39 پله دیگر تا اینترنت ماهواره‌ای ایرانی!

 نیما نیکدل-  چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مراسم دیدار با نفرات برتر کنکور ریاضی سال ۱۴۰۴ و نفرات برتر کنکور سال گذشته در محل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد، با اشاره به چالش‌های ارتباطی موجود در کشور گفت: «یکی از چالش‌های عمده در حال حاضر، کیفیت ارتباطات است. به همین دلیل در جلسات مختلف، به این نتیجه رسیدیم که باید تلاش کنیم تا دسترسی به اینترنت و خدمات ارتباطی در کشور بهبود یابد.» ستار هاشمی افزود: «اخیراً گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد در آینده نزدیک، افراد می‌توانند مستقیماً از طریق ماهواره‌ها به اینترنت دسترسی پیدا کنند. این موضوع می‌تواند به طور چشمگیری در کیفیت ارتباطات و خدمات ارتباطی تأثیر بگذارد. در حال حاضر، کشورهایی همچون ایران نیز در حال سرمایه‌گذاری در این زمینه هستند.» وزیر ارتباطات با تأکید بر اهمیت توسعه شبکه‌های ارتباطی گفت: «در دنیای امروز، نتورکینگ و ارتباطات کاری از اهمیت بسیاری برخوردار است و همکاری‌ها و ارتباطات مؤثر می‌توانند در مسیر پیشرفت کمک‌کننده باشند. این ارتباطات می‌توانند در ایجاد مسیرهای جدید و باز کردن درهای بسته، بسیار مؤثر باشند.» هاشمی همچنین از اقداماتی برای توسعه ایده‌ها و محصولات نوآورانه در وزارت ارتباطات خبر داد و افزود: «در پارک‌های فناوری مانند پارک «تاوا» و منطقه ویژه اقتصادی «پیام» از ایده‌های نوآورانه تا تولید انبوه محصولات، حمایت می‌شود. اگر شما هم ایده‌ای برای محصول جدید دارید، می‌توانید از امکانات و زیرساخت‌های این مجموعه‌ها استفاده کنید.»
مذاکره ایران با چین و روسیه برای دستیابی به اینترنت ماهواره‌ای
دیروز عضو شورای عالی فضایی و رئیس پژوهشگاه فضایی ایران از مذاکره ایران با چین و روسیه برای دستیابی به اینترنت ماهواره‌ای خبر داد و گفت: ما زیرساخت این کار یعنی ماهواره ناهید را در مدار داریم، ولی معمولا چند کشور به صورت مشترک، ماهواره‌های ارتباطی را می‌سازند. بنابراین باید به این پروژه به صورت بین‌المللی فکر کنیم.
وحید یزدانیان، عضو شورای عالی فضایی و رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در مورد امکان دستیابی ایران به اینترنت ماهواره‌ای بومی متصل به شبکه جهانی، گفت: اولین نمونه آن، که ماهواره ناهید باشد به فضا پرتاب شده است. ما باید ۴۰ ماهواره مثل ماهواره ناهید در مدار داشته باشیم تا بتوانیم بگوییم که می‌توانیم یک زیرساخت مطمئن برای ارتباطات ماهواره‌ای داشته باشیم.
کاربرد ماهواره‌های مدار ژئو در حوزه پخش رسانه‌ای
عضو شورای عالی فضایی در مورد ماهواره‌های ارتباطی، گفت: ماهواره‌های ارتباطی و منظومه‌ها که برای ارتباطات عادی استفاده می‌شود، در مدار لئو یا مدار پایینی زمین (Low Earth Orbit)  هستند. ماهواره‌هایی که در استارلینک استفاده می‌شود تماما ماهواره‌های لئو یا منظومه‌های لئو هستند؛ به این معنا که در مدارهای پایین فعالیت می‌کنند.
یزدانیان با بیان اینکه ما با ماهواره‌های لئو همانند «ماهواره ناهید» می‌توانیم ارتباطات مخابراتی را برقرار کنیم، گفت: در مقابل اگر بخواهیم حوزه برودکست (Broadcast) یا پخش داشته باشیم باید به سراغ ماهواره‌های ژئو برویم.
زیرساخت اینترنت ماهواره‌ای را داریم
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در پاسخ به این سوال که «آیا ما به فناوری اینترنت ماهواره‌ای دست یافته‌ایم؟» گفت: برای پاسخ به این سوال باید بدانیم که اینترنت ماهواره‌ای به چه معناست. اگر به این معنی باشد که ما زیرساخت ارتباطی داشته باشیم، ما در همین لحظه نیز با ماهواره ناهید در باند KU داده به زمین می‌فرستیم و دریافت می‌کنیم.
