کائنات از روند نهایی شدن بودجه امسال گزارش می‌دهد
ارتقای زیرساخت‌های کشور در اولویت دولت
مرضیه خدایی- بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۳ که از جمله مهم‌ترین نکات آن افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش درآمدهای نفتی است، نوزدهم فروردین در مجلس اعلام وصول شد و جلسات کمیسیون تلفیق هم برای بررسی جداول از ۲۸ فروردین ماه شروع شده و پیش‌بینی می‌شود تکلیف بخش دوم لایحه بودجه سال جاری تا اواسط اردیبهشت‌ماه در مجلس شورای اسلامی مشخص شود.
اخیرا جزئیات بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ منتشر شد که بر اساس آن بودجه کل کشور ۶۳۴۷ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که نسبت به سال گذشته رشد حدود ۲۴.۲ درصد را نشان می‌دهد.
به طور کلی بودجه سالانه از دو بخش منابع بودجه عمومی دولت و بودجه شرکت‌های دولتی، موسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانک‌ها تشکیل می‌شود که امسال سهم این بخش به ترتیب حدود ۴۴.۷ و ۵۸.۹ درصد برآورد شده است. منابع بودجه عمومی شامل درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، واگذاری دارایی‌های مالی و درآمدهای اختصاصی دولت است.
از جمله مهم‌ترین نکات این لایحه می‌توان به افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش درآمدهای نفتی است. بر این اساس پیش‌بینی درآمدهای مالیاتی در سال جاری نسبت به سال قبل ۵۶ درصد افزایش و درآمدهای نفتی ۳.۵ درصد کاهش یافته است. از طرف دیگر در سال جاری در بخش بودجه عمرانی کشور ۴۰۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که این عدد در حدود یک‌پانزدهم منابع عمومی کل کشور است.
گزارش بخش دوم بودجه تا پایان هفته به صحن مجلس ارائه می‌شود
رییس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ گفت: گزارش کمیسیون تلفیق درباره جداول تفصیلی تا پایان هفته آماده شده و به هیات رییسه ارائه خواهد شد.
حمیدرضا حاجی‌بابایی در توضیح کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۳ برای بررسی جداول تفصیلی، گفت: در این جلسه جداول تفصیلی لایحه بودجه ۱۴۰۳ مورد بررسی قرار گرفت و چند مورد از مغایرت‌های لایحه با قانون مصوب مجلس در بخش اول لایحه بودجه اصلاح شد.
وی با اشاره به تشکیل کمیته‌هایی در کمیسیون تلفیق بودجه، گفت: ۱۲ کمیته در کمیسیون تلفیق برای بررسی نیازهای بودجه دستگاه‌های دولتی تشکیل شد. این کمیته‌ها با محوریت هیأت رئیسه تلفیق، نماینده سازمان برنامه و بودجه و اعضای کمیسیون‌های تخصصی به بررسی جداول، اشکالات و اصلاحات موجود در آن می‌پردازند. بعد از آن گزارش کمیته‌ها به کمیسیون ارائه شده تا کمیسیون گزارش نهایی برای بررسی به صحن مجلس را تهیه کند.
حاجی‌بابایی درباره زمان بررسی گزارش کمیسیون تلفیق در صحن مجلس، گفت: تلاش کمیسیون تلفیق بر این است که تا پایان هفته گزارش مصوبات خود در بخش دوم لایحه بودجه را ارائه کند تا در دستور صحن قرار گیرد.
جزئیات پرداخت یارانه‌ها در بودجه ۱۴۰۳
در این میان بر اساس لایحه بودجه مانند سال گذشته منابعی که دولت از فروش بنزین، گازوئیل، صادرات فرآورده‌های نفتی به دست می‌آورد، صرف بازتوزیع به خود مردم می‌شود و کل منابع یارانه نقدی هم مشابه سال قبل، ۳۳۰ هزار میلیارد تومان در سال است. کمک‌هزینه‌های معیشتی ویژه کمیته امداد و سازمان بهزیستی هم ماهانه بالغ بر پنج همت پرداخت می‌شودکه نسبتب ه سال قبل ۳۰ درصد رشد کرده است.
در زمینه کالابرگ است هم به هفت دهک به ازای هر نفر ۲۲۰ هزار تومان پرداخت می‌شود و برای یارانه خرید تضمینی گندم و آرد و نان ۲۰۰ همت در نظر گرفته شده است. یارانه دارو نیز در بودجه امسال ۸۵ همت در نظر گرفته شده‌است. شش همت از منابع دولت در سال جاری هم به یارانه نهاده‌های دامی و کشاورزی است اختصاص می‌یابد.
داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در نشست خبری اخیر خود به نکات مهم دیگری از بودجه سال جاری هم اشاره کرده است؛ از جمله اینکه امسال باید ۶۷۰ همت سرمایه‌گذاری از سوی شرکت‌های دولتی انجام شود که فهرست این سرمایه‌گذاری‌ها منتشر می‌شود. هفت سد با ظرفیت یک میلیارد متر مکعب در سال، ۳۱ تصفیه‌خانه فاضلاب و ۵۵۰ کیلومتر راه‌آهن افتتاح خواهد شد.
او همچنین گفته که امسال تلاش شده ارقام درآمدی واقع‌بینانه‌تر باشد و به همین دلیل درآمدهای نفتی در بودجه امسال نسبت به سال قبل کمتر پیش‌بینی شده و در بخش مولدسازی و واگذاری شرکت‌ها نیز پیش‌بینی درآمدها نصف شده است.
نکته مهم دیگر این است که گفته شده امسال اولویت بودجه‌ای دولت پرداخت‌های عمرانی است تا بتواند بخشی از زیرساخت‌های کشور را ارتقا دهد و باید دید این وعده چقدر عملیاتی می‌شود.
روند بررسی بودجه چگونه خواهد بود؟
روند بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ طبق اصلاحات انجام شده در ماده ۱۸۲ آیین نامه داخلی، تغییر کرد. بر این اساس، دولت بودجه را در دو بخش به مجلس تقدیم کرد؛ بخش اول شامل ماده واحده مشتمل بر احکام مورد نیاز برای اجرای بودجه کل کشور، سقف منابع بودجه عمومی دولت به تفکیک درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی و اجزای اصلی آن‌ها، ترازهای عملیاتی، سرمایه‌ای و مالی بودجه عمومی دولت و فروض برآورد منابع و مصارف بودجه است.
سال گذشته بخش اول لایحه بودجه تبدیل به قانون شد، اما بخش دوم به سال جاری موکول شد. با این حال بودجه به شکل یک دوازدهم هم تصویب نشد و به جای آن مجلس مجوزی به دولت داد تا دولت معطل بخش دوم بودجه نماند و بر این اساس، دولت می‌تواند دریافتی‌ها و پرداختی‌ها را به صورت علی‌الحساب انجام دهد.
البته بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۳ درباره جداول تفصیلی شامل ارقام بودجه در جلسه یکشنبه، ۱۹ فروردین، اعلام وصول شد و جلسات کمیسیون تلفیق هم برای بررسی جداول از ۲۸ فروردین ماه شروع شده و رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه مجلس، گفته که تکلیف بخش دوم لایحه بودجه سال جاری تا اواسط اردیبهشت‌ماه در مجلس شورای اسلامی مشخص خواهد شد.
همچنین طبق گفته‌های او ردیف‌های جدیدی در بخش دوم لایحه بودجه در قالب کمک به برخی از بخش‌ها ایجاد شده و منابع طرح‌های تملک دارایی برخی از استان‌نیز ها نیز نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده که باید این موارد مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر این تغییراتی برخلاف مصوبات در بخش اول بودجه اعمال شده که بدون اجازه از مجلس بوده است.
بنابراین به نظر می‌رسد احتمال اعمال برخی تغییرات در بخش دوم لایحه وجود دارد و باید دید نمایندگان مجلس چه تصمیماتی در این رابطه اتخاذ می‌کنند.
بودجه ۱۴۰۳ با ۲۰ درصد افزایش، ۶۳۴۷ همت بسته شد
بودجه کل کشور برای سال جاری ۶۳۴۷ هزار میلیارد تومان بسته شد که نسبت به پارسال افزایش حدود ۲۰ درصدی را نشان می‌دهد.
دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مبلغ ۶,۳۴۷ هزار میلیارد تومان بودجه تعیین کرده است. منابع بودجه عمومی دولت ۲,۸۳۷ هزار میلیارد تومان تعیین شده است. منابع شرکت‌های دولتی، مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانک‌ها نیز ۳,۷۴۱ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که مجموع این ارقام به ۶,۵۷۸ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
از مبلغ فوق ۲,۳۱۷ میلیارد تومان مربوط به ارقامی است که دو بار منظور شده و بنابراین کسر می‌شود. رقم خالص باقیمانده ۶,۳۴۷ هزار میلیارد تومان است.
اما بودجه از دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت تشکیل می‌شود که بودجه عمومی شامل ۲,۵۶۲ هزار میلیارد تومان است.
اجزای بودجه عمومی نیز شامل منابع عمومی بالغ بر ۱,۹۸۴ هزار میلیارد تومان و درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی شامل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان است.
