نه ارجاع به شورای امنیت و نه قطعنامه عدم پایبندی

 خلیل کلامی-بر اساس برنامه اعلام شده دور آتی نشست شورای حکام چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۴ در وین برگزار خواهد شد. پیشتر شبکه المیادین گزارش داد که سه کشور اروپایی قصد دارند در نشست آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش نویس قطعنامه ای را ارائه کنند که با محوریت نگرانی‌ها از فعالیت‌های هسته‌ای ایران تنظیم شده و خواستار محدودیت‌های تازه و گزارش‌دهی مستمر درباره وضعیت ذخایر اورانیوم ایران است.
بر اساس این گزارش، این پیش نویس بر پایه گزارش اخیر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تنظیم شده است که بر ضرورت دسترسی فوری آژانس به اطلاعات دقیق درباره ذخایر مواد هسته‌ای اعلام‌شده ایران تاکید دارد. در متن پیش نویس این قطعنامه آمده است که ایران بر اساس تصمیمات بین‌المللی باز اعمال‌ شده در سپتامبر ۲۰۲۵، موظف به تعلیق تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری از جمله تحقیق و توسعه و پروژه‌های مربوط به آب سنگین است. همچنین از ایران خواسته شده است تا مطابق پروتکل الحاقی عمل کند و اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و تاسیسات تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار دهد.
این قطعنامه درحالی قرار است ارائه شود که با پایان دوره قطعنامه ۲۲۳۱، موضوع ایران از دستورکار برجامی در جلسات شورای حکام خارج شده و طبق برنامه منتشرشده از سوی دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تنها در چارچوب توافق‌نامه‌های پادمانی پیگیری خواهد شد. دبیرخانه آژانس در پیام خود اعلام کرده است که نشست شورای حکام چهارشنبه هفته‌ آینده (۲۸ آبان ۱۴۰۴) در وین برگزار می‌شود و مباحث آن شامل موضوعاتی نظیر عضویت کشورها، گزارش همکاری‌های فنی، ایمنی و حمل‌ونقل مواد رادیواکتیو، وضعیت راستی‌آزمایی در کره‌شمالی و سوریه، پرونده پیشرانه هسته‌ای در استرالیا و برزیل، و همچنین اجرای توافق‌نامه‌های پادمانی کشورهای عضو از جمله ایران خواهد بود. در این دستورکار دیگر اشاره‌ای به قطعنامه ۲۲۳۱ و تعهدات برجامی نشده و نام ایران تنها در بخش توافق‌نامه پادمان آمده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد پیگیری مسائل مربوط به برجام از دستور کار شورای حکام کنار گذاشته شده است.
قطعنامه شورای حکام آژانس هیچ تغییری
 در وضعیت فعلی اجرای پادمان ایجاد نمی‌کند
نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی در ارائه پیش‌نویس قطعنامه جدیدی در شورای حکام آژانس صریح کرد: تحمیل گزارش دهی بر مدیرکل بر اساس قطعنامه‌های منقضی شده شورای امنیت، در عمل به پیچیدگی‌های موجود خواهد افزود اما هیچ تغییری در وضعیت فعلی اجرای پادمان در ایران ایجاد نمی‌کند.
«رضا نجفی» نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی در ارائه پیش‌نویس قطعنامه جدیدی در شورای حکام آژانس گفت: آمریکا و سه کشور اروپایی در ادامه سوء استفاده‌های خود از ساز و کارهای بین‌المللی برای تحمیل دیدگاه‌های غیرمنطقی و قلدرمآبانه خود علیه ملت ایران، درصددند با بهره‌گیری سوء از اکثریت عددی خود در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آنچه را که در نیویورک بدست نیاوردند در وین تحمیل کنند. نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح کرد: تحمیل گزارش دهی بر مدیرکل بر اساس قطعنامه‌های منقضی شده شورای امنیت، علاوه بر اینکه اقدامی کاملا غیرقانونی و ناموجه است در عمل نیز به پیچیدگی‌های موجود خواهد افزود و ضربه‌ای دیگر به دیپلماسی وارد خواهد کرد.