یزدانیان افزود: اما زمانی انتظار شما از اینترنت ماهواره‌ای این است که اتصال به شبکه جهانی داشته باشید. ما برای اتصال به شبکه جهانی باید دور تا دور کره زمین ماهواره و منظومه داشته باشیم تا این کار انجام شود. ما زیرساخت این کار یعنی ماهواره ناهید که امکان تبادل داده را برای ما فراهم می‌کند، داریم و اگر بتوانیم حداقل ۴۰ تا ۵۰ ماهواره معادل ماهواره ناهید داشته باشیم، منظومه‌ای خواهیم داشت که می‌تواند ارتباط ما را با شبکه جهانی برقرار کند.
تاکید وزیر ارتباطات بر دستیابی به اینترنت ماهواره‌ای ایرانی
عضو شورای عالی فضایی با بیان اینکه ایجاد یک منظومه ارتباطی برای اتصال به شبکه جهانی در دستور کار ماست، گفت: تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دستیابی به این منظومه است. به همین دلیل، برنامه آن را جلو خواهیم برد و این مدل مشابه استارلینک است.
یزدانیان در پاسخ به این سوال که «چه زمانی اینترنت ماهواره‌ای ایران قادر به اتصال به شبکه جهانی است؟» گفت: به طور دقیق نمی‌توان زمانی را اعلام کرد؛ ولی در میان‌مدت می‌توانیم به این هدف دست یابیم.
پرتاب ماهواره به فضا سرعت می‌گیرد
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در مورد اینکه در شرایط کنونی در چه مرحله‌ای از اینترنت ماهواره‌ای متصل به شبکه جهانی قرار داریم، گفت: اولین نمونه آن که ماهواره ناهید باشد به فضا پرتاب شده است. ما باید ۴۰ ماهواره مثل ماهواره ناهید در مدار داشته باشیم تا بتوانیم بگوییم که می‌توانیم یک زیرساخت مطمئن برای ارتباطات ماهواره‌ای داشته باشیم.
یزدانیان افزود: ما سالانه ۶ ماهواره مختلف اعم از ماهواره‌های سنجشی و ارتباطی پرتاب می‌کنیم؛ ولی اگر این ماهواره‌ها تست شوند، با سرعت بیشتری می‌توانیم این کار را انجام بدهیم. البته یک موضوع مهم، موضوع سرمایه و هزینه ساخت و پرتاب ماهواره‌ها نیز هست.
وی خاطرنشان کرد: معمولا ماهواره‌های ارتباطی را چند کشور به صورت مشترک با هم می‌سازند. بنابراین باید به این پروژه به صورت بین‌المللی فکر کنیم. در همین راستا با کشورهایی همچون چین، روسیه و... مذاکراتی را انجام داده‌ایم تا بتوانیم مشارکت آنها را نیز جلب کنیم.
اینترنت ماهواره‌ای یکی از انواع دسترسی به اینترنت، از راه ماهواره است. اینترنت ماهواره‌ای بیشتر در مواردی به‌کار می‌رود که دسترسی معمولی به اینترنت (کابلی،فیبرنوری،دایال-آپ، بی‌سیم،Xdsl) امکان‌پذیر نیست (مانند جاهای دورافتاده)، یا از کیفیت پایینی برخوردار است. این سرویس معمولا در مدار زمین‌ایستا داده می‌شود، و در بعضی مناطق مانند مناطق قطبی، به علت کم‌شدن زاویه دید ماهواره از روی زمین، کیفیت خوبی ندارد.
همچنین از اینترنت ماهواره‌ای برای دسترسی و اتصال هواپیما به اینترنت استفاده می‌شود.
به بیانی دیگر اینترنت ماهواره‌ای توانایی انتقال و دریافت داده ها از یک دیش ماهواره‌ای نسبتاً کوچک روی زمین و برقراری ارتباط با ماهواره است.
