گزارش
مجید درستی - روز گذشته حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رییسی برنده سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری مرفی شد. حالا رای دهندگان منتظر چیدمان اجرایی او برای تحقق وعده هایش هستند. اما وعده های او چه بوده است؟ کمیته اقتصادی شورای هماهنگی ستادهای مردمی سید ابراهیم رییسی نامزد انتخابات ریاست جمهوری، نقشه راه اقتصادی دولت مردمی برای تحقق ایران قوی را منتشر کرد. در این مجموعه ویدیوها، «سید رضا فاطمی امین» ابعاد نقشه راه اقتصادی دولت مردمی را برای رسیدن به ایران قوی توضیح می‌دهد. زمان‌بندی مهم برنامه دولت مردمی برای افزایش تولید و صادرات از سال ۱۴۰۱ میانگین نرخ رشد اقتصادی بدون نفت و با تاکید بر ارتقای بهره‌وری به بالای ۵ درصد خواهد رسید. در سال ۱۴۰۲ کل نیاز ارزی کشور از طریق صادرات غیرنفتی تامین خواهد شد. تا سال ۱۴۰۴ تا سال ۱۴۰۴ صادرات غیرنفتی حداقل ۲ برابر خواهد شد. (از حدود ۳۵ میلیارد دلار به بیش از ۷۰ میلیارد دلار). سهم صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه حداقل ۲ برابر خواهد شد. (از حدود ۲۰ میلیارد دلار به بیش از ۴۰ میلیارد دلار). موعدهای مهم برنامه دولت مردمی برای کاهش هزینه خانواده‌ها از آذر ماه سال ۱۴۰۰ با استقرار کامل مدیریت زنجیره تامین کالاهای اساسی، نیازهای مردم با اطمینان و قیمت مناسب تامین خواهد شد. از آذر ماه سال ۱۴۰۰ برای خانوارهای ۵ دهک اول کارت اعتباری معیشت صادر می‌شود. به ازای هر یک از اعضای خانوار در سه دهک اول ۲۰۰ هزار تومان و دو دهک بعدی ۱۵۰ هزار تومان اعتبار ماهیانه قرض‌الحسنه (با کارمزد ۲%) تخصیص می‌یابد. به خانوارهایی که توانایی بازپرداخت اقساط را نداشته باشند، یارانه بازپرداخت اقساط تعلق می‌گیرد. در خرداد ۱۴۰۱ زمان‌بندی خانه‌دار شدن نیمی از متقاضیان واجد شرایط اعلام خواهد شد. کاهش حاشیه نشینی، احیای بافت های فرسوده و نوسازی مسکن روستایی در اولویت خواهد بود. در سال ۱۴۰۲ نرخ تورم به کمتر از نصف تورم سال ۱۳۹۹ کاهش یافته و در سال‌های بعد به سمت یک رقمی شدن حرکت خواهد کرد. تا سال ۱۴۰۴ ۴ میلیون واحد مسکونی جدید ساخته خواهد شد. تا سال ۱۴۰۴ تقاضای سوداگرانه در بازار مسکن به نصف کاهش پیدا خواهد کرد. (از حدود ۷۰ درصد به ۳۵ درصد) تا سال ۱۴۰۴ سهم هزینه مسکن در سبد خانوار به یک سوم کاهش خواهد یافت. (از حدود ۵۰ درصد به حدود ۳۰ درصد) از سال ۱۴۰۱ در سال ۱۴۰۱ همه مردم دارای کارت سلامت خواهند شد. با این کارت هزینه خدمات از مراکز درمانی (مانند بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و داروخانه‌ها) از طریق بیمه و تسهیلات قرض‌الحسنه (بابت سهم بیمار) پرداخت خواهد شد و مراجعه کننده مبلغی پرداخت نخواهد کرد. تا سال ۱۴۰۴ دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی و درمانی در سراسر کشور فراهم خواهد شد. تا سال ۱۴۰۴ پرداخت از جیب مردم بابت هزینه درمان به نصف کاهش خواهد یافت. (از ۴۳ درصد به ۲۰ درصد). موعدهای مهم برنامه دولت مردمی برای افزایش درآمد خانواده‌ها تا سال ۱۴۰۴ ۴ میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد شد. فارغ‌التحصیلان آموزش عالی و افراد کم درآمد (به ویژه زنان سرپرست خانوار و مرزنشینان) در اولویت خواهند بود. در سال ۱۴۰۰ با تقویت منابع و اصلاح عملکرد صندوق تثبیت بازار سرمایه، نوسانات بورس مدیریت خواهد شد. از سال ۱۴۰۱ انتشار اوراق بهادار به طور مؤثر برای پوشش مخاطره سهامداران خرد آغاز