نجفی همچنین تاکید کرد که اقدام غیرقانونی آمریکا و سه کشور اروپایی هیچ تغییری در وضعیت فعلی اجرای پادمان در ایران که نتیجه تجاوز جنایتکارانه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران و مماشات و همدستی سه کشور اروپایی است، ایجاد نمی‌کند.
وی ضمن دعوت از همه کشورهای عضو شورای حکام برای مخالفت با یکجانبه‌گری‌های مخرب آمریکا و سه کشور اروپایی در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران، بر حق ایران برای واکنش مقتضی به هرگونه تحرک غیرقانونی و ناموجه آمریکا و سه کشور اروپایی تاکید کرد.
خبرنگار وال استریت ژورنال افشا کرد: پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود
به‌رغم تحرکات ضد ایرانی سه کشور اروپایی در آستانه نشست شورای حکام آژانس، خبرنگار وال استریت ژورنال می‌گوید که ارجاع پرونده هسته‌ای ایران از آژانس به شورای امنیت، در دستور کار قرار ندارد.
دیروزلارنس نورمن، خبرنگار روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال،  در رشته پیامی در ایکس در پاسخ به این سوال که آیا احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل بعد از نشست ۱۸ نوامبر (۲۷ آبان) شورای حکام آژانس وجود دارد و چرا او آن را غیرمحتمل می‌داند، پاسخ داد «می‌دانم که این موضوع خیلی بعید است. در برنامه نیست».  وی افزود «همانطور که گزارش داده بودم، قبلاً در دست بررسی بود، اما حالا دیگر نیست. هفته آینده (این هفته در تقویم ایران) یک قطعنامه چهارجانبه (آمریکا و تروئیکای اروپایی) وجود خواهد داشت که برای گروسی در مورد الزامات گزارش‌دهی شفافیت بیشتری ایجاد می‌کند (باید چه نوع گزارش‌هایی درباره ایران ارائه شود) و ایران را به‌خاطرعدم همکاری با آژانس سرزنش خواهد کرد».
خبرنگار آمریکایی در ادامه گفت که «اما به نظر می‌رسد که جو حاکم این است که بیایید به کمی دیپلماسی زمان بدهیم. درگیری ژوئن (حمله اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران) هنوز تازه است، پس فعلاً تنش را بالا نبریم. بنابراین فعلاً نه ارجاعی به شورای امنیت در کار خواهد بود و نه قطعنامه‌ای درباره‌عدم پایبندی. با این حال این وضعیت برای همیشه ادامه نخواهد داشت».
نورمن همچنین با عنوان «یادآوری» گفت که در حال حاضر دو گزینه در شورای امنیت برای سه کشور اروپایی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را ترکیب هم کرد: ارجاع به شورای امنیت به‌دلیل «عدم پایبندی ایران در تحقیقات پادمانی درباره مواد هسته‌ای اعلام‌نشده و دیگری، عدم گزارش‌دهی ایران و ندادن دسترسی به آژانس از ماه ژوئن؛ هر دو گزینه قابلیت فشار و پیگیری دارند».
وی افزود «اما تصمیم این است که از هفته آینده (این هفته) روند تشدید فشار آغاز نشود. حدس می‌زنم اگر در چند ماه آینده تغییری در دسترسی آژانس به ایران و گزارش‌دهی ایران ایجاد نشود، این موضوع می‌تواند تغییر کند».
به گزارش المیادین، در این پیش‌نویس از ایران خواسته شده که تمامی اقدامات غنی‌سازی و بازفراوری اورانیوم از جمله فعالیت‌های تحقیق و توسعه را متوقف کند. آلمان، فرانسه و انگلیس همچنین از ایران خواسته‌اند مطابق با مفاد پروتکل الحاقی عمل کند. آن‌ها مدعی شده‌اند که ایران در پنج ماه گذشته اطلاعات مربوط به وضعیت ذخایر اورانیوم خودش را در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار نداده است.
جزئیات پیش‌نویس قطعنامه تروئیکای اروپایی علیه ایران به شورای حکام آژانس
ایران «بر اساس قطعنامه‌های بین‌المللی که در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای مجدداً اعمال شدند، موظف است تمام فعالیت‌های غنی‌سازی و بازفرآوری، از جمله تحقیق و توسعه، و همچنین کار بر روی تمام پروژه‌های مربوط به آب سنگین را به حالت تعلیق درآورد ».