به طور کلی در تعریف این نوع از اینترنت باید گفت امواج از طریق ماهواره ارسال میشود و کاربر برای دریافت آن باید از تجهیزات مخصوص آن یعنی دیش و دریافت کننده امواج استفاده کند. اگر این نوع از اینترنت فراگیر شود احتمال تولید تجهیزات آن با قیمت کمتر وجود دارد. یا حتی سیم کارت هایی مانند آنچه در تلفن ماهواره‌ای استفاده میشود تولید شود. دو نوع سرویس جدا در این نوع اینترنت ارائه میشود اول آپلود و دیگری دانلود است. سرعت این نوع اینترنت با افزایش تعداد ماهواره‌ها بیشتر می‌شود و بر اساس آزمایش‌های اخیر سرعت قابل توجهی است. بانک ها در دنیا از این نوع سیستم برای ارتباط با مرکز داده استفاده میکنند. این تکنولوژی جدید نیست و تعدادی ماهواره در مناطقی از جهان خدمات دیتا را ارائه می‌دهند. در چند سال اخیر پیشنهاد استفاده کشورهایی که دسترسی کمی به اینترنت دارند مثل مناطقی از آفریقا یا کشورهایی که سانسور اینترنت دارند مثل ایران و چین یا مناطقی که امکان نصب آنتن‌های تلفن همراه مهیا نیست داده شده و اقداماتی مانند پروژه استارلینک توسط اسپیس اکس در حال انجام است و در قدم اول روستاهایی در آمریکا و کانادا به آن متصل میشوند ایلان ماسک مدیر پروژه استارلینک می گوید هدف او از تعریف این پروژه علاوه بر کسب درآمد برای انجام دیگر پروژه هایش ایجاد بستر مناسب برای بهره مندی کل کره ی زمین از اینترنت بوده است زیرا در حال حاضر ۳٫۹ میلیارد نفر(۵۳%) به اینترنت دسترسی ندارند. با اتمام پروژه استارلینک همه به اینترنت دسترسی پیدا خواهند کرد. او اعلام کرده است که سرویس اینترنت ماهواره ای برای کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه مانند عراق و افغانستان که از زیرساخت لازم بهره مند نیستند رایگان خواهد بود. همچنین کشورهای هند و ژاپن نیز تمایل به این نوع از اینترنت نشان داده اند.
. اینترنت مستقیم روی موبایل‌ها تا دو سال آینده
اخیرا ویدئویی از ایلان ماسک وایرال شده که در آن مالک استارلینک، خدمات ماهواره‌ای اینترنت، قول اینترنت مستقیم روی موبایل‌ها تا دو سال آینده داده است.  اما چه چیزی باعث شده است که روند این نوع اینترنت به این سرعت افزایش یابد؟ به گفته ناظران اسپیس‌ایکس و اکواستار قراردادی ۱۷‌میلیارد دلاری دارند که طی آن اسپیس‌ایکس مجوزهای طیف بی‌سیم را از اکواستار برای شبکه ماهواره‌ای استارلینک خود خریداری می‌کند. این قرارداد برای گسترش توانایی استارلینک در ارائه خدمات مستقیم به تلفن همراه بسیار مهم است، خدماتی که به تلفن‌های هوشمند اجازه می‌دهد در مناطقی که خدمات تلفن همراه سنتی وجود ندارد، به ماهواره‌ها متصل شوند. در عوض، اسپیس‌ایکس ‌میلیاردها دلار به صورت نقدی و سهام به اکواستار پرداخت خواهد کرد و همچنین برخی از پرداخت‌های بهره بدهی اکواستار را پوشش خواهد داد. در نتیجه این توافق، مشتریان «بوست موبایل اکواستار» قادر خواهند بود به سرویس جدید استارلینک دسترسی داشته باشند.
الجزیره در گزارشی نوشت: اسپیس‌ایکس مجوزهای طیف بی‌سیم را از اکواستار برای شبکه ماهواره‌ای استارلینک خود به مبلغ حدود ۱۷‌میلیارد دلار خریداری کرد، معامله‌ای بزرگ که برای گسترش کسب‌وکار نوپای اتصال ۵G استارلینک بسیار مهم است. این شرکت‌ها همچنین با قراردادی موافقت کردند که به مشترکین Boost Mobile شرکت اکواستار امکان می‌دهد به سرویس مستقیم به تلفن همراه استارلینک دسترسی داشته باشند تا خدمات ماهواره‌ای را به مناطقی که فاقد این سرویس هستند، گسترش دهند.
خرید طیف فرکانسی به اسپیس‌ایکس اجازه می‌دهد تا ساخت و استقرار ماهواره‌های ارتقا یافته و متصل به لیزر را آغاز کند که به گفته این شرکت، ظرفیت شبکه سلولی را «بیش از ۱۰۰ برابر» افزایش خواهد داد. گوین شاتوِل، رئیس و مدیر ارشد عملیاتی اسپیس‌ایکس، گفت که این قرارداد به شرکت کمک می‌کند تا «به مناطق کور در سراسر جهان پایان دهد... با طیف فرکانسی اختصاصی، اسپیس ایکس ماهواره‌های نسل بعدی Starlink Direct to Cell را توسعه خواهد داد که تغییر چشم‌گیری در عملکرد خواهند داشت و ما را قادر می‌سازد تا پوشش را برای مشتریان در هر کجای دنیا که باشند، افزایش دهیم.» این تلاش در بحبوحه افزایش سریع استفاده از اینترنت بی‌سیم صورت می‌گیرد. انجمن صنعت مخابرات سلولی (CTIA) ماه پیش اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴، آمریکایی‌ها از رکورد ۱۳۲ تریلیون مگابایت داده تلفن همراه استفاده کرده‌اند که ۳۵ درصد بیشتر از رکورد قبلی است.