خواهد شد. موعدهای مهم برنامه دولت مردمی برای اصلاح نظام مالی در سال ۱۴۰۰ زمان‌بندی تسویه بدهی‌های دولت به بانک‌ها اعلام خواهد شد. از سال ۱۴۰۱ انواع ابزارهای مالی (مانند تامین مالی زنجیره‌ای، قراردادهای بازخرید و اوراق صکوک) گسترش یافته و علاوه بر پوشش تنوع نیازهای مالی کسب و کارها، جریان منابع و مصارف مالی اصلاح خواهد شد. از سال ۱۴۰۱ انواع دارایی‌ها (مانند قبض انبار، قراردادهای فروش و ماشین آلات) ارزش‌گذاری شده و به عنوان ضمانت قابل استفاده خواهد بود. از سال ۱۴۰۱ اعطای تسهیلات بانکی براساس اعتبارسنجی انجام شده و فسادهای بانکی و معوقات کاهش خواهد یافت. تا سال ۱۴۰۲ دارایی‌های منجمد و بنگاه‌داری بانک‌ها به نصف کاهش یافته و از تبدیل شدن بانک‌های خصوصی به اختصاصی جلوگیری خواهد شد. موعدهای مهم برنامه دولت مردمی برای اصلاح نظام مالیاتی در سال ۱۴۰۱ همه تعاملات مودیان با سازمان امور مالیاتی یکپارچه شده و در بستر الکترونیکی انجام خواهد شد. در سال ۱۴۰۱ با تکمیل جریان داده‌های مالیاتی و ایجاد شفافیت، از فرارهای مالیاتی جلوگیری خواهد شد. از سال ۱۴۰۱ مالیات‌های تنظیمی به طور کامل اجرا شده و با اخذ مالیات از فعالیت‌های غیرمولد و سوداگرایانه، جذابیت این فعالیت‌ها کاهش خواهد یافت. تا سال ۱۴۰۴ مالیات بر عملکرد واحدهای تولیدی به ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت. موعدهای مهم برنامه دولت مردمی برای اصلاح ساختار بودجه از سال ۱۴۰۱ بودجه‌ریزی عملیاتی (شامل محاسبه هزینه هر فعالیت به منظور مدیریت هزینه‌ها) به طور دقیق اجرایی خواهد شد. تا سال ۱۴۰۴ تراز عملیاتی بودجه مثبت خواهد شد. وابستگی بودجه به درآمد نفت قطع خواهد شد. از سال ۱۴۰۴ منابع حاصل از بهره مالکانه نفت و گاز صرف سرمایه‌گذاری خواهد شد. موعدهای مهم برنامه دولت مردمی برای افزایش شفافیت در سال ۱۴۰۰ همه قوانین و مقررات شفافیت به طور کامل اجرا خواهد شد. در سال ۱۴۰۰ سامانه‌های شفافیت (مانند قراردادهای دولتی و عملکرد شرکت‌های دولتی) تکمیل شده و در دسترس عموم مردم قرار خواهد گرفت. در سال ۱۴۰۰ سامانه جامع اطلاعات اقتصادی در راستای پیشگیری از تخلفات و جرایم اقتصادی راه‌اندازی خواهد شد. آنچه رئیسی وعده داده است شاید یکی از کاملترین برنامه های ارائه شده در مورد اقتصاد توسط حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی در حضورش در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوی سیما،بود. او طی سخنانی درباره مبارزه با فساد اظهار داشت: محور تحولی که باید ایجاد شود و ضرورت دارد، اجرای عدالت است و اجرای عدالت باید در همه سطوح صورت بگیرد؛ در این صورت جلوی فساد گرفته می‌شود. عدالت باید در تمام سطوح اجرایی کشور اجرا شود و باید به‌گونه‌ای عمل شود که مردم آن را احساس کنند. وی با بیان اینکه اگر از مردم درباره فساد پرسیده شود؛ زمین‌خواری، قاچاق و مفاسد بانکی و رانت‌خواری را فساد می‌دانند، افزود: بسیاری از امتیازاتی که دولت می‌خواهد به بخش خصوصی واگذار کند، باید شدیداً بررسی شود و مورد مراقبت بگیرد تا مشکلی ایجاد نشود. مسئله پرداخت تسهیلات در کشور واقعاً مشکل دارد و سازوکارها در بانک‌های عامل و نظارت‌های بانک مرکزی باید کارآمد باشد، راهکار این مسئله نیز شفافیت است؛ یکی از مشکلات جدی کشور فقدان شفافیت است که اگر شفافیت اجرا شود، بسیاری از مسائل حل خواهد شد. او گفت: سامانه‌ها باید به‌هم لینک بشوند و می‌بایست بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، سازمان بنادر و کشتیرانی و گمرکات باهم مرتبط بشوند تا یک سامانه فعال داشته باشیم و نظارت کاملی بر ارز و کالا و واردات و صادرات صورت بگیرد. آقایان تا الآن به اهمیت این موضوع پِی نبرده‌اند؟ کسی نیست که به این پِی نبرده باشد و خوشبینانه می‌گوییم است که می‌خواستند انجام بدهند ولی، چرا صورت نگرفته است؟ اگر این سامانه ایجاد و دستگاه‌ها باهم مرتبط شود، فساد از بین می‌رود و دست مفسدین از این عرصه‌ها قطع شد. رئیسی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از بحران‌هایی که در کشور داریم، بحران بی‌اعتمادی است که باید حل و به اعتماد به دولتمردان تبدیل شود؛ یکی از راهکارها برای این شفافیت است. وی هم‌چنین ابراز کرد: در کشور تعارض منافع وجود دارد و مثلاً یک فرد در بخش مسکن مسئولیت است و خودش هم پیمانکار است؛ عنصر فساد و رانت‌خوار باید کنار گذاشته شود و کسی که منافعی دارد نباید به نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری برود، ما بنا داریم عناصر مشکل‌ساز را کنار بگذاریم. افرادی بودند که در نظام بانکی متخلف بودند و با آن‌ها برخورد شد ولی بانک مرکزی نظارت نکرد و ما دیدیم که در بانک مرکزی فساد وجود دارد؛ 25 نفر از کسانی که وظیفه نظارت را به‌عهده داشتند دستگیر شدند. جلوی کسی که باید درباره اعطای تسهیلات نظارت می‌کرد، جعبه سکه گذاشته شد و او هم برگه ارائه تسهیلات را امضا کرد. او درباره قاچاق کالا گفت: کالایی که صادر می‌شود باید مورد پیگیری قرار بگیرد تا ارز آن به کشور بازگردد؛ یک راه این است که وارد موضوع شویم و با متخلفین برخورد کنیم ولی مسئله این‌گونه حل نمی‌شود چون باید منبع ارز و پول کنترل و رهگیری شود و این مهم با فعال‌سازی سامانه‌ها شدنی است. او گفت: اگر خرید تضمینی انجام نشود، دولت باید فردا با دلار آن محصول را وارد کشور کند؛ چند بار در کشور جشن استقلال تولید گندم را گرفتیم؟ به حدی رسیده بودیم که استقلال داشتیم و اما چرا امسال باید چند میلیون تن گندم وارد کنیم؟ با نگاه سیاست‌گذاری دقیق و با نظارت می‌توان این مسئله را پیش برد و اگر دولت شأن نظارتی خود را نسبت به کشاورزی، کالا و روند تولید و تأمین تا مصرف ایفا کند و سامانه‌ها فعال شود، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. رئیسی در ادامه گفت: اکثر دستگاه‌های نظارتی در کشور پسینی هستند نه پیشینی؛ مثلاً سازمان بازرسی بعد از وقوع یک اتفاق به بررسی می‌پردازد، باید در هر تصمیمی سازوکار نظارت و به سامان رسیدن آن را هم تعیین کنیم. وی هم‌چنین ابراز کرد: چند سال است که درباره تشکیل دولت الکترونیک سخن می‌گوییم، و چرا تابه‌حال صورت نگرفته است؟ این مسئله نیازمند یک قدرت است و اراده مدیریتی جدی می‌خواهد تا بسیاری از کارها سامان بگیرد. او درباره اشتغال و برنامه‌های خود در این‌زمینه تصریح کرد: ایجاد اشتغال در کشور امکان‌پذیر است؛ آمار بیکاران و شبه‌بیکاران 5 میلیون نفر است، این آمار زیبنده کشور نیست و اگر در هر سال یک‌میلیون شغل ایجاد می‌شد، اکنون این وضع را نداشتیم. 