تراژدی کیسه‌های سیمان و تیرهای آهن

 مهرداد مهدویان -مدتی است که ماجرای زیانبار خاموشی‌ها وارد صنایع کشور به ویژه صنعت سیمان و فولاد نیز شده است که انتظار می‌رود این شرایط تا پایان فصل گرما به درازا بیانجامد. قطعی برق در کارخانه‌های سیمان و فولاد موجب شده تولید محصولات تا حد چشمگیری کاهش یابد و در ادامه با افت میزان عرضه در بازار و افزایش تقاضا روبه‌رو خواهیم شد و نتیجه این افت و اخیزها را در قیمت نهایی محصولات مشاهده می‌کنیم که به چندین برابر نرخ قبلی رسیده‌اند. برای بررسی این موضوع پایگاه خبری گسترش نیوز با دو تن از فعالان حوزه سیمان و فولاد به گفت‌وگو پرداخته است.
  قطعی برق به نفع دلالان سیمان شد
آنطور که بعضی فعالان صنعت ساختمان و نمایندگان مجلس می‌گویند تقاضای کاذب ناشی از کمبود برق و اعمال محدودیت برای واحدهای تولیدی نهاده‌های ساختمانی منجر به افزایش قیمت محصولات این کارخانجات شده و پرواضح است که در این شرایط واسطه‌های سیمان و فولاد بیشترین بهره را می‌برند.
سازندگان مسکن در روزهای اخیر با شوک افزایش مجدد قیمت سیمان و آهن مواجه شدند. آنطور که ایرج رهبر ـ نایب رییس انجمن انبوه‌سازان تهران ـ می‌گوید هر پاکت سیمان به بالای ۶۵ هزار تومان و هر کیلوگرم میلگرد به ۲۰ هزار تومان رسیده است. یک سال و نیم قبل یعنی اواخر سال ۱۳۹۸ قیمت هر پاکت سیمان بین ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان و میلگرد کیلویی ۴۲۰۰ تومان بود. ایرج رهبر معتقد است که نگاه صاحبان کارخانجات به صادرات است و سیمان و فولاد کمتری به بازار داخلی تزریق می‌کنند.
از سوی دیگر نمایندگان مجلس، قطعی برق را از عوامل گرانی فولاد و سیمان می‌دانند. فرهاد طهماسبی ـ عضو هیات رییسه کمیسیون صنایع مجلس ـ با بیان اینکه وزارت نیرو با توجیه کمبود برق، فعالیت واحدهای تولیدی را محدود کرده، گفته است: با کاهش فعالیت واحدهای تولیدکننده سیمان و فولاد تقاضای کاذب در بازار به دلیل بار روانی ناشی از تعطیلی این واحدها افزایش یافت که این امر موجب گرانی این محصولات شد.
با توجه به صحبتهای طهماسبی، قصور چندانی متوجه کارخانجات نیست اما رد پای دلالان و واسطه‌ها در گرانی اخیر نهاده‌های ساختمانی دیده می‌شود و ظاهرا چاره‌ای هم برای رفع این معضل وجود ندارد؛ چرا که بارها جلساتی بین وزرای دولت و نمایندگان مجلس برای قطع دست دلالان برگزار شده اما نتیجه‌بخش نبوده است.
نرخهای دستوری هم عدم کارآیی خود را در عمل نشان می‌دهد. به طور مثال قیمت سیمان در حالی به بالای ۶۵ هزار تومان در بازار رسیده که بر اساس دستورالعمل‌ها هر پاکت سیمان تیپ ۵ درب کارخانه حدود ۲۴ هزار تومان فروخته می‌شود. البته اخیرا سازمان حمایت از مصرف کنندگان به کارخانجات سیمان اجازه داد تا قیمت سیمان فله را مشروط به فروش محصول به مصرف کننده نهایی ۱۲ درصد افزایش دهند.
رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی و قیمت زمین به عنوان مولفه‌های درونی بخش مسکن در کنار متغیرهای بیرونی مثل جهش نرخ ارز، در حالی منجر به کاهش شدید قدرت خرید متقاضیان مسکن شده است. نمایندگان مجلس از  فامیل‌ها و مافیای قدرت و ثروت در صنعت سیمان و فولاد سخن می‌گویند. اواخر اردیبهشت امسال نیز علیرضا رزم‌حسینی ـ وزیر صمت ـ در جمع نمایندگان مجلس، وجود مافیای سیمان و فولاد را تایید کرد.
قبل از گرانی‌های اخیر نهاده‌های ساختمانی، سازندگان مسکن می‌گفتند اگر نرخ زمین را صفر در نظر بگیریم هزینه ساخت به بالای پنج میلیون تومان در هر متر مربع رسیده که با توجه به رکود معاملات، ساخت و ساز کاهش یافته است. بر اساس گزارش مرکز آمار در پاییز ۱۳۹۹ تعداد ۱۳ هزار و ۱۷۱ واحد مسکونی در پروانه های صادره شهر تهران پیش‌بینی شده که نسبت به تابستان همان سال ۴.۷ درصد و در مقایسه با فصل مشابه سال قبل از آن ۱۸.۷ درصد کاهش داشته است. معاملات مسکن شهر تهران در خرداد ۱۴۰۰ نیز ۵.۱ هزار فقره بود که کاهش ۵۳ درصدی را نسبت به خرداد ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.
گرانی نهاده‌های ساختمانی به رکود ساخت و ساز در بخش خصوصی منجر شده اما بسیاری از انبوه‌سازان برای ساخت مسکن ملی با دولت قرارداد امضا کرده‌اند که قیمت این واحدها در پایان پروژه بر اساس هزینه ساخت محاسبه خواهد شد. با وضعیتی که وجود دارد معلوم نیست واحدهای مسکن ملی با چه قیمتی به دست متقاضیان خواهد رسید.
  واعظی: منافع واگذاری معادن برای دولت بعد خواهد بود
 رییس دفتر رییس جمهوری گفت: منافع استخراج معادن برای دولت بعد خواهد بود و همه این کارها در این دولت شفاف و علنی انجام می‌شود و هیچ پنهان کاری وجود ندارد.محمود واعظی درباره قطعی برق صنایع سنگین چون فولاد و سیمان و تمهیدات لازم برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ محصولات این صنایع، گفت: این وضعیت موقت است و این کارها به دلیل افزایش دما در هفته‌های پیش‌رو انجام می‌شود.ی اضافه کرد: چهارشنبه گذشته تصمیم خوبی در دولت گرفته و قرار شد به برخی صنایع اجازه داده شود شب تا صبح فعالیت داشته باشند که سیمان و فولاد هم جزو آن است.
رییس‌ دفتر رییس‌جمهوری با قدردانی از همکاری صنایع برای جلوگیری از خاموشی منازل مسکونی، یادآور شد: این اقدام موقت است و به سرعت تمهیدات لازم را انجام می‌دهیم تا به آنها برق مجانی دهیم و در محصولاتشان جبران کنیم.واعظی همچنین در پاسخ به سوالی درباره واگذاری معادن راکد گفت: برخی از افراد معادن را بدون استفاده در دست داشتند و فقط اسم‌شان روی آن معادن بود؛ به همین دلیل سیاستی ابلاغ شد تا این معادن فعال یا به شخص دیگری واگذار شود.وی افزود: واگذاری معادن حبس شده از سال گذشته آغاز شد و  وزیر صنعت، معدن و تجارت هم با جسارت و شجاعت این کار را دنبال کرد.واعظی خاطرنشان کرد: این معادن که واگذار و استخراج می‌شود، منافع استخراج آن برای دولت بعد خواهد بود. همه این کارها در این دولت شفاف و علنی انجام می‌شود و هیچ پنهان کاری وجود ندارد.