اسپیس ایکس از سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۰ هزار ماهواره استارلینک را به فضا پرتاب کرده و یک شبکه توزیع‌شده در مدار پایین زمین ایجاد کرده است که با تقاضای ارتش‌ها، شرکت‌های حمل‌ونقل و مصرف‌کنندگان در مناطق روستایی مواجه شده است. تقریبا ۶۰۰ عدد از این ماهواره‌ها - که اسپیس‌ایکس آنها را «برج‌های سلولی در فضا» می‌نامد - از ژانویه ۲۰۲۴ برای شبکه‌ی مستقیم به سلولی این شرکت پرتاب شده‌اند و در مداری نزدیک‌تر به زمین نسبت به بقیه‌ی ماهواره‌های این مجموعه قرار دارند. استارشیپ، موشک غول‌پیکر نسل بعدی اسپیس‌ایکس که تقریبا یک دهه در دست توسعه بوده، برای استقرار این ماهواره‌های بزرگ‌تر بسیار مهم است. پرتاب‌های آزمایشی پیچیده‌تر، این موشک را به اولین ماموریت‌های عملیاتی استارلینک خود که انتظار می‌رود اوایل سال آینده انجام شود، نزدیک‌تر کرده است. این قرارداد چند ماه پس از آن منعقد شد که کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده (FCC) استفاده اکواستار از طیف خدمات ماهواره‌ای موبایل خود را زیر سوال برد و نگرانی‌هایی را در مورد اینکه آیا این شرکت به تعهدات خود برای استقرار ۵G در کشور عمل می‌کند یا خیر، مطرح کرد.
اکواستار اعلام کرد که پیش‌بینی می‌کند معامله با اسپیس‌ایکس و قرارداد با AT&T، سوالات کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) را حل خواهد کرد. سخنگوی کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) گفت: «معاملاتی که اکواستار با AT&T و استارلینک به آن دست یافته است، پتانسیل افزایش رقابت، ارائه خدمات نوآورانه جدید به‌میلیون‌ها آمریکایی و تقویت رهبری ایالات متحده در اتصال نسل بعدی را دارد.» این شرکت در ماه اوت برخی از مجوزهای طیف بی‌سیم سراسری را به مبلغ ۲۳‌میلیارد دلار به AT&T فروخت. AT&T موافقت کرد که ۵۰ مگاهرتز از طیف فرکانسی میان‌باند و پایین‌باند سراسری را به دست آورد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پیش از این از شرکت اکواستار و برندن کار، رئیس کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC)، خواسته بود تا برای مجوزهای طیف بی‌سیم این شرکت به توافق دوستانه‌ای دست یابند.
اسپیس‌ایکس تا سقف ۸.۵‌میلیارد دلار نقدا پرداخت خواهد کرد و تا سقف ۸.۵‌میلیارد دلار سهام منتشر خواهد کرد. اسپیس‌ایکس همچنین موافقت کرده است که تقریبا ۲‌میلیارد دلار از پرداخت‌های بهره مربوط به بدهی‌های اکواستار را تا اواخر سال ۲۰۲۷ پوشش دهد. پس از فروش، اکواستار به فعالیت خود در سرویس تلویزیون ماهواره‌ای «دیش تی‌وی»، پلتفرم پخش تلویزیونی اسلینگ، سرویس اینترنتی «هیوزنت» و برند «بوست موبایل» ادامه خواهد داد.
اسپیس‌ایکس پس از آنکه ادعا کرد اکواستار به تعهدات خود عمل نکرده است، به شدت کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) را تحت فشار قرار داده بود تا امواج رادیویی کم‌استفاده را برای سرویس ماهواره به تلفن اختصاص دهد. اسپیس‌ایکس در نامه‌ای به کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) در ماه آوریل اعلام کرد که طیف فرکانسی اکواستار در باند ۲ گیگاهرتز «برای اشتراک‌گذاری بین سیستم‌های ماهواره‌ای نسل بعدی آماده است» و این شرکت «طیف فرکانسی ارزشمند میان‌باند را به شکل عجیبی بدون استفاده رها کرده است».
قرارداد با اکواستار به اسپیس‌ایکس اجازه می‌دهد تا خدمات استارلینک را روی فرکانس‌های متعلق به خود اجرا کند، نه اینکه صرفا به فرکانس‌های اجاره‌ای از اپراتورهای تلفن همراه مانند تی-موبایل متکی باشد. در ماه مه، کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) قرارداد ۲۰‌میلیارد دلاری ورایزن برای خرید ارائه‌دهنده اینترنت فیبر نوری، فرانتیر کامیونیکیشنز (Frontier Communications) را تایید کرد. ورایزن (Verizon) ۵‌میلیارد دلار برای خرید و پاکسازی طیف کلیدی در سال ۲۰۲۱ هزینه کرد. این خبر باعث شد سهام اکواستار ۱۴.۷ درصد افزایش یابد. سهام اپراتورهای بی‌سیم ایالات متحده روند نزولی دارد. سهام AT&T با ۱.۶ درصد کاهش و T-Mobile با ۲.۲ درصد کاهش مواجه شده است. ورایزن نیز ۱.۸ درصد کاهش یافته است.