70 درصد ظرفیت اقتصادی کشور فعال نیست؛ اقتصاد دریا می‌تواند که فعال شود، سهم اقتصاد دریا در برخی کشورهای اروپایی 50 درصد تولید ناخالص ملی‌شان است، ما 3000 کیلومتر ساحل داریم و سهم آن در اقتصاد کشور، اندک است. رئیسی گفت: مسکن اقتصاد پیشران و مانند یک لوکوموتیو است که دیگر واگن‌ها را به حرکت درمی‌آورد و تولید را فعال می‌کند و حوزه‌هایی مانند لوازم خانگی و علم و فناوری نیز ایجاد شغل می‌کنند. وی هم‌چنین اظهار داشت: باید فعالیت‌های اقتصادی غیرمولد را بی‌جاذبه کنیم و اینکه بانک‌ها به‌دنبال ارز، خرید زمین، طلا و مسکن بروند و ساختمان‌ها را فریز کنند، مشکل‌ساز است و با نظام مالیاتیِ عادلانه می‌توان این حوزه‌ها را بی‌جاذبه کرد و جذابیت باید به‌سوی تولید برود. از تولیدکننده 25 درصد مالیات اخذ می‌شود و اگر مردم صلاح دیدند که من خدمتگزار آن‌ها باشم، این 25 درصد باید با شیب ملایم به 10 درصد برسد؛ این مهم نیز باید در سازوکارها رخ بدهد و با سخنرانی و بخشنامه شدنی نیست. رئیسی در ادامه این برنامه درخصوص تورم نیز گفت: نرخ تورم به‌هیچ‌عنوان قابل قبول نیست و مشکلات عدیده‌ای برای مردم ایجاد کرده و در این 8 سال زندگی مردم و اقتصاد کشور را دچار مشکل جدی کرده است. ما هدف‌گذاری کردیم که تورم در دو سال نصف شود و بعد هم به‌سمت یک‌رقمی شدن برود. زنجیره تأمین و نظام توزیع باید اصلاح شود و دلالی‌ها کاهش یابد؛ هم‌چنین باید نظارت جدی بر بازار صورت بگیرد و دولت در این‌زمینه نقش مهمی دارد. نکته دیگر اینکه باید تولید را افزایش بدهیم؛ برای رسیدن به رشد اقتصادی 5 درصد برنامه داریم. وی هم‌چنین با تصریح به اینکه باید الزامات افزایش تولید در نظر گرفته شود و مدیریت نقدینگی نیز امر بسیار ضروری است، اضافه کرد: اگر رشد نقدینگی متناسب با افزایش تولید باشد، نگران‌کننده نیست و مصیبت این است که الآن گرفتار آن شدیم و این دو با هم تناسب ندارد و مشکلات عدیده ایجاد کرده است. او گفت: علت کسری بودجه دولت این است که هزینه‌ها زیاد و درآمدها کم است؛ ما برای کاهش هزینه‌های دولت برنامه داریم. افزایش درآمد هم راه دارد؛ در کشور به‌میزانی که مالیات می‌گیریم، فرار مالیاتی داریم. از کارگر، کارمند و آحاد مردم مالیات گرفته می‌شود و هستند کسانی که فرار مالیاتی میلیاردی دارد، این موضوع با یک سامانه هوشمند قابل رصد و رهگیری است و ما برای این مسئله برنامه داریم. رئیسی تأکید کرد: صادرات غیرنفتی قابل افزایش جدی است؛ سهم ما در تجارت منطقه فقط 2 درصد است و این سهم می‌تواند دو برابر شود که موجب افزایش تولید است؛ اینها منشأ درآمد است و می‌تواند کسری بودجه را پوشش دهد. وی در ادامه در پاسخ به سؤالی درخصوص نظر خود درباره قیمت بنزین، گفت: ما هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین نداریم؛ برخی اخیراً و در این‌روزها شایعاتی علیه بنده مطرح می‌کنند و از مردم می‌خواهم که این مباحث را باور نکنند و البته مردم نظر من را می‌دانند. ما مسائل کشور را می‌شناسیم و راهکار را بلدیم و به‌لطف خدا می‌توانیم؛ با توکل بر خدا و دست توانای مردم و جوانان وضعیت را متحول خواهیم کرد. رئیسی ادامه داد: با اراده جدی و کمک مردم بسیاری از گره‌ها باز می‌شود؛ به ما نسبت می‌دهند که «قصد افزایش قیمت بنزین داریم»، ما چنین قصدی نداریم و قبل هم گفته‌ایم. ممکن است در این 4ـ3 روز نسبت به بنده شایعات و موارد خلافی شایع شود و مردم نظرات و دیدگاه‌های من را می‌دانند. کارنامه من مشخص است و برای کشور برنامه دارم و اراده‌ام سامان دادن به کسب و کار و سفره مردم است. وی در پایان ابراز کرد: تمامی آحاد ملت بزرگ ایران بدانند که در لحظه حساسی قرار داریم و می‌توانیم با یک تصمیم وضعیت کشور را به‌سوی اهداف بلند متحول کنیم و مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم گفته‌اند که کشور باید به‌سمت اجرای عدالت برود و برنامه ما نیز اجرای عدالت خواهد بود.