  چرا گرانی سیمان و فولاد ؟
علیرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان اظهار داشت: مدتی است قطعی برق گریبان صنایعی همچون سیمان را نیز گرفته و تولید را مختل کرده است. میزان برقی که به انواع کارخانه‌های کوچک و بزرگ به تناوب داده شده فقط در حد روشنایی بوده و بعضی از کارخانه‌ها در چنین شرایطی توانستند شب هنگام آسیاب خود را راه‌اندازی کنند و اگر کلینکری دارند را به سیمان تبدیل کنند. در نهایت قطعی‌های برق موجب ایجاد کمبود سیمان در کشور شده که نتیجه آن را در افزایش قیمت سیمان می‌توان مشاهده کرد. در واقع به دلیل کمبود سیمان در درب کارخانه قیمت این نوع ماده در بازار آزاد با رشد روبه‌رو بوده است.
وی افزود: امیدوار هستیم که به زودی مشکلات برق برطرف شود و با تامین میزان انرژی مورد نیاز کارخانه‌های سیمان قیمت محصول تولیدی نیز به میزان سابق و قبل از خاموشی‌ها بازگردد. به عبارت بهتر با وصل شدن برق و تامین انرژی کارخانه‌ها باید به مدت یک ماه الی یک ماه و نیم به صورت مستمر فعالیت و تولید داشته باشند تا میزان کمبود تولید و عرضه خود را جبران کنند تا بتوانند کمبود بازار را برطرف کنند. با وجود این قطعی‌های برق و افت میزان تولید قیمت سیمان چیزی حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش داشته است که کم و زیادی افزایش قیمت بستگی به مناطق تولیدکننده دارد.
شیخان ادامه داد: صنایع سیمان و فولادی برای همکاری با وزارت نیرو در ابتدای سال اعلام کردند که برای مدیریت برق کشور آمادگی دارند و این همکاری در قالب کاهش مصرف ۳۰ درصدی دیماند برق بود اما چیزی که در عمل شاهد آن هستیم کاهش ۹۰ درصدی میزان برق این صنایع است. با این میزان کاهش برق، تولید در اغلب کارخانه‌ها متوقف شده و در بعضی کارخانه‌ها که کلینکر داشتند و می‌توانستند سایش دهند، کم و بیش شبانه فعالیت می‌کردند.
وی یادآور شد: اخبار ضد و نقیضی شنیده می‌شود که شرایط نابسامان برق صنعتی به زودی برطرف خواهد شد اما چیزی که انتظار می‌رود این است که تا پایان فصل گرما این شرایط ادامه داشته باشد و وزارت نیرو همچنان به کاهش ۱۰ درصدی برق صنایع فولادی و سیمانی اصرار دارد.
  عاقبت نامعلوم صنایع فولاد و سیمان
رضا شهرستانی، عضو هیئت مدیره انجمن فولاد در ادامه گفت: قطعی‌های برق در این مدت تاثیر زیادی بر روند طبیعی صنعت فولاد به خصوص بخش خصوصی گذاشته و موجب افزایش قیمت فولاد بیش از ۱۰ درصد شده است. کل زنجیره فولاد مختل شده است چراکه برخی از کارخانه‌ها به دلیل عدم تولید در تامین ماده اولیه و برخی دیگر در تحویل به موقع محصول به مشتریان با مشکل مواجه شده‌اند. برخی کارخانه‌های مطرح تولیدکننده شمش که آهن اسفنجی نیز تولید می‌کنند وارد بازار شده‌اند و محصولات خود را به صورت مستقیم می‌فروشند که تا کنون چنین موردی سابقه نداشته است. این نوع کارخانه‌ها به دلیل تعطیلی واحد ذوب مجبور شده‌اند که آهن اسفنجی را بفروشند.