شبکه المیادین به نسخه‌ای از پیش‌نویس قطعنامه اروپایی علیه ایران دست یافته که تروئیکای اروپایی آن را در جلسه آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) که از ۱۹ تا ۲۱ نوامبر / 28 تا 30 آبان برگزار می‌شود، ارائه خواهد کرد.
به گزارش المیادین، این پیش‌نویس نگرانی‌های این کشورها را در مورد گزارش «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیان می‌کند که «نتیجه می‌گیرد که برای آژانس مهم است که بتواند در اسرع وقت ذخایر مواد هسته‌ای اعلام‌شده قبلی ایران را راستی‌آزمایی کرده تا نگرانی‌های خود را برطرف کند و از رعایت توافقنامه پادمان‌های معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در مورد انحراف احتمالی مواد هسته‌ای اعلام‌شده از کاربردهای صلح‌آمیز اطمینان حاصل کند.»
پیش‌نویس قطعنامه اروپایی بیان می‌کند که ایران «بر اساس قطعنامه‌های بین‌المللی که در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای مجدداً اعمال شدند، موظف است تمام فعالیت‌های غنی‌سازی و بازفرآوری، از جمله تحقیق و توسعه، و همچنین کار بر روی تمام پروژه‌های مربوط به آب سنگین را به حالت تعلیق درآورد و ماده اصلاح‌شده ۳.۱ را اجرا کند.» پیش‌نویس قطعنامه از ایران خواسته که «کاملاً مطابق با مفاد پروتکل الحاقی عمل کند» و در عین حال، ابراز تاسف کرده که «ایران در پنج ماه گذشته اطلاعات درخواستی در مورد وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و تأسیسات هسته‌ای خود تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار نداده است.»
پیش‌نویس قطعنامه اروپایی همچنین موارد زیر را خواستار شده است:
۱. مدیرکل باید قبل از هر جلسه عادی فصلی شورای حکام، گزارشی در مورد اجرای توافقنامه پادمان ایران تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و اجرای مفاد تمام قطعنامه‌های مربوطه شورای امنیت، از جمله قطعنامه‌های ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰)، مطابق با رویه گذشته، ارائه دهد.
۲. از مدیرکل درخواست می‌شود اطمینان حاصل کند که گزارش درخواستی در بند ۱ بخش اجرایی قطعنامه شامل اطلاعاتی در مورد راستی‌آزمایی ذخایر اورانیوم ایران، از جمله محل، مقادیر، اشکال شیمیایی و سطوح غنی‌سازی آن، و همچنین ذخایر سانتریفیوژها و تجهیزات مرتبط باشد.
۳. از مدیرکل درخواست می‌شود که به طور موازی، گزارش‌های مورد اشاره در بندهای ۱ و ۲ بخش اجرایی قطعنامه را مطابق با رویه‌های تعیین‌شده آژانس، به شورای امنیت ارائه دهد.
۴. نتیجه‌گیری خود در قطعنامه GOV/2025/38 مبنی بر اینکه ایران به توافقنامه پادمان خود ذیل معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) در چارچوب ماده ۱۲ (c) اساسنامه پایبند نیست را یادآوری کرده و در این زمینه تأکید می‌کند که ذخایر اورانیوم با غنای بالا ایران که در ایران باقی مانده و بیش از پنج ماه توسط آژانس تأیید نشده است، همچنان یک نگرانی جدی و موضوع انطباق با توافقنامه پادمان ایران ذیل NPT، همانطور که در قطعنامه GOV/2025/65 به تفصیل آمده است، می‌باشد.
۵. از ایران می‌خواهد که به طور کامل و بدون تأخیر به تعهدات قانونی خود ذیل قطعنامه‌های فوق‌الذکر شورای امنیت عمل کند و به طور کامل و سریع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند، از جمله با ارائه اطلاعات و دسترسی‌های درخواستی آژانس برای این منظور.