بودجه در نظر گرفته شده برای سال ۱۴۰۲ مبلغ ۵,۲۶۱ همت بود که با توجه به مبلغ ۶,۳۴۷ هزار میلیارد تومان سال جاری اعداد و ارقام از رشد حدود ۲۰ درصدی بودجه دولت در سال جاری حکایت دارد.
در سال ۱۴۰۳ خلاصه درآمدها و هزینه‌های دولت ۱۵۲۳ همت در نظر گرفته شده که ۱۲۸۹ همت آن مربوط به درآمدهای مالیاتی، ۱۳۵ همت شامل درآمدهای حاصل از مالکیت دولت، ۴۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان مربوط به درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات، ۱۶ هزار و ۹۶۳ همت شامل درآمدهای حاصل از جرایم و خسارات و ۳۴ هزار و ۴۰۵ میلیارد تومان مربوط به درآمدهای متفرقه است.
از طرف دیگر هزینه‌ها بالغ بر ۱۸۷۸ همت پیش‌بینی شده که با توجه به درآمد ۱۵۲۳ هزار میلیارد تومانی، تراز عملیاتی منفی ۳۵۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
دولت امسال چقدر درآمد دارد؟
دولت در لایحه بودجه امسال، حدود ۶۳۴۷ هزار میلیارد تومان منابع برای خود پیش‌بینی کرده که بررسی جزئیات آن نشان می‌دهد درآمدهای دولت، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی نسبت به سال قبل به ترتیب ۵۵.۷ درصد افزایش، ۹.۴ درصد کاهش و ۳۴.۱ درصد افزایش یافته است.
بر اساس جزئیات بخش دوم لایحه بودجه که از روز گذشته در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار گرفته، منابع دولت در سال جاری ۶۳۴۷ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که نسبت به سال گذشته رشد حدود ۲۴.۲ درصد را نشان می‌دهد.
به طور کلی بودجه سالانه از دو بخش منابع بودجه عمومی دولت و بودجه شرکت‌های دولتی، موسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانک‌ها تشکیل می‌شود که امسال سهم این بخش به ترتیب حدود ۴۴.۷ و ۵۸.۹ درصد برآورد شده است. منابع بودجه عمومی شامل درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، واگذاری دارایی‌های مالی و درآمدهای اختصاصی دولت است.
آنطور که در جدول شماره یک لایحه بودجه سال جاری مشخص شده، ۱۵۲۳ هزار میلیارد تومان به درآمدهای دولت، ۶۴۴ هزار میلیارد تومان به واگذاری دارایی سرمایه‌ای و ۳۹۴ هزار میلیارد تومان به واگذاری دارایی‌های مالی اختصاص دارد که جمع منابع عمومی دولت را به ۲۵۶۲ هزار میلیارد تومان می‌رساند. بر این اساس درآمدهای دولت، واگذاری دارایی سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی نسبت به سال قبل به ترتیب ۵۵.۷ افزایش، ۹.۴ درصد کاهش و ۳۴.۱ درصد افزایش یافته است. همچنین جمع منابع عمومی دولت در سال جاری ۲۹.۱ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
گفتنی است؛ به بیان ساده‌تر واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای شامل درآمد حاصل از فروش نفت و گاز و واگذاری اموال دولت و واگذاری دارایی‌های مالی شامل فروش انواع اوراق، استفاده از تسهیلات خارجی، واگذاری‌ها و غیره است.
برآورد درآمد حاصل از جرایم و خسارات بیش از ۲ برابر شد
در لایحه بودجه امسال پیش‌بینی شده ۱۵۲۳ هزار میلیارد تومان درآمدهای عمومی دولت شامل درآمدهای مالیاتی معادل ۱۲۸۹ هزار میلیارد تومان، درآمدهای حاصل از مالکیت دولت معادل ۱۳۵ هزار میلیارد تومان، درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات معادل ۴۶ هزار میلیارد تومان، درآمدهای حاصل از جرایم و خسارات معادل بیش از ۱۶ هزار میلیاراد تومان و درآمدهای متفرقه معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان باشد. همچنین سهم مجموع درآمدهای عمومی دولت از کل منابع بودجه در سال جاری حدود ۲۴ درصد است.
در این میان، بررسی جزئیات لایحه نشان می‌دهد نسبت به سال گذشته درآمدهای مالیاتی ۵۶ درصد، درآمدهای حاصل از مالکیت دولت ۴۱.۵ درصد، درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات ۷۴.۹ درصد، درآمدهای حاصل از جرایم و خسارات معادل ۱۱۱ درصد و درآمدهای متفرقه ۶۱.۸ درصد افزایش یافته است.
