث عراق، ارتش جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم وضعیت و شرایط نامناسب کشور و بحرانهای ایجاد شده برای ارتش، بلافاصله برابر با طرحهای از پیش تعیین شده در مقابل تهاجم رژیم قد برافراشت و مردم غیور و مسلمان این سرزمین بزرگ نیز که از تجاوز وحشیانه حکام بغداد به خشم و خروش درآمده بودند با شور و شوقی وصف ناپذیر به میدانهای جنگ شتافتند تا با یاری برادران و فرزندان سرباز خود آتش فتنه عراق را نابود سازند. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این مهم است که، علی رغم مشکلات و معضلات کمر شکن و حوادث سنگین که در اوایل انقلاب بر ارتش ایران گذشته بود، روحیه وفاداری، میهن دوستی، اعتقادات مذهبی، حسن انجام وظیفه و ادای تکلیف به ملت و کشور که به حد اعلاء در ارتشیان وجود داشت، سبب گردید، که در مواجهه با ارتش متجاوز بعثی عراق، در کنار ملت قهرمان ایران ثابت کند که از توانایی‌ها و برتری‌های ویژه نسبت به ارتش رژیم بعث صدام برخوردار است. امید است توانسته باشیم گوشه کوچکی از فعالیت‌های فارغ از تظاهر و توقع ارتشیان را که با تمام توان به ادای تکلیف و رسالت خطیر خود یعنی حراست از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی در اوایل و تمام مدت جنگ پرداختند را، برای ثبت در تاریخ به تصویر کشیده باشیم و به نسلی که دوران دفاع مقدس را درک نکردند و نسل‌های بعد از آن بیاموزیم که قدردان زحمات تمام کسانی باشند ( اعم از ارتشی، بسیجی و سپاهی و ...) که برای دفاع از کیان ایران و ایرانی، بسیاری از آرزوها، خواسته‌ها، سلامت، عزیزان و ... خود را نادیده گرفتند تا امروز ایران در آرامش، امنیت و اقتدار کامل در مرزهای سیاسی- جغرافیایی باشد. اکنون نیز کارکنان و پرسنل غیور ارتش جمهوری اسلامی ایران به تاسی از پیشکسوتان و با بهرمندی از تجربیات آنان در دوران دفاع مقدس، بی‌هیچ منتی با بصیرت کامل گوش به فرمان رهبر و فرمانده معظم کل قوا(مدظله العالی) بوده و آماده هر گونه جانفشانی و دفاع از حریم ولایت و تمامیت ارضی کشور هستند. در خاتمه یاد و خاطره تمامی شهدای هشت سال دفاع مقدس به ویژه ۴۸ هزار شهید ارتش جمهوری اسلامی ایران را گرامی می‌داریم و امیدواریم ادامه دهنده و رهروان راه روشن آن عزیران و قدردان خانواده شهدا و جانبازان و پیشکسوتان دوران حماسه و افتخار باشیم.