۶. مجدداً بر لزوم تن دادن ایران به رعایت کامل و بدون قید و شرط توافقنامه پادمان‌های خود در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، از جمله با اجرای بند اصلاح‌شده ۳.۱، برای ارائه بدون تأخیر اطلاعات دقیق در مورد موجودی مواد هسته‌ای و تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان در ایران به آژانس و اعطای تمام دسترسی‌های لازم به آژانس برای تأیید این اطلاعات، تأکید می‌کند.
۷. از ایران می‌خواهد که به مفاد پروتکل الحاقی که در ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳ امضا کرده است، کاملاً پایبند باشد و این ماده را به طور کامل و بدون تأخیر اجرا کند.
۸- تصمیم گرفته می‌شود بند «اجرای توافقنامه پادمان‌های معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و مفاد مربوطه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران» را از جلسه عادی بعدی خود در دستور کار خود قرار دهد و از مدیر کل می‌خواهد که طبق این بند، در مورد اجرای این قطعنامه به شورا گزارش دهد.
هشدار نماینده ایران نسبت به تحرکات آمریکا و تروئیکا در اجلاس شورای حکام
نماینده ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در واکنش به ارائه پیش‌نویس قطعنامه جدید علیه ایران در شورای حکام آژانس هشدار داد اقدام غیرقانونی آمریکا و سه کشور اروپایی هیچ تغییری در وضعیت فعلی اجرای پادمان در ایران ایجاد نمی‌کند. رضا نجفی در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی در ارائه پیش‌نویس قطعنامه جدیدی در شورای حکام آژانس اظهار کرد: آمریکا و سه کشور اروپایی در ادامه سوءاستفاده‌های خود از سازوکارهای بین‌المللی برای تحمیل دیدگاه‌های غیرمنطقی و قلدرمآبانه خود علیه ملت ایران، در صددند با بهره‌گیری سو از اکثریت عددی خود در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آنچه را که در نیویورک به‌دست نیاوردند در وین تحمیل کنند.
وی افزود: تحمیل گزارش‌دهی بر مدیرکل بر اساس قطعنامه‌های منقضی شده شورای امنیت، علاوه‌بر اینکه اقدامی به‌طور کامل غیرقانونی و ناموجه است در عمل نیز به پیچیدگی‌های موجود خواهد افزود و ضربه‌ای دیگر به دیپلماسی وارد خواهد کرد.
نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرد: اقدام غیرقانونی آمریکا و سه کشور اروپایی هیچ تغییری در وضعیت فعلی اجرای پادمان در ایران که نتیجه تجاوز جنایتکارانه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران و مماشات و هم‌دستی سه کشور اروپایی است، ایجاد نمی‌کند.
نجفی ضمن دعوت از همه کشورهای عضو شورای حکام برای مخالفت با یکجانبه‌گری‌های مخرب آمریکا و سه کشور اروپایی در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران، بر حق ایران برای واکنش مقتضی به هرگونه تحرک غیرقانونی و ناموجه آمریکا و سه کشور اروپایی تاکید کرد.
دیدار نمایندگان ایران، روسیه و چین با گروسی پیش از نشست شورای حکام
نمایندگان ایران، روسیه و چین در وین پیش از نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با مدیرکل آژانس دیدار کردند.
نمایندگان جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین نزد سازمان‌های بین‌المللی وین روز گذشته با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار و در خصوص نشست آتی شورای حکام گفت‌و‌گو  کردند.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه پس از این دیدار نوشت: روسیه، چین و ایران بازیگران اصلی در برنامه هسته‌ای ایران هستند.  
وی افزود: آنها تا حد زیادی در مورد چگونگی پیشرفت اوضاع تصمیم می‌گیرند. سه کشور اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) نیز حق دارند دیدگاه خود را بیان کنند، اما توانایی آنها برای ایفای نقش مثبت بسیار مورد تردید است.
سفیر ایران در سازمان ملل: تهران هرگز در برابر تهدید یا اجبار تسلیم نخواهد شد
سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد تاکید کرد: ایران هرگز در برابر تهدید یا اجبار تسلیم نخواهد شد. پاسخ ما تنها به احترام، قانون‌مداری و برابری است و تجاوز نظامی و تروریسم اقتصادی هرگز ایران را وادار نخواهد کرد که از حقوق مشروع خود چشم‌پوشی کند.