کاهش ۳.۵ درصدی برآورد منابع حاصل از نفت
بررسی خلاصه واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای نیز نشان می‌دهد سهم این بخش از کل منابع بودجه ۱۰.۱ درصد است. همچنین منابع ۶۴۴ هزار میلیارد تومانی واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای شامل ۵۸۲ هزار میلیارد تومان منبع حاصل از نفت و فرآورده‌های نفتی و ۶۱ هزار میلیارد تومان منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول خواهد بود. در این میان امسال منابع حاصل از واگذاری طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای صفر در نظر گرفته شده است.
گفتنی است؛ منبع حاصل از نفت و فرآورده‌های نفتی ۳.۵ درصد و منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول ۴۲.۷ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. منابع حاصل از واگذاری طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای نیز از ۱۰۰ میلیون تومان در سال گذشته به صفر رسیده است.
جزئیات واگذاری دارایی‌های مالی در سال جاری
بررسی خلاصه واگذاری دارایی‌های مالی نیز نشان می‌دهد سهم این بخش از کل بودجه ۶.۲ درصد است. همچنین منابع ۳۹۴ هزار میلیارد تومانی واگذاری دارایی‌های مالی شامل ۳۲۹ هزار میلیارد تومان منابع حاصل از فروش و واگذاری انواع اوراق مالی و اسلامی، ۱۴۷۶ میلیارد تومان منابع حاصل از دریافت اصل وام‌ها، ۶۰ هزار میلیارد تومان منابع حاصل از واگذاری شرکت‌های دولتی و ۳۱۰۰ میلیارد تومان منابع حاصل از برگشتی سال‌های قبل خواهد بود. این چهار عدد نسبت به سال گذشته به ترتیب ۷۸.۲ درصد افزایش، ۲۰.۲ درصد افزایش، ۴۳.۴ درصد کاهش و نزدیک به ۱۷۰ درصد افزایش داشته است.
همچنین منابع حاصل از استفاده از تسهیلات خارجی، منابع حاصل از سایر واگذاری‌ها و انتشار اوراق صکوک اجاره به منظورتسویه مطالبات قطعی اشخاص حقیقی و حقوقی در این بخش مانند سال گذشته صفر برآورد شده است.
افزایش ۵۲.۸ درصدی درآمدهای اختصاصی دولت
گفتنی است دولت برای سال جاری ۲۷۵ هزار میلیارد تومان درآمدهای اختصاصی در لایجه بودجه پیش‌بینی کرده است که با اختصاص آن منابع بودجه عمومی دولت به ۲۸۳۷ هزار میلیارد تومان می‌رساند. بر این اساس درآمدهای اختصاصی بودجه ۵۲.۸ درصد و منابع بودجه عمومی دولت ۳۱.۱ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. سهم درآمدهای اختصاصی از کل بودجه نیز ۴.۳ درصد خواهد بود. منابع شرکت‌های دولتی، موسسات انتفاعی وابسته به دولت و بانک‌ها نیز با افزایش ۲۰.۸ درصدی نسبت به سال قبل، بیش از ۳۷۴۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده و سهم این بخش از کل منابع بودجه ۵۸.۹ درصد پیش‌بینی شده است.
اولویت بودجه پرداخت‌های عمرانی است
رئیس سازمان برنامه و بودجه ضمن اعلام اینکه امسال اولویت بودجه‌ای دولت، پرداخت‌های عمرانی است، گفت: امسال۷۰ هزار معلم جذب آموزش و پرورش می شوند.
داوود منظور در نشست خبری مشترک با سخنگوی اقتصادی دولت با یادآوری اینکه قانون برنامه هفتم در سال گذشته پس از ارائه لایحه از سوی دولت، در مجلس تصویب شد، اظهار کرد: پاره ای از اختلاف‌نظرها بین شورای نگهبان و مجمع تشخیص، هیئت عالی نظارت و مجلس شورای اسلامی باقی بود که بخش عمده‌ای از آن‌ها تا پایان سال رفع شد و امیدوارم بخش کوچک باقیمانده نیز در روزهای آینده نهایی شود تا در ابتدای سال جاری، قانون برنامه پنج ساله پیشرفت را رسما دریافت و شروع کنیم.
وی با اشاره به ویژگی‌های قانون برنامه هفتم توسعه، گفت: این تغییرها به دلیل پیشرفت و رشد اقتصادی بالا در پنج سال آینده است که بعد از ابلاغ قانون، ظرفیت‌های جدید و تغییر رویکردها در برنامه هفتم نسبت به برنامه‌های گذشته را تبیین خواهیم کرد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: محتوای برنامه هفتم در بودجه سال ۱۴۰۳ لحاظ شده است؛ یعنی آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تغییر کرده و بودجه دو مرحله‌ای شده است؛ به نحوی که دولت در زمان بندی لازم هر دو بخش را ارائه کرد.
