گزارش
ماندانا افخمی - دیروز پیکر مرحومه مریم شرف خواه از پرستاران شاغل در مرکز آموزشی و درمانی کوثر و مهرگان قزوین که به علت بیماری کرونا دار فانی را وداع گفته بود، دیروز تشییع شد.این شهیده مدافع سلامت به مدت ۲۱ سال در این مرکز آموزش و درمانی مشغول به کار بود و از روزهای نخست شیوع بیماری کرونا در کشور در خط مقدم مبارزه با این بیماری قرار داشت. واقعیت این است که دراینهشت ماه است که پرستاران دوشادوش یکدیگر با کرونا مبارزه میکنند و این موضوع به مرور زمان باعث ایجاد فرسایش روحی بین کادر درمانی بیمارستانها شده است. علاوه بر این مشکلات امنیت شغلی پرستاران نیز سالهاست که این قشر را مورد آزار و اذیت قرار میدهد. با شیوع ویروس کرونا، هزاران پرستار و بهیار جان خود را در روند رسیدگی به بیماران در معرض خطر قرار دادهاند اما بدون هیچ چشمداشتی در حال خدمت به بیماران هستند، با این حال عدم توجه و بیمهری مسئولان باعث شده تا موج جدید مهاجرت پرستاران آغاز شود. مهاجرت پرستاران به کشورهای خارجی بسیاری از وعدههایی که به پرستاران داده شده است، عملی نشده و این موضوع فرصت خوبی است تا کشورهای اروپایی برای جذب پرستاران و مهاجرت آسان آنها به دلیل کمبود نیروی انسانی اقدامات لازم را انجام دهند. آرمین زارعیان، رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری تهران در مورد مهاجرت پرستاران اظهار کرد: وضعیت کادر درمان و مخصوصا پرستاران در هشت ماه مبارزه با ویروس کرونا به سمت فرسایشی شدن رفته است. بسیاری از پرستاران مدتهاست که خانواده خود را ندیدهاند. حتی مراسم عروسی خود را لغو کردند تا در کنار مردم باشند. وی افزود: در جلسات مختلف با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و دولت بارها به فرسودگی و فشار کاری که بر پرستاران وارد شده اشاره کردم و هشدار دادم که عدم توجه به این موضوع میتواند فاجعهای بزرگ را ایجاد کند اما علی رغم تمام هشدارها شاهد بیتوجهی به این قشر بودیم. چه دلایلی باعث مهاجرت پرستاران میشود؟ پرستاران با وجود زحمات و سختی کار بسیاری که با آن رو به رو هستند درگیر مشکلاتی بوده که مهمترین آن درآمد بسیار کم است. به همین دلیل درآمد مکفی پرستاران در کشورهای دیگر سبب شده که طی سالهای مختلف آمار افزایش ۳۰۰ درصدی مهاجرت پرستاران را داشته باشیم. کمتر کسی است که از سختیها و مشکلات پرستاران کشور خبر نداشته باشد. کسانی که روزشان را با دیدن بیماری و رنج مردم آغاز میکنند، گاهی مجبور هستند سوزنی را در دست کودک بیماری فرو کنند یا مرگ تدریجی یک پیرمرد یا پیرزن بیماری را جلوی چشمانشان ببینند. آنها مجبورند که ساعات زیادی را در محیط بیمارستان باشند و بی وقفه کار کنند، این در حالی است که در حین کار باید با بیماران بدقلق و پرخاشگر نیز سروکله بزنند و با او مدارا کنند. به این دلیل علاوه بر فرسوده شدن روح و روان، جسم و تنشان نیز خسته میشود و دیگر توانی برایشان باقی نمیماند. پرستاران با وجود زحمات و سختی کار بسیار، درگیر مشکلات زیادی هستند که مهمترین آن درآمد بسیار کم است. این در حالی است که تفاوت نجومی درآمد پرستاران با پزشکان نیز آنها را رنجیده خاطر کرده است. در نتیجه این ناعدالتی ها پرستارانی که قادر به مهاجرت به دیگر کشورها هستند عزمشان را جزم کرده اند تا برای دریافت حقوقی کافی و مناسب مهاجرت کنند. و همین مسئله باعث شده تا در سالهای اخیر آمار افزایش 300 درصدی مهاجرت پرستاران را داشته باشیم. 