پایانی بر نقاط کور در دنیا
با استفاده از ۶ هزار ماهواره مخصوص اینترنت مستقیم موبایلی، استارلینک تا سال ۲۰۲۷ به پوشش جهانی نزدیک به ۱۰۰ درصد برای ارسال پیامک و بیش از ۹۰ درصد برای دیتا و تماس صوتی خواهد رسید. از سال ۲۰۲۴، استارلینک ارسال پیامک را از طریق ماهواره‌های Direct-to-Cell آغاز کرده و طبق اعلام رسمی، با پرتاب بیش از ۶۵۰ ماهواره اولیه، پوشش جهانی پیامک در پنج قاره فعال شده است. همچنین با رسیدن تعداد ماهواره‌های Direct-to-Cell به حدود ۶ هزار عدد تا سال ۲۰۲۷، استارلینک قادر خواهد بود پوشش پیوسته و جهانی برای دیتا و تماس صوتی فراهم کند. این پوشش شامل خشکی‌ها، دریاها، مناطق کوهستانی و مناطق فاقد زیرساخت مخابراتی خواهد بود.
یک سری محدودیت‌ها برای دریافت اینترنت موبایلی استارلینک وجود دارد. تلفن‌های همراه باید حداقل استانداردهای لازم را برای دریافت این نوع موبایل داشته باشد. گوشی‌های اپل از آی‌فون ۱۴ به بعد و گوگل از پیکسل ۹ به بعد و سامسونگ نیز سری S۲۱ قابلیت دریافت این نوع خدمات را دارند.
چین و روسیه بیکار نخواهند نشست
چین و روسیه، استارلینک را تنها به‌عنوان یک خدمات‌دهنده اینترنت نمی‌بینند. این دو کشور خدمات آن را در راستای خدمات نظامی تلقی خواهند کرد. در این راستا یک گزارش جدید هشدار می‌دهد که روسیه و چین به دلیل استفاده از شبکه ماهواره‌ای استارلینک اسپیس‌ایکس در عملیات دفاعی اوکراین، تلاش‌های خود را برای تضعیف آن افزایش می‌دهند. این یافته‌ها از بنیاد جهان امن(SWF)، یک اندیشکده غیرحزبی، گرفته شده است که  قابلیت‌های جهانی مقابله با فضا را منتشر کرد.
این گزارش که فعالیت‌ها را از فوریه ۲۰۲۴ تا فوریه ۲۰۲۵ پوشش می‌دهد، نشان می‌دهد که چگونه زیرساخت‌های فضایی، مانند استارلینک، به‌طور فزاینده‌ای به عنوان یک دارایی نظامی تلقی می‌شوند. به گزارش سایت «اوربیتال تودی» یافته‌های بنیاد جهان امن نشان می‌دهد که روسیه در حال توسعه یک سیستم جنگ الکترونیک پیشرفته‌تر به نام کالینکا است که برای مختل کردن ارتباطات استارلینک اسپیس‌ایکس و دخالت در عملیات نظامی اوکراین طراحی شده است. رئیس مرکز سیستم‌ها و فناوری‌های بدون سرنشین روسیه، کالینکا را به عنوان یک «قاتل بالقوه استارلینک» توصیف کرد که قادر به شناسایی پایانه‌های مرتبط با استارشیلد، نسخه‌ای امن‌تر و نظامی از استارلینک، است.
در همین حال، چین در حال بررسی فناوری‌های ضد ماهواره‌ای غیرمتعارف است. در اواسط سال ۲۰۲۴، محققان نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین پیشنهاد استفاده از زیردریایی‌های مجهز به لیزر با دکل‌های جمع‌شونده را برای هدف قرار دادن ماهواره‌های استارلینک اسپیس‌ایکس ارائه دادند. با این حال، آنها اذعان کردند که هدف‌گیری دقیق به داده‌های موقعیت‌یابی ماهواره‌های خارجی بستگی دارد.
