اهمیت عید غدیر
عید سعید غدیر که عید ولایت و امامت است، همانند عید قربان و عید فطر از ایام‌اللّه محسوب می‌شود. پیامبر اکرم (ص) درباره روز عید غدیر فرمود: «روز غدیر خم برترین اعیاد امت من است و آن، روزی است که خدای متعال به من فرمان داد تا برادرم علی بن ابیطالب را به عنوان پرچم هدایت امت نصب کنم و آن روزی است که خدا دین را در آن کامل کرد و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای‌شان پسندید».
امیر مؤمنان (ع) نیز به پیروی از رسول اکرم (ص) روز غدیر را عید قرار داد و در سالی که عید غدیر روز جمعه بود، در خطبه خود فرمود: «خدای عزوجل در این روز دو عید بزرگ برای شما مؤمنان جمع کرد». مقام معظم رهبری نیز در اهمیت عید سعید غدیر خم فرموده‌اند: علت اهمیت عید غدیر، مسئله ولایت است. در این روز ولایت اسلامی تجسم پیدا کرد.
آداب عید غدیر
همان‌گونه که قرآن کریم شب قدر را از هزار ماه برتر می‌داند: «لیلة القدر خیر من الف شهر»، روایات نیز روز عید غدیر را از هشتاد ماه برتر دانسته و برای آن آدابی برشمرده که به برخی از آنها شامل روزه‌داری، زیارت امیرمؤمنان (ع) با زیارت‌های مخصوص، از جمله زیارت «امین‌اللّه»، دعاهای مخصوص و مشترک این روز، از جمله دعای شریف ندبه، نمازها و سجده‌های مخصوص این روز، غسل کردن، تهنیت گفتن به برادران دینی در ملاقات‌ها، پوشیدن جامه‌های نیکو، زینت کردن و استفاده از بوی خوش است.
از دیگر آداب مهم غدیر میتوان به شادی کردن و شاد کردن شیعیان امیر مؤمنان (ع) و در گذشتن از خطاهایشان، برآوردن نیازهای مؤمنان و هدیه دادن به آنان، صدقه دادن، اطعام مؤمنان، افطاری دادن به روزه‌داران، شکرگزاری به درگاه خدای سبحان به پاس نعمت بزرگ ولایت، یاد کردن از پیامبر اکرم (ص) و خاندان او و زیاد صلوات فرستادن بر آنان، برقرار ساختن «عقد اخوت» با برادران دینی و کوشش در عبادت و دعا اشاره کرد.
فضیلت عید غدیر
درباره فضلیت عید غدیر احادیثی از معصومان نقل شده است، از جمله آنکه پیامبر اسلام (ص) فرمود: روز غدیر خم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.
امام صادق (ع) نیز درباره این روز فرمود: عید غدیر عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمانان معرفی شده که سزاوار است در هر ساحت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزه شکر بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.
امام رضا (ع) نیز درباره عظمت عید غدیر فرمود: روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین ...، اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه میکردند.
14محور خطبه غدیر
محورهای خطبه ی غدیر را مورد بررسی قرار می دهد؛ این محورها عبارتند از:
1-حمد و ثنای الهی , تبیین صفات حق تعالی , شهادت به بندگی خود و خضوع در برابر ذات الهی .
2- اعلان نزول فرمان الهی برای برای معرفی علی بن ابی طالب به جانشینی پیامبر.
3- اعلان رسمی ولایت و امامت دوازه امام پس از خود با تاکید بر این که ذریه ی هر پیامبر از صلب همان پیامبر است , ولی ذریه پبامبر اسلام از صلب علی است.
4-بلند کردن دست علی و معرفی او برای امانت و ولایت و تاکید بر این که امامت علی بن ابی طالب از سوی خداوند و به دستور خداوند است و به دستور خداوند , علی برترین مردم پس از اوست و هر که امامت او را نپذیرفت , به لعنت و خشم پروردگار گرفتا ر می شود.
5-اعلان کامل شدن دین اسلام با امامت علی با بیان اینکه هر کس تا روز قیامت, امامت علی و فرزندانش را نپذیرد,کارهای نیک وی ارزشی ندارد و در دوزخ ماندگار خواهد بود. ایشان فرمودند که دشمن علی , شقی و بدبختی و دوستدار وی , با تقوا ومومن مخلص است .
6-اشاره به توطه ی منافقین و جنگ های علی به ناکثین (پیمان شکنان) قاسطین ( غاصبان حکومت ) و مارقین ( خوارج) ایشان فرمودند : پس از من پیشوایان گمراهی هستند که مردم را به سوی دوزخ می کشانند که که خداوند و رسولش از انان بی زار هستند , هم چنین برای دوستداران علی دعا کردن و بر دشمنان نفرین فرستادند.
7- سفارش به پزوهش و تدبر در قران و در فهم آن با بیان جدایی ناپذیر بودن قران و عترت از یکدیگر .
8- تبیین جایگان امامان دوازده گانه در قرآن و و بیان این که منافقین , اهل جهنم , برادران شیطان و لعنت شدگان در قرآن همان دشمنان ائمه هستند.
9-بیان این که آخرین امام , مهدی قائم است که با انتقام گیری از ستم کاران بر همی ادیان و مذاهب پیروز می شود و داد در جهان می گسترانند.
10-تاکید بر این که صراط مستقیم پیامبر است و پس از او علی است و آن گاه فرزندان علی که پیشوایان حق هستتند.
11- اشاره به این که پیامبر حقایق را به مردم فهماندند و پس از او علی حقایق را به مردم می فهمایند ایشان تاکید کردند که مردم پس از پایان خطبه با پیامبر و علی بیعت کنند زیرا پیامبر خداوند بیعت کرده و علی نیز با پیامبر بیعت کرده است,پس بیعت با علی از طرف خداوند و بیت با خداوند است .