10 کشور پردرآمد برای پرستاران کشورهای بسیاری وجود دارند که به جایگاه پرستاری اهمیت زیادی قائل هستند و به همین دلیل درآمد مناسب و رفاه نسبی برای این قشر زحمتکش درنظر گرفته اند. مثلا حقوق سالانه پرستاران در بلژیک چیزی بین 27 هزار دلار تا 50 هزار و 500 دلار است. در نیوزلند نیز درآمد سالانه پرستاران حدود 32 هزار دلار تا 47 هزار دلار است که براساس سابقه و تجربه پرستار متغیر است. حقوق سالانه پرستاران تازه کار در شیلی از 28 هزار دلار آغاز میشود و به 47 هزار دلار نیز میرسد. این در حالی است که در این کشور، پرستاران با تجربه میتوانند 62 هزار دلار در سال درآمد داشته باشند. اما در انگلستان که زندگی برای پرستاران در این کشور هنگامی که به سطوح بالاتر کاری دست پیدا کنند بسیار خوب پیش میرود. درآمد پرستاران گاهی به 43 هزار دلار در سال افزایش مییابد. حقوق یک پرستار در دانمارک از 38 هزار دلار تا 50 هزار دلار متغیر است و در استرالیا متوسط دستمزد پرستاران به 60 هزار دلار در سال نیز میرسد. پرستاران کانادایی نیز یکی از بهترین دستمزدها را در جهان دریافت میکنند. دستمزد چیزی بین 48 هزار دلار تا 65 هزار دلار با توجه به به تجربه و تخصص پرستار متفاوت است. نروژ نیز از یکی بالاترین استانداردهای زندگی در جهان برخوردار است و پرستاری از این قاعده مستثنی نیست. متوسط حقوق برای یک پرستار در نروژ حدود 50 هزار دلار است، اما میتواند به 100 هزار دلار در هر سال نیز افزایش یابد. در آمریکا، اغلب پرستاران بیش از 94 هزار دلار درآمد دارند این در حالی است که حقوق پرستاران در لوکزامبورگ در هشت سال اول کار حدود 60 هزار دلار است که با افزایش سابقه به 125 هزار دلار نیز میرسد. رفاهی که برای پرستاران در دیگر کشورها وجود دارد، اما در ایران نه! همانطور که مشخص است میزان رفاهی است که برای پرستاران در کشورهای دیگر در نظر گرفته میشود وسوسه انگیز است به همین دلیل آرزو و هدف بسیاری از پرستاران ایرانی مهاجرت به این کشورها شده است؛ این در حالی است که درآمد نجومی پزشکان در ایران به قدری است که هیچ کدام از آنها فکر مهاجرت را نیز در سر ندارند و برایشان کجا بهتر از ایران؟! درآمد مکفی و شان اجتماعی که برای پرستاران در بسیاری از کشورها درنظر گرفته شده نشان می دهد که آنها به این نتیجه رسیده اند که به صورت ویژهای به حرفه پرستاری نگاه کند، اما برخورد با این حرفه در کشور ما بسیار متفاوتتر است و استانداردهای خیلی پایینتری دارد. از سوی دیگر اما فشار کاری پرستاران در کشورمان بسیار بالاست؛ یک پرستار در ایران گاهی 36 ساعت مداوم و معادل چند شیفت کار میکند، اما در کشورهای دیگر این اجازه به آنها داده نمیشود؛ چراکه اگر ساعت کاری پرستار از حد معینی بالاتر رود، دچار خطا میشود. خطای او نیز بیمار را دچار ضرر میکند؛ به همین دلیل میگویند پرستار بیمار نباید بالای سر مریض برود. به طوری که میانگین ساعات کاری پرستاری در دیگر کشورها 35 تا 40 ساعت در هفته است و اضافه کار نیز