این گزارش هشدار می‌دهد: «یک درگیری آینده در فضا می‌تواند پیامدهای منفی گسترده و بلندمدتی داشته باشد که اینجا روی زمین احساس می‌شود، زیرا هر کسی روی این سیاره به‌نوعی از داده‌های فضایی استفاده می‌کند.» ویکتوریا سامسون، مدیر دفتر واشنگتن بنیاد جهان امن، به خبرگزاری برکینگ دیفنس گفت: «همه در حال پارازیت انداختن هستند.» با وجود تهدیدهای فزاینده، این گزارش خاطرنشان می‌کند که تا فوریه ۲۰۲۵، استارلینک «به‌طرز چشم‌گیری در برابر حملات سایبری بیشتر مقاوم بوده است.» با این حال، با توجه به اینکه نیروی فضایی ایالات متحده نیز برای دفاع از خود، پارازیت‌اندازهای ماهواره‌ای را توسعه می‌دهد، چشم‌انداز فضا به عنوان یک حوزه نظامی همچنان به سرعت در حال تکامل است.
محدودیت‌های اینترنت در ایران
در ایران، موضوع محدودیت‌های اینترنت و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی همواره یکی از مسائل بحث‌برانگیز بوده است. در حال حاضر، بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پرطرفدار در ایران فیلتر شده‌اند. اینستاگرام، توییتر، واتساپ، تلگرام و یوتیوب از جمله پلتفرم‌هایی هستند که دسترسی به آن‌ها به دلیل محدودیت‌های اعمال شده داخلی، برای کاربران ایرانی به راحتی امکان‌پذیر نیست. این محدودیت‌ها باعث انتقادات گسترده‌ای از سوی کارشناسان و کاربران شده است.
یکی از پیامد‌های این محدودیت‌ها، استفاده گسترده از وی‌پی‌ان (VPN) در ایران است. در حال حاضر، تقریباً همه کاربران اینترنت در ایران، از نوجوانان تا بزرگسالان، برای دسترسی به محتوای فیلتر شده از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند. این وضعیت به ویژه برای کودکان و نوجوانان خطرناک است، زیرا استفاده از وی‌پی‌ان می‌تواند آن‌ها را در معرض محتوای نامناسب و ناامن قرار دهد. علاوه بر این، استفاده از وی‌پی‌ان‌ها می‌تواند مشکلاتی از قبیل کاهش سرعت اینترنت و سلامت گوشی را نیز به همراه داشته باشد.
تحریم‌های تکنولوژیک: مانع پیشرفت علمی و کاری
علاوه بر محدودیت‌های داخلی، کاربران ایرانی با چالش‌های دیگری نیز مواجه هستند. بسیاری از اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های خارجی به دلیل تحریم‌ها علیه ایران، برای کاربران ایرانی قابل دسترس نیستند. این تحریم‌ها، دسترسی به ابزار‌های کاربردی برای کار، تحصیل و پژوهش را برای کاربران ایرانی دشوار کرده است. به عنوان مثال، بسیاری از ابزار‌های علمی و آموزشی آنلاین به دلیل تحریم‌ها، خدمات خود را به کاربران ایرانی ارائه نمی‌دهند یا دسترسی به آن‌ها محدود شده است. این مسئله موجب شده که کاربران ایرانی با مشکلات جدی در زمینه کار و پیشرفت علمی مواجه شوند و بسیاری از آنان برای دسترسی به این ابزار‌ها مجبور به استفاده از روش‌های غیررسمی و مخاطره‌آمیز مانند وی‌پی‌ان‌ها شوند.
پیامد‌های ورود استارلینک به ایران: فرصت یا تهدید؟
ورود احتمالی استارلینک به ایران می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر دسترسی به اینترنت و همچنین فضای سیاسی و اجتماعی کشور داشته باشد. از یک سو، این فناوری می‌تواند دسترسی مردم به اینترنت آزاد و بدون محدودیت را تسهیل کند و به ویژه در مناطق محروم و دورافتاده که دسترسی به اینترنت زمینی دشوار است، تحولی جدی ایجاد کند.
از سوی دیگر، این موضوع نگرانی‌های زیادی را نیز به همراه دارد. یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌ها، عدم کنترل بر داده‌های منتقل شده از طریق ماهواره‌های استارلینک است. این مسئله می‌تواند منجر به چالش‌های امنیتی و نظارتی برای منافع ملی شود. همچنین، با توجه به محدودیت‌های فعلی و تمایل مسولین ذی‌ربط به کنترل شدید بر فضای مجازی، ورود استارلینک می‌تواند واکنش‌های منفی و حتی تلاش برای مسدودسازی این خدمات را به همراه داشته باشد.
استارلینک و آینده اینترنت در ایران؛ پیامد ورود اینترنت ماهواره ای به ایران چه خواهد بود؟
با این وجود، بحث‌ها و شایعات پیرامون استفاده از استارلینک در ایران همچنان ادامه دارد و به نظر می‌رسد که در آینده، این موضوع با تحولات جدیدی همراه باشد.