وی با اشاره به علت تاخیر در نهایی‌شدن لایحه بودجه ۱۴۰۳، یادآور شد: بخش اول لایحه در انتهای آبان سال گذشته ارائه شد اما با توجه به اینکه رسیدگی به بودجه در مجلس، در شورای نگهبان و مجمع تشخیص طولانی شد، در ۲۷ اسفند قسمت اول قانون که احکام، تبصره، جداول کلان و سقف‌های درآمد و هزینه است، ابلاغ شد. مجلس هم دولت را مکلف کرده ۱۰ روز پس از دریافت لایحه بخش دوم را ارائه کند که با توجه به تعطیلات نوروز، در اولین روز کار مجلس در ۱۹ فروردین، بخش دوم لایحه بودجه اعلام وصول شد.
منظور افزود: رسیدگی به بخش دوم با سرعت در مجلس انجام شده و کمیسیون‌های مجلس این هفته جلسات را برگزار کردند و امروز نیز کمیسیون تلفیق بودجه، تشکیل خواهد شد و امروز و فردا رسیدگی نهایی انجام می‌شود.
اجرای قانون بودجه از ابتدای سال آغاز شده است
رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه اجرای قانون بودجه از ابتدای سال آغاز شده است، اظهار کرد: پرداخت‌ها بر اساس جداول سال گذشته انجام شده و با ابلاغ جداول قانون بودجه در بخش دوم، این ارقام را به صورت قطعی ثبت خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه در بودجه سال جاری اعتبارات بخش ورزش ۴۵ درصد رشد داشته است، یادآور شد: رشد بودجه دولت صرفا ۲۳ درصد است اما با توجه به اهمیت ورزش، اعتبارات این بخش از ۸ همت به ۱۶ همت افزایش یافته است.
رشد ۳۰ درصدی اعتبارات بخش سلامت
منظور به افرایش اعتبارات در بخش سلامت اشاره کرد و گفت: اعتبارات این بخش با ۳۰ درصد رشد به ۴۰۹ همت رسیده است. ۲۵ هزار نیروی جدید کادر درمان امسال استخدام خواهند شد و ۱۸۰۰ عضو جدید هیئت علمی در دانشگاه‌های علوم پزشکی جذب می‌شوند. ۴۰۰۰ میلیارد تومان نیز برای تکمیل کادر درمان و دانشگاه‌ها اعتبار گرفته است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه ادامه داد: دستیاران تخصصی در حوزه پزشکی با تنگنا مواجه بودند که برای سال جاری ۳۰۰۰ میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافته است. در عین حال ۱۵۰۰ میلیارد تومان حق ماندگاری و مقیمی برای مناطق محروم در نظر گرفته‌ایم. منابع بخش پژوهش را از نیز از بخش درمان جدا کرده‌ایم.
وی با اشاره به ویژگی‌های لایحه بودجه در حوزه دانشگاه‌ها، اظهار کرد: اعتبارات آموزش عالی بیش از بودجه عمومی رشد داشته است. دانشگاه‌های برتر ۴۰ درصد رشد و دانشگاه‌های متوسط ۳۰ درصد رشد در اعتبارات خواهند داشت. ما برای مرزهای دانش فناوری به ویژه میکروالکترونیک و هوش مصنوعی یک ردیف اعتباری هفت همتی پیش‌بینی کردیم تا با توجه به رشد هوش مصنوعی و میکروالکترونیک در جهان، شاهد شکوفایی و فعالیت گسترده کشور در این حوزه باشیم.
منظور ادامه داد: در آموزش و پرورش ۷۰ هزار معلم جذب خواهند شد. در حوزه‌های زیربنایی شاهد افتتاح طرح‌های زیادی خواهیم بود که در سال های گذشته شروع و در دو سال گذشته اعتبارات‌شان تقویت شده است. تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها برای تک تک دستگاه‌ها را انجام دادیم تا فرآیندهایی که مشارکت مردمی در اقتصاد را بیشتر می‌کند توسعه دهیم.
رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه اقتصاد مردم‌پایه را گسترش می‌دهیم، تصریح کرد: همه دستگاه‌ها باید تکالیف خود برای جهش تولید را انجام دهند. این سند فردا ابلاغ می شود.در این سند پیوست طرح‌های خاتمه عمرانی در سال جاری را منتشر می‌کنیم. طرح‌هایی که بخش خصوصی در تولید به بهره‌برداری می‌رساند و به حوزه صنعت، معدن و نیروگاهی مرتبط است در پیوست دیگری اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
امسال باید ۶۷۰ همت سرمایه گذاری از سوی شرکت‌های دولتی انجام شود
پوی یادآور شد: امسال باید ۶۷۰ همت سرمایه‌گذاری از سوی شرکت‌های دولتی انجام شود که فهرست این سرمایه‌گذاری‌ها هم دیگر منتشر می‌شود. هفت سد با ظرفیت یک میلیارد متر مکعب در سال و ۳۱ تصفیه‌خانه فاضلاب افتتاح می‌شود. ۵۵۰ کیلومتر راه‌آهن افتتاح خواهد شد. ۴۰۰ همت هم برای طرح‌های تملک به‌ویژه طرح‌های خاتمه پیش‌بینی شده است.
منظور با اشاره به جزئیات پرداخت یارانه‌ها در بودجه ۱۴۰۳، گفت: کل تبصره ۸ امسال که موضوع هدفمندی یارانه‌ها را دنبال می‌کند. منابعی که دولت از فروش بنزین، گازوئیل، صادرات فرآورده‌های نفتی به دست می‌آورد، صرف بازتوزیع به خود مردم می‌شود. کل منابع یارانه نقدی، ۳۳۰ هزار میلیارد تومان در سال است. کمک‌هزینه‌های معیشتی ویژه کمیته امداد و سازمان بهزیستی هم ماهانه بالغ بر پنج همت پرداخت می‌شود. سال گذشته دریافتی مستمری‌بگیران کمیته امداد و بهزیستی ۴۰ درصد رشد کرد و امسال نیز ۳۰ درصد رشد کرده تا این گروه خاص مورد توجه قرار گیرند.
رئیس سازمان برنامه و بودجه یادآور شد: در زمینه کالابرگ است هم به هفت دهک به ازای هر نفر ۲۲۰ هزار تومان پرداخت می‌شود. برای یارانه خرید تضمینی گندم و آرد و نان نیز ۲۰۰ همت در نظر گرفته شده است. یارانه دارو نیز در بودجه امسال ۸۵ همت در نظر گرفته شده‌است. در عین حال به نهاده‌هایی یارانه داده می‌شود تا کالا ارزان تر به دست مردم برسد که شامل یارانه نهاده‌های دامی و کشاورزی است و امسال شش همت از منابع دولت در سال جاری را به خود اختصاص می‌دهد.
اختصاص ۱۱ میلیارد دلار ارز ترجیحی به واردات کالاهای اساسی و نهاده‌های کشاورزی وارداتی
وی ادامه داد: در عین حال یارانه نهاده‌های دامی مثل کنجاله ذرت با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی تامین می‌شود. نرخ مبادله ۴۰ هزار تومان و امسال بناست ۱۱ میلیارد دلار ارز ترجیحی به واردات کالاهای اساسی و نهاده‌های کشاورزی وارداتی اختصاص یابد. اختلاف این عدد با نرخ بازار مبادله‌ای شامل ۱۵۰ همت می‌شود و پرداخت آن با دولت است.
منظور کاهش نرخ مالیات ارزش‌افزوده واردات کالاهای اساسی از ۹ درصد به یک درصد را یارانه دانست و افزود: کمک به طرح‌های آبخیزداری و کشاورزی نیز از جمله کارهایی است که برای تولید محصولات کشاورزی ارزانتر اختصاص می‌یابد چهار همت یارانه دریافت می‌کند. مجموع کل این موارد، بخش بزرگی از بودجه دولت یعنی ۷۵۰ همت در تبصره ۸ را شامل می‌شود.
پارسال ۹۵ درصد بودجه محقق شد
منظور در پاسخ به پرسشی درباره پیش‌بینی‌ها از کسری بودجه در سال جاری، اظهار کرد: در سال گذشته ۹۵ درصد بودجه محقق شد و به شکل مشخص‌تر در بخش هزینه‌های جاری ۹۹.۲ درصد تحقق بودجه را تجربه کردیم. در برخی از دستگاه‌های اجرایی مانند وزارت آموزش و پرورش و علوم هم بالغ بر ۱۱۰ درصد تحقق داشتیم. در بودجه عمرانی نیز ۳۰۴ هزار میلیارد تومان محقق شد که معادل ۸۵ درصد بودجه مصوب است.