اجباری نیست. تفاوت حقوق هزار برابری پرستار و پزشک! اجرای طرح تحول سلامت سبب شد تا پرستاران، فشار کاری بسیاری را متحمل شوند. اجرا شدن فاز سوم طرح تحول که همان واقعی شدن تعرفه خدمات بهداشتی بود وضعیت پزشکان متخصص را بهمراتب بهتر از پیش کرد. اما در عین حال تفاوت دستمزدهای بقیه کادر درمان را نیز بسیار زیاد کرد. این در حالی است که با قانونی شدن منابع طرح تحول، کارانه پرستاران که بهطور مثال 300 هزار تومان بود به 900 هزار تومان افزایش یافت اما کارانه پزشکان که 30 میلیون تومان بود به 60 میلیون تومان افزایش پیدا کرد؛ در واقع اجرای طرح تحول اختلاف دریافت پرستار و پزشک را بسیار زیاد کرد. این باعث افزایش اعتراضات زنجیرهای و گسترده در بین پرستاران شد. گفتنی است که تفاوت دریافتی پرستار و پزشک در آمریکا 2.7 برابر، در ترکیه 2.4 برابر و در عربستان 1.5 برابر است؛ اما در ایران این اختلاف به هزار برابر نیز می رسد. گفتنی است که پرستاران 6 سال و پزشکان 7 سال درس میخوانند. و کاملا مشخص است که این همه تفاوت برای یک سال تحصیل بیشتر عادلانه نیست. و امید است تا در آینده ای نزدیک شاهد افزایش حقوق منصفانه پرستاران در کشور باشیم تا هم باعث رضایت و بهبود کیفیت کاری آنها باشد و هم از مهاجرت آنها به خارج از کشور جلوگیری شود. جذب نیروهای ۸۹ روزه؛ تخلفی محرز دکتر محمد میرزابیگی، با اشاره به مشکلات جامعه پرستاری کشور، گفت: سه موضوع کمبود نیرو، تعویق معوقات و اضافهکار و بحث فوقالعاده ویژه پرستاران امروز از دغدغههای جدی آنان است. موارد ذکر شده حق مسلم پرستاران است و نمیدانیم چرا علیرغم صدور مجوزها و پرداخت وجوه، اما نظارتی برای عملی شدن آن وجود ندارد. در این روزهای کرونایی تلاشهای جامعه پرستاری فزونی یافته، اما بیتوجهی به این زحمات سبب شده است تا اعتراضاتی داشته باشند که همه شاهد برخی از آنها بودهایم. چرا معوقات پرستاران پرداخت نشده است؟ وی افزود: همکاران ما در سازمان برنامه و بودجه گزارشاتی را در جلسات مشترک ارائه میدهند که بر اساس آن مشخص است طی یک ماه گذشته پرداختهای مناسبی به وزارت بهداشت داشتهاند؛ به طور مثال طی روزهای اخیر مبالغی همچون ۵۲۰۰ میلیارد تومان، ۲۶۰۰ میلیارد تومان و... و. به وزارت بهداشت پرداخت کرده است؛ با یک محاسبه سرانگشتی میبینیم که با این مبالغی که سازمان برنامه و بودجه در اختیار وزارت بهداشت قرار داده است دیگر معوقهای از پرستاران باقی نمیماند و قاعدتا معوقات پرستاران باید صفر میشد. عدم پرداختهای به موقع به پرستاران از محل مبالغ یاد شده ممکن است به علت عدم نظارت درست بر اختصاص مبالغ به بخشهای مختلف باشد. کاهش کارانههای پرستاری رئیس سازمان نظامپرستاری ادامه داد: وزارت بهداشت هم به ما میگوید نامه پرداخت معوقات به دانشگاههای علومپزشکی ابلاغ شده است، اما آنچه که غیر شفاف است این است که این پول در کدام بخش هزینه شده است که معوقات پرستاران همچنان بر سر جای خود باقی است؟