امیرسعید ایروانی روز جمعه به وقت محلی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سخنانی از مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به‌دلیل ارائه گزارش اخیر قدردانی کرد و گفت: با این حال، چنین گزارش‌هایی باید همواره حرفه‌ای، مبتنی بر واقعیت و عاری از هرگونه تأثیرگذاری سیاسی باقی بمانند؛ {چراکه} اعتبار آژانس به‌طور کامل به بی‌طرفی آن‌ها وابسته است.
متن کامل سخنان سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل به شرح زیر است:از مدیرکل به‌دلیل ارائه گزارش سپاسگزاری می‌نمایم. با این حال، چنین گزارش‌هایی باید همواره حرفه‌ای، مبتنی بر واقعیت و عاری از هرگونه تأثیرگذاری سیاسی باقی بمانند؛ ]چراکه[ اعتبار آژانس به‌طور کامل به بی‌طرفی آن‌ها وابسته است.
انرژی هسته‌ای برای توسعه و امنیت انرژی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، امری ضروری و غیرقابل جایگزین است. انتقال دانش و فناوری هسته‌ای که به موجب ماده چهارم پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تضمین شده است، حقی ذاتی و غیرقابل سلب است، نه یک امتیاز. نظام پادمان می‌بایست تسهیل‌کننده استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای باشد، نه مانع آن. هرگونه تلاش برای سوء‌استفاده از نگرانی‌ها پیرامون اشاعه‌ ]سلاح‌های هسته‌ای[ به‌منظور سلب حقوق مشروع کشورهای در حال توسعه، نقضی جدی نسبت به متن و روح پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای محسوب می‌شود.
عمیقاً موجب نگرانی‌ست که در حالی‌که برخی کشورها به‌طور نظام‌مند دسترسی کشورهای در حال توسعه به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای را محدود می‌سازند، هم‌زمان به رژیم صهیونیستی که عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیست و زرادخانه‌ای پنهان از سلاح‌های کشتار جمعی در اختیار دارد، تسلیحات و کمک‌های نظامی ارائه می‌کنند. چنین معیارهای دوگانه‌ای، همراه با اقدامات قهرآمیز و یک‌جانبه غیرقانونی، اعتبار رژیم عدم اشاعه و مأموریت همکاری فنی آژانس را به‌شدت تضعیف می‌نماید. جهان شاهد اقدام عمیقاً جنایتکارانه و متجاوزانه‌ای در ژوئن ۲۰۲۵ بود. رژیم صهیونیستی، تنها چند ساعت پس از تصویب قطعنامه‌ای با انگیزه سیاسی در شورای حکام، حملات گسترده و سنگینی را علیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران که تحت نظارت کامل آژانس قرار دارند، آغاز کرد. این حملات جنایتکارانه دانشمندان ایرانی و خانواده‌های آنان را هدف قرار داد، هزاران نفر را به قتل رساند یا مجروح نمود و خسارات مادی عظیمی بر جای گذاشت.
ایالات متحده که عضو دائم شورای امنیت و امین معاهده ان‌پی‌تی است، با پیوستن به این تجاوز در ۲۲ ژوئن، به‌طور مستقیم تأسیسات تحت نظارت آژانس را هدف قرار داد. این اقدامات، نقض آشکار حقوق بین‌الملل، منشور ملل متحد، اساسنامه آژانس و قطعنامه ۴۸۷ (۱۹۸۱) شورای امنیت بود؛ قطعنامه‌ای که صراحتاً هرگونه حمله به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان را ممنوع می‌سازد. این حمله، صرفاً حمله‌ای علیه یک دولت عضو نبود؛ بلکه تعرضی علیه اقتدار سازمان ملل متحد، اعتبار آژانس، و تمامیت نظام پادمان‌ها بود.
