توسعه نفتی ما

 رویا عبیری- صنعت نفت نقش بسیار مهمی در شکل دهی توسعه اقتصادی، به ویژه در کشورهای صادرکننده نفت، ایفا میکند. نفت به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی ایران در طول تاریخ بوده است. روند جهانی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی در حال رشد است. اکثر مؤسسات تحقیقاتی تخمین زده‌اند که مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان در حال افزایش است. ما از نظر مصرف گاز در رتبه چهارم در دنیا قرار داریم. در چشم‌انداز آینده یکی از موارد مهمی که باید در منابع درآمدی مورد توجه قرار گیرد همین موضوع انرژی نفت و گاز است. پیشرفت در حوزه انرژی با تحول در رشته‌های دانشگاهی در این حوزه و ایجاد تمرکز یک امر شدنی است.
درصورتی‌که سرمایه‌گذاران بدانند سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز سودآوری مطلوبی دارد و اعتمادسازی لازم نیز انجام شود، بی‌شک وارد این بازار می‌شوند و سرمایه‌های سرگردان به این بخش تزریق خواهد شد.نفت به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدی ایران در طول تاریخ، نقش بسیار مهمی در چشم‌انداز اقتصادی و سیاسی کشور داشته است؛ اما در آینده، دو عامل مهم می‌تواند تأثیرات مهمی بر این نقش بگذارد. نخست اینکه، ایران هنوز به شدت به صادرات نفت وابسته است. این وابستگی، کشور را در مواجهه با نوسانات جهانی قیمت نفت آسیب‌پذیر کرده و تحریم‌های بین‌المللی نیز که در بخش نفت ایران اعمال شده، موجب کاهش درآمدهای ارزی و فشار بر اقتصاد شده است.
روند جهانی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی در حال رشد است. کشورهای مختلف، به‌ویژه در اروپا، به دنبال کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و توسعه منابع انرژی پاک هستند. این تغییرات می‌تواند تقاضا برای نفت را کاهش دهد و در بلندمدت درآمدهای نفتی ایران را تهدید کند. با این حال، ایران هنوز دارای منابع نفتی و گازی بزرگی است که می‌تواند در آینده به عنوان یک منبع درآمدی و حتی یک ابزار ژئوپلیتیکی برای تعاملات بین‌المللی استفاده شود.
وابستگی یا استقلال کشور نسبت به درآمدهای نفتی و آثار نوسانات قیمت نفت بر اقتصاد ایران، ذخایر باقی‌مانده نفت ایران و تخمین عایدی‌های آن برای آینده اقتصاد کشور و تصمیم بر سر این موضوع که آیا در آینده همچنان نفت باید موتور محرک اقتصادی کشور باشد یا خیر؟ عوامل مهمی هستند که در چشم‌انداز آینده ایران بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده است که تصمیم‌سازان و بازیگران کلیدی باید به طور جدی به انتخاب جهت‌گیری‌ها در این موضوعات متمرکز شوند. ما در این نشست بنا داریم با حضور سخنرانان در ترسیم نقش نفت در چشم‌انداز آینده ایران به این موضوع بپردازیم.
حداقل تا بیست سال آینده حدود ۶۰ الی ۸۰ درصد از سهم منابع انرژی دنیا به نفت و گاز تعلق دارد مگر اینکه در طول این مدت یک اتفاق و تحول خارق‌العاده بیفتد و استفاده از انرژی نفت و گاز را به نوع دیگری از انرژی تغییر دهد.
در مورد سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی چیزی حدود ۷۰۰ میلیارد دلار در سال، تا سال ۲۰۵۰ برای سرمایه‌گذاری در این حوزه پیش‌بینی شده است. البته باید اشاره نمود که حجم سرمایه‌گذاری در سوخت‌های غیر فسیلی در حال افزایش و سهم سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی رو به کاهش است.ما از نظر مصرف گاز در رتبه چهارم در دنیا قرار داریم و نکته قابل توجه این است که عمده مصرف گاز در کشور ما از نوع مصرف بهینه نیست. ما در تولید و مصرف گاز و نفت در دنیا از کشورهای مطرح هستیم؛ اما در حوزه اقتصادی از نفت و گاز خیلی در دنیا مطرح نیستیم که این نشان می‌دهد حجم اتلاف انرژی در کشور ما بسیار بالاست.
در طی سال‌های اخیر سرعت تکامل فناوری‌های رقیب انرژی‌های فسیلی شتاب بالایی داشته و صرفه پذیری آنها طی دهه‌های پیش رو بسیار محتمل است. همچنین اگرچه در کل جهان مجموع سهم انرژی‌های فسیلی شامل زغال‌سنگ، نفت و گاز با کاهش تدریجی همراه است، اما کاهش سهم انرژی‌های فسیلی در کشورهای در حال توسعه رخ نداده و معطوف به کشورهای توسعه‌یافته و عمدتاً عضو OECD خواهد بود. نیم قرن پیش رو، دورۀ پیک و افول نفت و گاز طبیعی است و افت تقاضای نفت مانند رشد تقاضای آن تدریجی خواهد بود و تمرکز افزایش تقاضای نفت از جهان غرب به جهان شرق (هند، جنوب شرق آسیا و...) تغییر یافته است.