کودک همسری یا کودک آزاری

 فریده نوکندی-کودک‌همسری به زبان عامیانه و ساده به این معنی است که دختری ۹ ساله با مردی چهل ساله و بیشتر ازدواج کند. شایع‌ترین آن ازدواج دختران کم سن با مردانی است که به صورت غیر متعارف از آن‌ها بزرگ‌تر هستند. این قضیه بیشتر در جوامع سنتی رایج است.
بر اساس مفاد پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، کودک به کسی اطلاق می‌گردد که سن او کمتر از ۱۸ سال باشد. در میان مسائلی که حقوق کودکان را به مخاطره می‌اندازد، ازدواج کودک یکی از مسائلی است که تعداد زیادی از کودکان را از حقوق خود محروم می‌نماید. طبق تعاریف مختلف، ازدواج زودهنگام یا کودک همسری به ازدواجی اطلاق می‌شود که زوجین یا یکی از آنان به سن ۱۸ سالگی نرسیده باشد. در این ازدواج های زودهنگام، معمولا پسران به دلیل اینکه مجبور به اشتغال و تامین زندگی مشترک هستند از حق کسب مهارت و تخصص محروم می شوند.دخترکان هم با بارداری های زودهنگام نه تنها آسیب های جسمی متحمل می شوند بلکه به دلیل اینکه شرایط مادرشدن و فرزند پروری را ندارند، ممکن است برای فرزندان آنان هم یکسری تبعات بوجود آید. پس کودک همسری هم به کودک، هم به خانواده ای که تشکیل می شود، هم به فرزندی که از این ازدواج حاصل می شود و در نهایت هم به جامعه ای که درگیر چنین آسیب هایی می شود ضربه می زند.
کارشناسان خانواده معتقدند کودک همسری جزو نابهنجاریها و آسیب های اجتماعی محسوب می شود، چرا که طی آن کودک به دلیل ناآگاهی والدین بدلیل فقر فرهنگی و یا مالی از یک سو و عدم درک درست و هدف غایی تشکیل نهاد خانواده از طرفی دیگر مورد سوءاستفاده قرار می گیرد؛ در این بین قانونگذار هرچند سعی کرده با استناد بر ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی شروطی اعم از کسب اجازه از دادگاه و تعیین مصلحت کودک برای ازدواج در سنین زیر ۱۳ سال را وضع کند؛ اما به نظر می رسد خلاءهای قانونی همچنان راه فرار را پیش روی برخی والدین باز گذاشته است. در قانون حمایت از خانواده آورده شده است که اگر فردی مقررات ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی را رعایت نکند و دختر زیر ۱۳ سال را به عقد کسی دربیاورد، قابل مجازات است اما مشکل اینجاست که شخصی برای شکایت کردن وجود ندارد، زیرا طرف اصلی این نکاح خانواده دختر هستند، دختری که از خود اراده و صلاحیت طرح دعوا را ندارد، بنابراین می توان گفت عملا این قانون رعایت نمی‌شود. این در حالیست که اساسا مصلحت امری نسبی است و کسی نمی‌تواند مدعی شود که ازدواج کودک ۸ یا ۹ ساله به مصلحت اوست و ابعاد این مصلحت در قانون مشخص نشده است. لایحه «منع ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال» چند سالی است از سوی معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری به کمیسیون لوایح دولت ارائه شده اما هنوز به تصویب نرسیده است و به گفته معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان این لایحه کماکان در دست بررسی قرار دارد.طبق آمار در سال گذشته بیش از ۹ هزار کودک ۱۰ تا ۱۴ ساله ازدواج کرده‌اند. این در حالی است که نگرانی از افزایش ازدواج کودکان به دلیل فقر اقتصادی و فقر فرهنگی همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین نگرانی دغدغه‌مندان حوزه خانواده به شمار می‌رود و علی‌رغم اینکه چندسالی است لایحه‌ای برای منع ازدواج کودکان در بدنه دولت مطرح است اما با مخالفت روبرو شده و هنوز به سرانجام نرسیده است. در این لایحه ازدواج قبل از سن ۱۳ سال برای دختران و پیش از سن ۱۵ سال برای پسران مطلقا ممنوع اعلام شده است که این موضوع موجب نگرانی برخی کارشناسان حوزه خانواده شده است چون آنها معتقدند ممنوعیت‌ مطلق در لایحه می‌تواند مشکلاتی نظیر افزایش ازدواج‌های غیر قانونی را در جامعه ایجاد کند.اجبار کودکان به این نوع زندگی، گویا یک شبه رویاهای شیرین آنان را برای همیشه به باد می‌ برد که خود عامل بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در ابعاد مختلف زندگی می شود و چالش‌های جدی را پیش روی آنان و جامعه قرار می دهد .کودک همسری یکی از این آسیب‌ها ست که به اعتقاد بسیاری ازکارشناسان به علت فقراقتصادی ، فرهنگی، اعتیاد، موضوعات قومی و قبیله ای و مهاجرت شکل می‌گیرد.روانشناسان معتقدند کودک همسری نوعی کودک آزاری یکی از بدترین انواع آن است زیرا عوارضی که به سبب ازدواج زود هنگام و بارداری ناشی از آن بر کودک وارد می‌شود جبران ناپذیر است.