با وجود آنکه قطعنامه‌های مربوطه کنفرانس عمومی به‌صراحت اعلام می‌کنند که هرگونه حمله مسلحانه علیه تأسیسات هسته‌ای مورد استفاده برای اهداف صلح‌آمیز یا تهدید آن‌ها، نقض اصول منشور ملل متحد، حقوق بین‌الملل و اساسنامه آژانس محسوب می‌شود، و با وجود آنکه مدیرکل بارها تأکید کرده است که تأسیسات هسته‌ای به‌دلیل مخاطرات سنگین برای مردم، محیط زیست، ایمنی و امنیت هسته‌ای و همچنین صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی، تحت هیچ شرایطی نباید مورد حمله قرار گیرند، با نهایت تأسف باید گفت که حملات غیرقانونی علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران نه از سوی آژانس و نه از سوی شورای امنیت، بلکه حتی از جانب شخص مدیرکل نیز محکوم نگردید. متأسفانه، هم رئیس مجمع عمومی و هم مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در بیانیه‌های خود ذیل دستور کار این نشست، بار دیگر از محکوم نمودن این حملات غیرقانونی خودداری کرده‌اند.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۹۷۰ عضو مسئول و متعهد پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بوده است. با این حال، سه کشور اروپایی و ایالات متحده با تکرار ادعاهای ساختگی رژیم صهیونیستی، همچنان فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را تحریف و نادرست جلوه می‌دهند؛ در حالی که همین رژیم به‌عنوان تنها دارنده سلاح هسته‌ای در منطقه و اصلی‌ترین مانع ایجاد خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای، با بی‌کیفرمانی کامل به اقدامات خود ادامه می‌دهد. ایران، علی‌رغم اقدامات خرابکارانه، ترورها، تحریم‌های غیرقانونی و اکنون حملات مستقیم به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمانش، هرگز مرتکب نقض برجام، پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا تعهدات پادمانی خود نشده و همواره به دیپلماسی پایبند مانده است.
گزارش‌های اخیر مدیرکل نیز تأیید می‌کند که تعلیق بازرسی‌ها پیامد مستقیم این حملات مسلحانه بوده است. مسئولیت این وضعیت به‌طور کامل بر عهده متجاوزان است، نه قربانی ]این تجاوز[. هیچ یک از مقررات پادمانی موجود، نحوه حفظ تعامل در شرایط تجاوز مسلحانه و تهدیدات مستمر را پوشش نمی‌دهد. بنابراین، ایجاد چارچوبی جدید برای تضمین امنیت کارکنان و تأسیسات هسته‌ای در چنین شرایط فوق‌العاده‌ای ضرورت دارد. ایران و آژانس در تاریخ ۹ سپتامبر ۲۰۲۵ در قاهره یادداشت تفاهمی را در فضایی سازنده با هدف رسیدگی به این چالش‌ها امضا کردند. متأسفانه این تحول مثبت بلافاصله با اقدامات خصمانه ایالات متحده و سه کشور اروپایی تضعیف شد؛ کشورهایی که همچنان هر ابتکار دیپلماتیک را از جمله پیشنهاد متوازن چین و روسیه در شورای امنیت، مسدود می‌کنند.
اقدام سه کشور اروپایی در فعال‌سازی مکانیسم موسوم به «ماشه»، اقدامی غیرقانونی، بی‌پروا و با هدف نابود کردن آخرین پل دیپلماسی بوده فلذا از درجه اعتبار ساقط می‌باشد. آن‌ها که خود ناقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بوده‌اند، هیچ جایگاه حقوقی برای استناد به مفاد آن ندارند. قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ به‌طور دائم منقضی شده و تمامی محدودیت‌های مرتبط با آن پایان یافته است. هرگونه تلاش برای احیا یا اجرای مجدد آن‌ها، سوء‌استفاده‌ای غیرقانونی از روندها بوده و باید از سوی این مجمع و دبیرکل قاطعانه رد شود.
ایران هرگز در برابر تهدید یا اجبار تسلیم نخواهد شد. پاسخ ما تنها به احترام، قانون‌مداری و برابری است. تجاوز نظامی و تروریسم اقتصادی هرگز ایران را وادار نخواهد کرد که از حقوق مشروع خود چشم‌پوشی کند.