به طور کلی، استارلینک پدیده‌ای است که توجه بسیاری را در ایران به خود جلب کرده است. هرچند که آینده دقیق این پروژه در ایران همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما تأثیرات احتمالی آن بر ارتباطات و دسترسی به اینترنت آزاد، موضوعی است که نباید از نظر دور داشت. از یک سو، ورود استارلینک می‌تواند گامی بزرگ در جهت بهبود دسترسی به اینترنت در مناطق محروم و دورافتاده باشد. از سوی دیگر، محدودیت‌ها و نگرانی‌های امنیتی می‌تواند موانعی جدی برای بهره‌مندی کامل از این تکنولوژی در ایران ایجاد کند. در هر صورت، چگونگی مواجهه با این چالش‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید، نقشی تعیین‌کننده در آینده اینترنت در ایران خواهد داشت.
با این حال، با توجه به تغییرات در دولت جدید و سخنان دکتر عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، مبنی بر «ضرورت رفع فیلترینگ و حکمرانی قانونی در فضای مجازی»، و همچنین رویکرد‌های جدیدی که ممکن است در آینده اتخاذ شوند، باید منتظر ماند و دید که چگونه با وضعیت فعلی فیلترینگ اینترنت مواجه خواهیم شد. از سوی دیگر، نگاه ذوالنوری، نماینده مجلس، که با توجه به سخنانش و موقعیت پیچیده فناوری استارلینک رای موافق به ستار هاشمی داده است، نشان می‌دهد که هرگونه تغییر در سیاست‌های ارتباطی و تکنولوژیکی می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر دسترسی به اینترنت، میزان کنترل بر فضای مجازی، و نحوه مواجهه با فناوری‌های جدید مانند استارلینک داشته باشد. بنابراین، آینده اینترنت در ایران تا حد زیادی به این تغییرات سیاسی و تصمیمات مدیریتی وابسته خواهد بود و می‌تواند مسیر دسترسی به اطلاعات و ارتباطات را به‌طور چشمگیری دگرگون کند.

 روسیه و چین؛ رقبای جدید استارلینک
 روسیه قصد دارد یک اینترنت ماهواره‌ای ملی ایجاد کند تا با استارلینک اسپیس‌ایکس رقابت مستقیم داشته باشد. هدف اصلی، تقویت حاکمیت دیجیتال و کاهش وابستگی به فناوری‌های خارجی است. این پروژه اینترنت پرسرعت را به مناطق دورافتاده کشور می‌رساند.
برنامه پرتاب و چالش‌های فنی
مقامات روسی می‌گویند پروژه Sphere از سال ۲۰۲۶ آغاز می‌شود. آژانس فضایی روسکاسموس قصد دارد صدها ماهواره را به مدار پایین زمین پرتاب کند. شرکت‌های داخلی همزمان ترمینال‌های کاربری جدید را توسعه می‌دهند.
با این حال، روسیه با چالش‌های فنی و تحریمی مواجه است. ایجاد شبکه‌ای در مقیاس استارلینک نیاز به سرمایه عظیم، فناوری پرتاب‌های مکرر و زیرساخت‌های گسترده زمینی دارد. بدون فناوری راکت‌های قابل بازیافت، روسیه نمی‌تواند با سرعت اسپیس‌ایکس رقابت کند.
اهداف استراتژیک و اینترنت مستقل
برخلاف استارلینک که خدمات اینترنتی جهانی و بدون سانسور ارائه می‌دهد، نسخه روسی تحت قوانین سخت‌گیرانه اینترنت مسکو عمل می‌کند. دولت تمام ترافیک اینترنتی را از دروازه‌های کنترل‌شده عبور می‌دهد تا سانسور و نظارت تضمین شود. منتقدان می‌گویند این کار آزادی اینترنت ماهواره‌ای را محدود می‌کند.
کرملین این پروژه را یک دارایی استراتژیک می‌بیند. روسیه می‌خواهد مطمئن شود که ارتباطات فضایی در بحران‌ها توسط کشورهای خارجی قطع نشود. تنش‌های اخیر با غرب اهمیت این پروژه را افزایش داده است.
رقابت جهانی و آینده پروژه
کارشناسان می‌گویند اینترنت ماهواره‌ای به یک میدان رقابت قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. ایالات متحده، چین و روسیه هر یک شبکه‌های اختصاصی خود را توسعه می‌دهند. اگرچه سرویس روسی احتمالاً با وان‌وب، پروژه کویپر آمازون و گوانگ چین رقابت جهانی نخواهد داشت، اما در سطح منطقه‌ای می‌تواند موثر باشد.
این سرویس به شهروندان مناطق کم‌برخوردار اولین اینترنت پهن‌باند پایدار را ارائه می‌دهد. روسیه حتی ممکن است خدمات خود را به کشورهای متحد صادر کند.