وی ادامه داد: اگر وضعیت برق به زودی پایدار نشود قطعا عواقب سنگینی در انتظار صنعت فولاد کشور خواهد بود. انتظار می‌رود که تا پایان فصل تابستان این شرایط پابرجا باشد. یکی از معضلاتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم اقدام سریع ارگان و سازمان‌های مختلف است. در یک تصمیم‌گیری چند ساعته‌ای به این نتیجه رسیدند که برق صنایع فولادی و سیمانی باید قطع شود. در این بین بعضی از شرکت‌های خصولتی میزان اندکی برق دارند که با همان میزان نیز می‌توانند تولید شبانه داشته باشند که این مورد در سیمانی‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. این کارخانه‌ها در این شرایط علاوه بر اینکه تولید خود را دارند به قیمت محصولات تولیدی نیز اضافه کرده‌اند و این ناعدالتی محض است. شهرستانی در پایان خاطرنشان کرد: با پایدار شدن شرایط برق و انرژی انتظار می‌رود قیمت محصولات مجددا روند کاهشی را طی کنند اما در این اوضاع پیشنهادی که ارائه کردیم مبنی بر توقف ثبت سفارش و صادرات بود که فولادی‌ها با ۵۰ درصد میزان برق بتوانند فعالیت کنند و این میزان می‌تواند نیاز داخل را پاسخگو باشد. در صورت عملی شدن این موضوع معضل تورم و افزایش قیمت‌ها به طور طبیعی حل خواهد شد. نکته دوم اینکه ۱۰۰ کیلووات ساعت اول هر ماه را در فصل تابستان را مجانی کنند و بعد از آن این میزان برق قیمت آن را به صورت تصاعدی حداقل پنج برابر افزایش دهند و با این راهکارها می‌توان علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف برق صنعت کشور را نیز پویا نگه داشت.
  سیمان و فولاد را با دستان خودمان به مافیا دادیم
نماینده مردم سنقر و کلیایی در مجلس ضمن انتقاد از بالا رفتن قیمت سیمان و فولاد در بازار آزاد گفت: سیمان و فولاد را با دستان خودمان به مافیا دادیم بنابراین دستگاه‌های اطلاعاتی و تعزیرات ورود کنند.سیدجواد حسینی‌کیا نماینده مردم سنقر و کلیایی در مجلس  طی تذکر شفاهی در صحن علنی مجلس از رهاشدگی بازار توسط دولت در روزهای پایانی عمر خود انتقاد کرد و گفت: رهاشدگی بازار داد مردم را درآورده است .
وی افزود: آقای روحانی رهاشدگی بازار گوشت، مرغ، ارز و ... نشان دهنده بی‌توجهی به مردم در روزهای پایانی دولت شما است.وی خاطرنشان کرد: امروز بر همه ثابت شده برجامی که میوه‌اش گندیده شده بود امروز مساوی با هیچ دستاوردی است و مشکلی از مردم حل نکرده است بنابراین به داد مردم برسید.وی خطاب به وزیر کشور و جهاد کشاورزی از بحران بی‌آبی در منطقه سنقر و کلیایی و انتقاد تأکید کرد: ستاد بحران جبران خسارت کشاورزان منطقه سنقر و کولیایی را فراهم کند.
وی در ادامه وزارت صمت و نیرو را عامل اصلی گرانی سیمان و فولاد عنوان و تأکید کرد: سیمان و فولاد را با دستان خودمان به مافیا دادیم بنابراین وظیفه دولت،‌دستگاه‌های اطلاعاتی و قوه قضائیه است که به موضوع ورود کنند چرا که مردم بیش از این طاقت گرانی و فشار افسارگسیخته را ندارند.حسینی‌کیا ضمن انتقاد از وزارت نیرو در مسأله برق گفت: وزارت نیرو در احداث نیروگاه‌ها و تکمیل آنها کوتاهی کرد ه و پاسخگو باشد که چرا دچار بی‌برقی شده است.