با پایان دوره قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، موضوع ایران از دستورکار برجامی در جلسات شورای حکام خارج شده است و طبق برنامه منتشره دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تنها در چارچوب توافق‌نامه‌های پادمانی پیگیری خواهد شد.
دبیرخانه آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که نشست شورای حکام چهارشنبه در ۲۸ آبان ۱۴۰۴ در وین برگزار می‌شود و مباحث آن شامل موضوعاتی نظیر عضویت کشورها، گزارش همکاری‌های فنی، ایمنی و حمل‌ونقل مواد رادیواکتیو، وضعیت راستی‌آزمایی در کره‌شمالی و سوریه، پرونده پیشرانه هسته‌ای در استرالیا و برزیل، و همچنین اجرای توافق‌نامه‌های پادمانی کشورهای عضو از جمله ایران خواهد بود. در این دستورکار دیگر اشاره‌ای به قطعنامه ۲۲۳۱ و تعهدات برجامی نشده و نام ایران تنها در بخش توافق‌نامه پادمان آمده است؛ که نشان می‌دهد پیگیری مسائل مربوط به برجام از دستور کار شورای حکام کنار گذاشته شده است.
بر اساس توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام و بند عملیاتی ۸ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، تمامی مفاد آن پس از (روز انتقالی) ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) خاتمه یافت و ایران، چین و روسیه پس از فرارسیدن این موعد انقضا، اعلام کردند که تمامی محدودیت‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران به پایان رسیده و مفاد قطعنامه‌های پیشین لغو شده است.
پس از این جنگ ۱۲ روزه، تروئیکای اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) با همراهی آمریکا، ۲۸ سپتامبر برابر با ۶ مهر ماه مکانیسم پس‌گشت (اسنپ‌بک) را فعال و در جهت احیای ۶ قطعنامه لغو شده پیشین شورای امنیت تلاش کردند و مدعی هستند که این قطعنامه ها برقرار شده و این دوگانگی، شکاف و آشفتگی حقوقی تازه‌ای در برداشت‌های ارائه‌شده به شورای امنیت ایجاد کرده است.

 جزئیات گزارش جدید آژانس؛
مواد هسته‌ای ایران کجاست؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ ۱۲ نوامبر ۲۰۲۵ (۲۱ آبان ۱۴۰۴) در دو گزارش محرمانه که توسط برخی خبرگزاری‌ها مانند AFP، آسوشیتدپرس و الجزیره پوشش داده شده، آخرین وضعیت برنامه هسته‌ای ایران را تشریح کرده است.
در این گزارش از ایران خواسته شده تا هرچه سریع‌تر اجازه دهد تا موجودی اورانیوم غنی‌شده آن، به ویژه ذخایر حساس اورانیوم با غنای بالا، مورد بررسی و تایید قرار گیرد. این درخواست به دنبال تداوم اختلاف میان ایران و آژانس، که پس از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران در ژوئن ۲۰۲۵ (خرداد ۱۴۰۴) تشدید شده، مطرح شده است. در این جنگ، تاسیسات کلیدی هسته‌ای ایران مانند نطنز، فردو و اصفهان مورد حمله هوایی اسرائیل و ایالات متحده قرار گرفتند. این در حالی بود که این تاسیسات و فعالیت‌های ایران در آنها تحت نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داشت. گزارش جدید رافائل گروسی در شرایطی منتشر شده است که در اواخر اکتبر ۲۰۲۵، ایران، روسیه و چین در نامه‌ای مشترک به رافائل گروسی به طور رسمی پایان ماموریت آژانس تحت برجام را اعلام کردند.
آژانس اعلام کرده که از زمان جنگ ۱۲ روزه در ژوئن ۲۰۲۵، قادر به تایید وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران نبوده است. گزارش آژانس تاکید دارد که عدم دسترسی به این مواد هسته‌ای برای پنج ماه، روند بررسی را برای مدت زمان قابل توجهی به تاخیر انداخته و تداوم دانش و اشراف آژانس در مورد موجودی‌های قبلی مواد هسته‌ای ایران را از بین برده است.
آژانس این وضعیت را «نگرانی جدی» توصیف کرده و هشدار داده که باید فورا موجودی‌های اعلام‌شده قبلی مواد هسته‌ای در ایران بررسی شود تا نگرانی‌ها در مورد «انحراف احتمالی مواد هسته‌ای اعلام‌شده از استفاده صلح‌آمیز» برطرف گردد.