امسال اولویت بودجه‌ای دولت، پرداخت‌های عمرانی است
وی افزود: این تحقق بودجه با وجود افزایش هزینه‌های جاری و تملک دارایی‌ها در بودجه سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ بود. امسال وضعیت بودجه‌ای از سال گذشته بهتر و رشد بودجه نسبت به سال ۱۴۰۲ حدود ۲۳ درصد است. دولت در سال ۱۴۰۳ تلاش می‌کند ارقام درآمدی خود را واقع‌بینانه‌تر کند. درآمدهای نفتی در بودجه امسال نسبت به سال قبل کمتر پیش‌بینی شده و در بخش مولدسازی و واگذاری شرکت‌ها نیز پیش‌بینی درآمدها نصف شده است. امسال اولویت بودجه‌ای دولت پرداخت‌های عمرانی است تا بتواند بخشی از زیرساخت‌های کشور را ارتقا دهد. وی در پاسخ به پرسشی درباره درآمدهای نفتی در بودجه اظهار کرد: به دنبال کاهش سهم نفت در بودجه دولت هستیم؛ در عین حال دولت سیزدهم تلاش کرد در ۲.۵ سال گذشته کشور را به ظرفیت‌های تولید و صادرات نفت بیش از تحریم‌ها نزدیک کند. امروز بالغ بر ۳.۵ میلیون بشکه در روز تولید نفت و میعانات گازی داریم؛ این را مقایسه کنید با رقم ۲.۲ میلیون بشکه‌ای نیمه اول سال ۱۴۰۰. این نشان می‌دهد دولت تلاش کرده ظرفیت‌های نفتی را به قبل از تحریم بازگرداند.
بازار نفت مهیاست
پرئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: تولید نفت ایران پیش از تحریم ۳.۸ میلیون بشکه بود. برنامه امسال دولت این است که ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز به ظرفیت تولید نفت اضافه کند؛ بنابراین نظر دولت در مجموع این است که از ظرفیت نفت و گاز برای توسعه کشور حداکثر استفاده را ببرد.، اما در عین حال منابع نفت و گاز را تبدیل به منابع تامین مالی هزینه‌های جاری و دستمزد دولت نمی‌کنیم.
منظور تاکید کرد: دشمنان سعی کردند که بازار جهانی نفت را برای ما تنگ کنند اما وزارت نفت توانسته عملاً تحریم‌ها را در بحث فروش و تولید نفت کم اثر کند. امروز دیگر نفتی روی کشتی‌ها نداریم که منتظر باشیم بتوانیم آن را بفروشیم. تمام آنچه تولید می‌کنیم از قبل بازار آن مهیا شده است.
برنامه صادرات گاز به کشورهای همسایه
وی یادآور شد: در مورد گاز هم در مقایسه با پیش از دولت سیزدهم، یک جهش قابل توجهی در صادرات گاز داشتیم؛ به هر حال برنامه صادرات گاز به کشورهای همسایه را داریم و وزیر نفت در این باره هم توضیح خواهند داد؛ بنابراین صادرات نفت و گاز جزو اولویت‌های دولت است و موانع آن را هم برطرف کردیم و شبکه توزیع قابل اعتمادی ایجاد شده است. اخیراً هم قیمت نفت افزایش خوبی پیدا کرده و این برای ما یک فرصتی است و امیدواریم از فرصت قیمت بالای نفت بتوانیم برای تامین منابع توسعه کشور استفاده کنیم.
کاهش درآمدهای مالیاتی به میزان ۸۵ همت در بخش دوم بودجه ۱۴۰۳
سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳ با بیان اینکه دولت دیگر نمی‌تواند هیچ تغییری در بخش اول بودجه به وجود بیاورد، گفت: اما در بخش دوم لایحه بودجه در مجموع ۸۵ همت از درآمدهای مالیاتی کاهش پیدا کرده و به اوراق اضافه شده است.
محسن زنگنه سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه 1403 مجلس شورای اسلامی ، در پاسخ به سوالی در مورد علت اختلاف ارقام بخش اول و دوم بودجه سال 1403 گفت: شورای نگهبان بخش اول بودجه شامل ماده واحده و جدول شماره یک را تایید کرده است. به این ترتیب در حال حاضر این موارد به قانون تبدیل شده‌اند. در بند ب ماده 182 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی ذکر شده است که جداول تفصیلی باید دقیقاً براساس بخش اول باشد. بنابراین اگر دولت بخواهد بخش اول را تغییر دهد باید لایحه جدیدی تحت عنوان تغییر بخش اول بودجه به مجلس ارائه کند.
وی با اشاره به اینکه دولت دیگر نمی‌تواند هیچ تغییری در بخش اول بودجه به وجود بیاورد، گفت: دولت چند تغییر ایجاد کرده است. یک تغییر ایجاد یک معافیت جدید برای مودیانی است که اکثراً در حوزه تولید فعال هستند. اگر قرار بود چنین معافیتی وجود داشته باشد دولت برای در بخش اول آن را در نظر می‌گرفت.
