52 درصد مردم از يارانه بنزين محرومند

 ساليانه حدود 365 هزار ميليارد تومان يارانه بنزين در کشور پرداخت مي‌شود، يارانه‌اي که فقط 48 درصد از جمعيت کشور به واسطه دارا بودن خودرو از آن بهره‌مند هستند و 52 درصد ديگر سهمي در آن ندارند. از همين رو دولت به دنبال آن است تا توزيع يارانه بنزين در کشور عادلانه شود.
ايران در سال 2020 ميلادي، در مجموع 29.6 ميليارد دلار يارانه در بخش انرژي پرداخت کرده که نشان مي‌دهد بيش از 16 درصد از يارانه انرژي پرداخت شده در جهان سهم ايران است. با توجه به جمعيت 84 ميليون نفري ايران در آن سال، سهم هر ايراني از يارانه انرژي با دلار 26 هزار توماني، 9.5 ميليون تومان بوده است. اگرچه بيشترين يارانه پرداخت شده در بخش انرژي ايران مربوط به گاز است اما سوخت‌هاي مايع نيز حجم بزرگي از يارانه‌ها را به صورت پنهان مي‌بلعند.
در برخي موارد مانند گازوئيل يارانه پرداخت شده تقريبا به صورت مساوي بين مردم توزيع مي‌شود اما در زمينه يارانه بنزين ماجرا بسيار متفاوت است.
بررسي‌هاي خبرنگار اقتصادي ايرنا از داده‌هاي هزينه-درآمد خانوار مرکز آمار نشان مي‌دهد اکنون 18.5 ميليون خودروي سواري شخصي و عمومي در کشور وجود دارد.
اين بدان معنا است که از هر هزار ايراني، 218 نفر مالک خودرو هستند.
اما مالکيت خودرو چندان عادلانه نيست. جمعيت ايران در حال حاضر کمي بيش از 84 ميليون نفر است. از اين تعداد حدود 63 ميلين نفر معادل 75 درصد جمعيت در شهرها و 21 ميليون نفر چيزي حدود 25 درصد نيز در روستاها ساکن هستند.
با توجه به اينکه 24 ميليون خانوار در کشور زندگي مي‌کنند و جمعيت هر خانوار نيز به طور متوسط 3.3 نفر (اين نسبت در شهر و روستا تفاوت چنداني ندارد) است، بنابراين حدود 19 ميليون خانوار شهرنشين و 6.4 خانوار روستانشين در کشور حضور دارند.
اطلاعات مرکز آمار نشان از آن دارد که 34 درصد از خانوارهاي روستايي و 53 درصد از خانوارهاي شهري حداقل يک خودرو دارند.
بررسي‌هاي ايرنا در خصوص وضعيت جمعيتي خانوارهاي شهري و روستايي و درصد مالکيت خودروي خانوارها نشان مي‌دهد 10 ميليون خانوار شهري و تنها 2 ميليون خانوار روستايي در کشور مالک خودرو هستند و اگر درصد مالکيت کل جمعيت کشور را با توجه به اين اعداد محاسبه کنيم، تنها 48 درصد از خانوارها حداقل مالک يک خودرو هستند.
ناعادلانه‌بودن توزيع خودرو در همين جاي کار خودنمايي مي‌کند. با توجه به وجود 18.5 ميليون خودرو در کشور و سکونت 25.5 ميليون خانوار، اگر هر خانوار تنها يک خودرو داشت، 72.5 درصد از خانوارهاي کشور بايد صاحب خودرو مي‌بودند که در عمل اينگونه نيست. بنابراين تا همين جاي کار نيز يارانه بنزين توزيع شده در کشور با توجه به تعداد خودروها به جاي آنکه به 72 درصد از خانوارها برسد تنها شامل حال 48 درصد مي‌شود.
مشکل بزرگتر اما جاي ديگري است.
نگاهي به قيمت بنزين با عدد اکتان 92 در معاملات خليج فارس نشان مي‌دهد هر بشکه بنزين که معادل حدود 159 ليتر است و يک محاسبه ساده نشان مي‌دهد هر ليتر بنزين در خليج فارس در سال جاري حدود 50 سنت بوده که با ميانگين قيمت 26 هزار تومان براي هر دلار، هر ليتر بنزين در خليج فارس 13 هزار تومان قيمت مي‌خورد.
با توجه به قيمت هزار و 500 توماني براي بنزين سهميه‌اي و 3 هزار توماني بنزين آزاد، هر ليتر بنزين سهميه‌اي 11 هزار و 500 تومان و هر ليتر بنزين آزاد نيز 10 هزار تومان يارانه دريافت مي‌کند تا به قيمت‌هاي امروز به دست مصرف‌کننده ايراني برسد.
 از سوي ديگر ايراني‌ها به طور ميانگين در سال جاري روزانه 85.5 ميليون ليتر بنزين مصرف کرده‌اند که از اين ميزان 60 ميليون ليتر بنزين سهميه‌اي و 35.5 ميليون ليتر نيز بنزين آزاد بوده است. با توجه به پرداخت يارانه بنزين در هر دو مورد، روزانه 690 ميليارد تومان يارانه به بنزين سهميه‌اي و 355 ميليارد تومان يارانه به بنزين آزاد تعلق مي‌گيرد که نشان مي دهد دولت هر روز بيش از هزار ميليارد تومان يارانه به بنزين مي‌دهد.
با يک حسابي سرانگشتي يارانه پرداخت‌شده به بنزين در ماه 30 هزار ميليارد تومان و در سال 365 هزار ميليارد تومان خواهد بود.
يارانه‌اي که 52 درصد از خانوارهاي کشور از آن محروم هستند و اين يارانه به مالکان خودرو تعلق مي‌گيرد که در اغلب موارد جزو افراد ثروتمند هستند که هر خانواده چندين خودرو دارند. بنابراين با توجه به اينکه پرداخت يارانه در کشور به منظور حمايت از اقشار ضعيف تر انجام مي شود و شکل فعلي پرداخت يارانه بنزين عملا حمايتي از اين بخش نمي کند، دولت طرح جديد بنزين را در دستور کار دارد که قرار است به صورت آزمايشي در جزاير کيش و قشم اجرا شود. بر اساس اسن طرح، يارانه بنزين به جاي آنکه به خودرو تعلق بگيرد به تمام ايراني هايي که حداقل يکسال از اقامت آنها در کشور ميگذرد پرداخت خواهد شد.
آنگونه که وزير نفت اعلام کرده، به ازاي هر کد ملي، 15 ليتر اعتبار بنزين هزار و 500 توماني به حساب سرپرستان خانوار واريز مي شود و دولت برنامه اي براي افزايش قيمت بنزين با اجراي اين طرح ندارد. اگرچه هنوز جزئيات طرح مشخص نيست اما قرار است ساز و کاري راه اندازي شود تا يارانه پرداخت شده قابل خريد و فروش باشد و افرادي که خودرو ندارند اين اعتبار را يا به بقيه مردم و يا به دولت واگذار کنند.