12- تبیین فضایل و آثار دنیوی و اخروی حج و عمره , تاکید بر اقامه نماز و پرداخت زکات.
13-تاکید بر این که امت , مطلبی از حرام و حلال الهی را جاهل شد یا فراموش کرده یا ابهامی داشت ,به علی و امامان پس از او مراجه کند
14- تاکید بر این که به بالاترین معروف , رساندن پیام غدیر به گوش آنانی است که حاضر نبوده اند ,پیامبر فرمودند چون به دلیل کسرت جمعیت شرکت کننده بیعت با دست امکان ندارد مردم چنین بگویند( ماجمعیت حاظر در غدیر همه سخنان پیامبر را شنیدیم و اطاعت می کنیم و در برابر آنچه از پروردگارمان به ما ابلاغ کرده, راضی و تسلیم هستیم و امامت علی و فرزندانش را پذیرا هستیم ما بر این گفته , با پیامبر به وسیله قلب ها , جانها , زبان ها و دست هایمان بیعت می کنیم و زندگی و مرگ خود را بر اساس این بیعت قرار می دهیم , و هیچ چیز را جا به جا و دگرگون نخواهیم کرد و از پیمانی که بستیم باز نخواهیم گشت و در آن شک و تردیدی نمی کنیم .)
ای پیامبر ! تو ما را از سوی خداوند درباره امیر المومنین علی و امامان پس از او و حسن و حسین موعظه کردی و ما نیز با دل ها , جانها و زبان هایمان با تو در این باره پیمان بستیم و خدا را شاهد می گیریم وتو نیزای پیامبر بر ما گواه باش . )
دلیل قرآنی بر برتری علی (ع) بر دیگر پیامبران
علی (ع) جان پیامبر(ص) است
الف: نفس واحد: بنا بر آیه 61 سوره آل عمران که به آیه مباهله مشهور است امیرالمومنین علیه السلام نفس پیغمبر صلی الله علیه و آله است و با آن حضرت اتحاد وجودی دارد چرا که میفرماید:
«أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ» و مراد از نفس یا خودِ پیغمبر صلی الله علیه و آله که در این آیه آمده است به شهادت شیعه و سنی مراد امام علی علیه السلام است. و اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله برتر از انبیای پیشین است امیرالمومنین علیه السلام نیز برتر از آنها خواهد بود.
در همتایی امیرمومنان علیه السلام و حضرات معصومین علیهم السلام با رسول خدا صلی الله علیه و آله در برخی مراحل وجودی همچنین میتوان به روایاتی تکیه کرد که در آنها سخن از اشتراک خلقت این ذوات مقدس در «نور واحد» آمده است:
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: « أَنَا وَ عَلِیُّ مِنْ نُورٍ وَاحِد »من و علی از یک نور هستیم.
و یا فرمود: « خُلِقْتُ أَنَا وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ مِنْ نُورٍ وَاحِد »و نیز فرمود: «خَلَقَنِیَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى وَ أَهْلَ بَیْتِی مِنْ نُورٍ وَاحِد» خداوند من و اهل بیتم را از یک نور خلق کرد.
همانطور که در متن دعای ندبه هم آمده است که { لَحْمُکَ مِنْ لَحْمِی وَ دَمُکَ مِنْ دَمِی } حضرت علی (ع) خون و گوشت پیامبر (ص) بوده است.
علی (ع) همتای قرآن است
ب: عِدل قرآن: بنا بر حدیث ثقلین که با عبارت «لَن یفترقا» بر نبود جدایی و فاصله بین قرآن و اهل بیت علیهم السلام تصریح دارد.
امام علی علیه السلام و خاندان عصمت علیهم السلام همه همتای قرآن کریم‌اند و در هیچ مرحله از مراحل کمالِ وجودی از آن جدا نیستند؛
زیرا افتراق آنها از قرآن حتی در بعضی مراتب، با اطلاق نفی جدایی آنها از یکدیگر که مضمون روشن حدیث شریف ثَقَلین است، منافات خواهد داشت؛
چنانکه اگر اهل‌بیت علیهم السلام تنها همتای مراحل متوسّط یا نازل قرآن باشند، نه قرین اوج آن با این سخن امیرمومنان علیه السلام هم که فرمود: «أنْزِلُوهم بأحْسن منازل القرآن»:
پس آنها (عترت علیهم السلام) را به نیکوترین منزلهاى قرآن فرود آورید، مناسب نخواهد بود.رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
«مَن أرادَ أن یَنظُرَ إلى آدَمَ فی عِلمِهِ و إلى نوحٍ فی فَهمِهِ و إلى إبراهیمَ فی حِلمِهِ و إلى یَحیَى بنِ زَکَرِیّا فی زُهدِهِ و إلى موسَى بنِ عِمرانَ فی بَطشِهِ؛ فَلیَنظُر إلى عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ»
آن که مىخواهد به دانش آدم، فهم نوح، حلم ابراهیم، زهد یحیى بن زکریا و توانمندىِ موسى بن عمران بنگرد، باید به على بن ابى طالب نگاه کند.
امام علی علیه السلام بر اساس آیه ی مباهله به منزله ی جان پیغمبر صلی الله علیه و آله است و چون پیغمبر صلی الله علیه و آله همتای قرآن است.
و قرآن نسبت به سایر کتب آسمانی هیمنه و برتری دارد رسول خدا صلی الله علیه و آله و کسی که به منزله ی اوست؛ یعنی امیرمومنان علیه السلام نیز بر سایر پیامبران؛ حتی پیامبران اولوالعزم علیهم السلام برتری دارد.