این مسئله بسیار مهم است که موضوع، موافقت یا مخالفت مجلس با اعمال این معافیت نیست. بحث این است که این کار خلاف قانون است و آیین‌نامه مجلس اجازه اضافه کردن معافیت مالیاتی یا درآمد مالیاتی جدید را نمی‌دهد.
زنگنه در پاسخ به سوالی در مورد رقم کاهش مالیات‌ها به دلیل معافیت 5 درصدی مالیات بر تولید در بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 گفت: بالغ بر 30 تا 35 هزار میلیارد تومان حجم معافیت پنج درصدی در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر دوستان می‌گویند این رقم را با افزایش فروش اوراق جایگزین کرده‌اند.
اما عملاً شاهد هستیم که 85 هزار میلیارد تومان به سقف اوراق اضافه شده است. به نظر می‌رسد که دولت در جمع‌بندی خود به این نتیجه رسیده است که رقم مالیاتی در نظر گرفته شده ممکن است به مودیان و مردم فشار وارد کند. به این ترتیب ممکن است این میزان درآمدها محقق نشود و یا موجب نارضایتی شود. به همین دلیل در مجموع 85 همت از درآمدهای مالیاتی کاهش پیدا کرده و به اوراق اضافه شده است.
اضافه شدن درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها و تغییر نحوه محاسبه سهم صندوق توسعه در بخش دوم لایحه دولت
وی با بیان اینکه شاید نمایندگان مجلس نیز با کاهش رقم مالیات‌ها موافق باشند اما مسئله این است که اقدام دولت در جابه‌جایی ردیف‌ها خلا قانون است، گفت: موارد دیگری نیز در لایحه وجود دارد. به طور مثال دولت بخشی از درآمد حاصل از محصولات فرعی پالایشگاه‌های نفت و گاز را به منابع هدفمندسازی یارانه‌ها اضافه کرده است. این مسئله در شور اول لایحه بودجه توسط مجلس رد و حذف شده بود. نحوه محاسبه 45 درصد سهم صندوق توسعه ملی نیز مورد دیگری بود که تغییر پیدا کرده بود.
بازگشت لایحه به دولت یا اصلاح توسط مجلس؛ دو راهکار پیش‌روی بخش دوم بودجه
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس ادامه داد: اینها مواردی است که براساس بخش اول لایحه بودجه تدوین نشده است. براساس تصمیمی که در کمیسیون گرفته شد و رئیس مجلس نیز بر آن تاکید کرد، بخش دوم حتما باید براساس بخش اول بودجه 1403 تدوین شود. در غیر این صورت دو راه وجود دارد. یک راه این است که بودجه به دولت بازگردد و دولت پس از اصلاح مجدد به مجلس بازگردد. راه دیگر این است که خود مجلس اصلاحات را انجام دهد.
با توجه به اینکه جدول شماره یک در بخش اول به تصویب رسده است، دولت می‌تواند در جداول تفصیلی تغییراتی ایجاد کند اما در مورد اوراق(فروش دارایی‌های مالی) قانوناً نمی‌تواند اقدامی انجام دهد.
احتمال بازگشت رویه بررسی بودجه به مدل گذشته با طرح دو فوریتی نمایندگان
نماینده تربت حیدریه گفت: نظر بنده این است که تغییرات ماده 182 آیین‌نامه داخلی مجلس ایرادات جدی دارد. در حال حاضر بر روی اعداد کلی مانند حقوق و دستمزد، مالیات‌ها و اوراق صحب کردیم اما در مورد بسیاری از ردیف‌های دیگر مصوبه‌ای نداشته‌ایم. در حال حاضر بخش اول تصویب شده و عملا دیگر امکان هیچگونه جابه‌جایی وجود ندارد چرا که هر بخشی را بخواهید تغییر دهید بودجه یک دستگاه کم می‌شود و در نتیجه خیلی بعید است که این تغییرات در کمیسیون تلفیق و یا صحن مجلس رای بیاورد.
شاید درست این بود که انعطاف وجود داشته باشد. در موارد متعددی حین بررسی بودجه نیاز است تا شما تغییراتی را اعمال کنید. مانند بحث کاهش درآمدهای مالیاتی که در حال حاضر به وجود آمده است اما در عمل دست دولت و مجلس بسته شده است. ضمن اینکه شاهد زمانبر شدن بررسی بودجه نیز هستیم. شورای نگهبان نیز باید هر دو مرحله را تایید کند.
به نظر می‌رسد که برخی نمایندگان در حال تدارک طرح دو فوریتی هستند که براساس آن شیوه بررسی بودجه مجدد به همان شیوه قبلی آیین‌نامه بازگردد. به عبارت دیگر بررسی بودجه به صورت دو شوری و تک مرحله‌ای باشد.