؛ کارانهها به شدت کاهش یافته البته منظور ما از عدم پرداخت به پرستاران به هیچ عنوان این نیست که پولی گم شده باشد، اما چون بیمارستانها هزینههای عمرانی، تجهیزات پزشکی و... و. نیز دارند، اگر این پول برای پرستاران هزینه نشده باشد ممکن است برای سایر مشکلات بیمارستانی خرج شده باشد. متاسفانه در موقعیتی که همه باید به یک هدف فکر کنند ظاهرا هر بخش به دنبال هدف خود است. وی کاهش مبلغ کارانه معوق پرستاران به دلیل کرونا را غیرقابل قبول دانست و گفت: اولا معوقهها مربوط به دوران قبل ازکرونا است که درآمدها خوب بوده، اما حتی اگر به فرض محال درست باشد وقتی دولت کمک میکند یعنی کاهش درآمد را جبران میکند که کارانه پرسنل آسیب نبیند لذا لطفا دانشگاهها پرستاران را بی اطلاع فرض نکنند. کارانه ۲۰۰ هزار تومانی در بحران کرونا! وی با اشاره به زحمات بالای کادر پرستاری در بحران کرونا، اظهار کرد: در شرایطی که حتی جای سوزن انداختن در بیمارستانها نیست؛ کارانه پرسنل به شدت کاهش یافته است. در اعتراضات پرستاران بابلی دیدیم که پرستاران در شعارهای خود اعلام میکردند «ما صدقه نمیخواهیم»، زیرا مبلغ بسیار کمی به عنوان کارانه برایشان واریز شده بود تا جایی که در مواردی یکپنجم ماههای مشابه در سال قبلش بود. یعنی پرستاری که چند سال است با میانگین یک تا دو میلیون تومان کارانه دریافت میکرده است این ماه ۲۰۰ هزارتومان دریافتی داشته است. این درحالی است که طی چندماه اخیر شدت خدمت، زحمات و آسیب دیدگی از خدمت برای او بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. ابتلای ۲۰هزار پرستار به کرونا تا کنون وی افزود: حدود ۲۰هزار پرستار به کرونا مبتلا شدهاند، حدود ۶ هزار پرستار اکنون در شرایط کمبود نیرو به دلیل ابتلا به کرونا اجبارا مدتی از گردونه خدمت خارج شدهاند تا بهبود یابند، از ابتدای شیوع کرونا ۵۰ پرستار شهید شدهاند؛ حال در چنین شرایطی انصاف است که کارانه پرستار به ۲۰۰ هزارتومان برسد؟ این موضوع بیتدبیری و کجسلیقگی در برخی دانشگاهها است. هزینه کرد پولهای پرستاری برای سایر مشکلات بیمارستانها میرزابیگی ادامه داد: ما قبول داریم که در بحران کرونا درآمد بیمارستانها به شدت کاهش یافته است، اما این کمکهایی که دولت میکند برای چیست؟ باید با این کمکها، کمبودها به شیوه منطقی جبران شود نه اینکه کارانهها کاهش یابد. آقایانی که در دانشگاهها فعالاند باید به چه کسی برای اینگونه پرداختیها پاسخگو باشند؟ در تمام بودجههایی که از سوی دولت ارائه شده است قید شده است برای پرداخت مطالبات پرستاران باشد، اما شاهد هستیم که این پول در نقاط دیگری که آنها هم از مشکلات بیمارستان است هزینه میشود و نه برای پرستاران. وی درباره متوسط معوقات پرستاران، گفت: در ابتدای شیوع کرونا متوسط معوقات پرستاران در بحث کارانهها حدود ۱۷ ماه بود؛ الان با کمکردن پرداختیهای کارانه از حدود یک تا دو میلیون تومان به ۲۰۰ هزارتومان معوقات به لحاظ تعداد ماه کمتر شده است، ولی مبلغ آن تغییر خاصی نداشت است. ملاک برای ما تعداد ماهها نیست بلکه ملاک پرداخت درست و به اندازه مبلغ کارانه است. پرستاران یا بر اساس قانون خدمات کشوری و یا بر اساس قانون کار دستمزد و اضافهکار دریافت میکنند؛ پرستار هم مانند سایر کارمندان حقوق دریافت میکند و آنچه در گروه پزشکی و پرستاری متفاوت است، همین بحث کارانه است. کاهش کارانهها در شرایطی که علیرغم کاهش درآمد بیمارستان، کمکهای دولتی وجود دارد یک تناقض است و مبلغ پرداختی کارانه نباید کاهش یابد.