مقامات می‌گویند اولین ماهواره‌ها تا سال ۲۰۲۶ پرتاب می‌شوند و خدمات آزمایشی در همان دهه ارائه خواهد شد. موفقیت پروژه به تأمین مالی، توان فنی و مدیریت روسیه در شرایط انزوای بین‌المللی بستگی دارد. کرملین اینترنت ماهواره‌ای را نه تنها ابزار اتصال، بلکه ابزار ژئوپلیتیک برای امنیت ملی و نفوذ جهانی می‌بیند.
اینترنت ماهواره‌ای چینی از راه رسید
چین با پرتاب تازه یک ماهواره آزمایشی برای توسعه اینترنت ماهواره‌ای، گام دیگری به‌سوی آینده ارتباطات برداشت.
چین ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۵ برای فناوری اینترنت ماهواره‌ای، یک ماهواره آزمایشی از مرکز پرتاب جیوکوان در شمال‌غربی این کشور به فضا فرستاد. این ماهواره ساعت ۹:۰۶ صبح به وقت پکن، سوار بر موشک Long March-2C پرتاب شد و با موفقیت در مدار از پیش تعیین‌شده خود قرار گرفت.
این مأموریت، پانصد و نود و پنجمین پرواز خانواده موشک‌های لانگ مارچ بود و بار دیگر نشان داد که چین با سرعتی بالا در حال پیشبرد برنامه‌های فضایی خود است. رسانه‌های رسمی جزئیات کمی از محموله منتشر کردند، اما کارشناسان معتقدند این پرتاب بخشی از تلاش‌های پکن برای ایجاد یک منظومه عظیم ماهواره‌ای پهن‌باند است که با نام‌های Guowang و Qianfan شناخته می‌شود و هر کدام قرار است بیش از ۱۳ هزار ماهواره را در مدار پایین زمین مستقر کنند.
پیشرفت چین در این عرصه حاصل سرمایه‌گذاری بلندمدت در صنعت فضا است. اگرچه تاکنون تنها بخشی اندک از این منظومه‌ها پرتاب شده‌اند، اما روند پرتاب‌ها رو به افزایش است. در همین حال، چین برای کاهش هزینه‌ها و افزایش ظرفیت پرتاب به‌طور فزاینده‌ای بر توسعه موشک‌های قابل استفاده مجدد تمرکز کرده است.
استارتاپ‌های خصوصی و شرکت‌های دولتی به طور هم‌زمان بر روی پرتابگرهای جدید کار می‌کنند تا امکان استقرار سریع‌تر و ارزان‌تر هزاران ماهواره فراهم شود.این تحولات نشان می‌دهد که چین با سرعت در حال آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای ورود به عصر جدید رقابت فضایی است؛ عصری که در آن پرتاب‌های پرتعداد و منظومه‌های بزرگ ماهواره‌ای، نقش کلیدی در قدرت اقتصادی و فناورانه کشورها ایفا خواهند کرد.
پرتاب اولین ماهواره های اینترنتی آمازون به فضا
آمازون با پرتاب نخستین دسته از ماهواره‌های اینترنتی “پروژه کویپر” به فضا، رسماً رقابت با استارلینک ایلان ماسک را آغاز کرد و امیدوار است تا پایان سال جاری میلادی خدمات اینترنتی خود را راه‌اندازی کند.
 شرکت آمازون اردیبهشت امسال  اولین دسته از ماهواره‌های اینترنتی خود تحت عنوان “پروژه کویپر” را به فضا پرتاب کرد. این ماموریت که “کویپر اطلس ۱” نام دارد، با استفاده از موشک “اطلس وی” متعلق به شرکت “یونایتد لانچ الاینس” از پایگاه فضایی کیپ کاناورال در فلوریدا انجام شد و ۲ ماهواره را در مدار زمین قرار داد. این اقدام، آمازون را رسماً وارد رقابت با شبکه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک متعلق به ایلان ماسک می‌کند.
هدف از پروژه کویپر، ارائه خدمات اینترنتی پرسرعت به مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار جهان است. آمازون امیدوار است تا پایان سال جاری میلادی خدمات اینترنتی خود را راه‌اندازی کند. هرچند هنوز قیمت این خدمات اعلام نشده، آمازون وعده داده است که قیمت‌گذاری آن با سیاست‌های مقرون‌به‌صرفه این شرکت هماهنگ خواهد بود.
این پرتاب، گامی مهم در جهت تحقق رویای دسترسی همگانی به اینترنت پرسرعت در سراسر جهان محسوب می‌شود. با ورود آمازون به این عرصه، رقابت بین این دو غول فناوری فضایی، یعنی آمازون و اسپیس‌ایکس (صاحب استارلینک)، به اوج خود خواهد رسید و انتظار می‌رود که این رقابت، منجر به کاهش قیمت‌ها و بهبود کیفیت خدمات اینترنتی ماهواره‌ای شود.