سیاست
برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تاکید دارند برای ارتقای دیپلماسی اقتصادی، باید از اقتصاد سنتی عبور کرد، خام فروشی را کاهش داد و ساختار سفارتخانهها و کنسولگریهای کشورمان را در اقصی نقاط جهان اصلاح کرد. امروزه در نظام اقتصاد بین الملل، بهرهگیری از مرزهای سیال و سهیم شدن در بازارهای تولید، تجارت و سرمایه جهانی بسیار مورد اهمیت است و در این گذر، عبور از دیپلماسی سنتی به دیپلماسی اقتصادی به عنوان ابزار نوین و کارآمد، سبب تعامل در اقتصاد جهانی و دستیابی به توسعه خواهد شد. باید در نظر داشت با توجه به تحریمهای یکجانبه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران که در برخی مواقع فروش نفت را دستخوش تغییر میکند، استراتژی رهایی از فروش مواد خام و افزایش تولیدات داخلی و صادرات آنها، باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. از طرفی کشورمان برای حضور پایدار در بازارهای جهانی، با موانع و چالشهای در عرصه اقتصاد جهانی مواجه است. چرا که چندین دهه است که ایران در معرض سیاستهای تحریمی غرب قرار دارد. همچنین تعامل ایران با نظام اقتصاد جهانی، پیچیدگیهایی دارد که مدیریت دیپلماسی اقتصادی را به مقولهای مهم تبدیل کرده است. برهمین اساس، دیپلماسی اقتصادی در فرهنگ امروز بین کشورهای جهان، یکی از سیاستهای کارآمد و راهبردی برای کسب امتیاز در صحنه رقابت اقتصاد جهانی و پیشرفت اقتصادی محسوب میشود که به دنبال تبدیل کردن منابع قدرت موجود در حوزه اقتصاد به قدرت واقعی و افزایش اقتدار یک ملت است. اما باید در نظر داشت در دیپلماسی اقتتصادی اگر راهبردها، فرصتها و تهدیدها مشخص نباشند، ممکن است در این روابط دچار سردرگمی و به عدم کسب نتیجه منجر شود. به عبارتی بدون بازار سرمایه فعال، سیاست صنعتی منسجم و نظام بانکی توسعهگرا، هیچ کشوری نمیتواند از ظرفیت قدرت اقتصادی بهره ببرد. بر همین اساس خام فروشی به کشورهای منطقه یا همسو، نمیتواند به معنای فعال شدن دیپلماسی اقتصادی برای توسعه تعبیر شود. بلکه اگر کشور میزبان با برنامه و اولویت مشخص همراه با کاهش خام فروشی وارد فضای دیپلماسی اقتتصادی شود، قطعا میتواند از این فضا به بهترین شکلی برای توسعه اقتصادی کشور بهره ببرد. مسعود پزشکیان رئیس جمهور نیز از ابتدای فعالیت دولت چهاردهم، همیشه به این موضوع تاکید داشته که دولت مصمم است تا حد امکان، موانع را از سر راه تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی بردارد و روند فعلی در حوزه تولید و اقتصاد را باید با همیاری و همکاری کارشناسان و فعالان اقتصادی در کشور اصلاح کند. پزشکیان این سوال را همیشه مطرح کرده که کشورهایی که نفت و گاز ندارند، چگونه توانستهاند برای خود رونق اقتصادی ایجاد کنند. اما ایران علاوه بر برخورداری از منابع نفت و گاز و همسایگی با کشورهای متعدد، به درستی از این ظرفیت استفاده نکرده و وجود معادن و مخازن در کشور سبب شده از سایر فرصتهای سرمایهگذاری غافل شویم. برهمین اساس رئیس جمهور به این نکته تاکید کرده است که اولویت دولت چهاردهم، توسعه مناسبات اقتصادی با دیگر کشورها است. کشف تنگناها، موانع و مشکلات وزارت خارجه در همین زمینه عباس مقتدایی نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: دیپلماسی اقتصادی از جمله موضوعاتی است که در کانون توجه بوده و هست و ما در عرصه قانون گذاری نیز رگههای مرتبط با آن را در قانون پیش بینی کردهایم. البته وزارت امور خارجه در جهت دیپلماسی اقتصادی تلاشهای مستمری انجام داده است ولی هنوز تا رسیدن به قله فاصله بسیار زیادی دارد. عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی افزود: معتقدم ۱۵ کشور همسایه میتوانند فرصتی در اختیار استانهای مرزی کشور قرار دهند تا از ظرفیت برای ارتقاء دیپلماسی اقتصادی استفاده شود و وزارت امورخارجه میتواند بستر لازم را برای چنین دیپلماسی فراهم سازد. بسترسازی از سوی وزارت امورخارجه و استانداریهای سراسر کشور برای تقویت دیپلماسی اقتصادی نیاز امروز است وی با اشاره به لزوم بسترسازی از سوی وزارت امورخارجه و استانداریهای سراسر کشور به ویژه استانهای مرزی برای پیگیری این روند، گفت: مجلس شورای اسلامی از هر اقدامی که به تقویت دیپلماسی اقتصادی کمک کند، حمایت خواهد کرد. البته در این مسیر کشف تنگناها، موانع و مشکلات وزارت خارجه برای بهبود روند دیپلماسی اقتصادی در حوزههای استانهای مرزی و برون مرزی ضروری است تا درک عمیقی از توانمندیها حاصل شود. مقتدایی با تاکید براینکه باید دولت و مجلس اقدامات لازم را برای این موضوع در دستور کار قرار دهند، گفت: بهره بردن از ۱۵ همسایه مرزی، تاثیر به سزایی در بهبود شرایط اقتصادی کشور دارد. اما واقعیت آن است که روند همکاریها هرچند رو به جلو است ولی قانع کننده نیست.