آژانس دسترسی فوری به ذخایر مواد هسته‌ای، به ویژه اورانیوم با غنای بالا، را حیاتی و فوری دانسته و از ایران خواسته است تا فعالیت‌های پادمانی را طبق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) از سر گیرد.
در این گزارش تاکید شده که آژانس تاکنون تنها به تاسیسات هسته‌ای که تحت تأثیر جنگ قرار نگرفته‌اند، دسترسی داشته و بازرسی از آن‌ها را انجام داده اما دسترسی به سایت‌های بمباران‌شده مانند نطنز و فردو نداشته است.
به گزارش آسوشییتدپرس و الجزیره، آژانس اعلام کرده که بازرسان آن در تاریخ ۱۲ نوامبر به ایران سفر کرده‌اند تا بازرسی از مرکز فناوری هسته‌ای اصفهان (واقع در ۳۵۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران) را انجام دهند، جایی که شامل سه راکتور تحقیقاتی چینی و آزمایشگاه‌های مرتبط با برنامه اتمی است و در جنگ مورد حمله قرار گرفت.
بازرسان آژانس همچنین از چندین تاسیسات هسته‌ای، از جمله راکتور تحقیقاتی تهران، بازدید کرده‌اند. با این وجود آژانس تاکید دارد که بازسازی «تصویر کامل از ذخایر هسته‌ای ایران» کاری دشوار خواهد بود.
بر اساس آخرین گزارش آژانس در سپتامبر ۲۰۲۵، ایران دارای ۴۴۰.۹ کیلوگرم (۹۷۲ پوند) اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد است. آژانس معتقد است که این میزان مواد ایران تنها یک گام فنی کوتاه تا سطح غنی‌سازی ۹۰ درصد (سطح مورد نیاز برای سلاح هسته‌ای) فاصله دارد. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران پیش و پس از جنگ دوازده روزه اسرائیل و آمریکا تاکید داشته که برنامه هسته ای آن کاملا صلح آمیز است و هیچکدام از گزارش های آژانس نیز تاکنون انحراف برنامه هسته ای ایران از این مسیر را گزارش نداده اند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در مصاحبه اخیر خود هشدار داده که اگر ایران تصمیم به تسلیحاتی کردن برنامه خود بگیرد این مقدار می‌تواند برای تولید تا ۱۰ بمب هسته‌ای کافی باشد البته این مقام آژانس همزمان تاکید کرده که هیچ مدرکی دال بر پیگیری تسلیحاتی توسط ایران وجود ندارد.
در گزارش های منتشر شده در رسانه ها ادعا شده که آژانس ذخایر اورانیوم ایران را «نگرانی جدی» می‌داند. بخشی از این ذخایر ممکن است در حملات نابود شده باشد، اما دیپلمات‌ها و برخی از کارشناسان خلع سلاح معتقدند که بخش عمده آن در تأسیسات زیرزمینی عمیق مانند اصفهان ذخیره شده بود، جایی که ورودی تونل‌ها آسیب دیده اما آسیب کلی محدود بوده است.
چرا ایران همکاری با آژانس را محدود کرد؟
ایران پس از جنگ ۱۲ روزه، همکاری با آژانس را تعلیق و این نهاد را متهم به عدم محکومیت حملات و انتقال اطلاعات حساس به اسرائیل کرد. با این حال، در اوایل سپتامبر ۲۰۲۵، توافقی در قاهره بین رافائل گروسی و سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه برای ازسرگیری بازرسی‌ها حاصل شد، که اجازه بازرسی از تاسیسات آسیب‌ندیده مانند نیروگاه بوشهر، راکتور تحقیقاتی تهران و سه تاسیسات دیگر در تهران را داد. اما در اواخر همان ماه، پس از بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل توسط تروئیکای اروپایی از طریق مکانیسم اسنپ‌بک، ایران اجرای توافق قاهره را متوقف کرد.
ایران طبق معاهده ان‌پی‌تی متعهد به همکاری است اما در نامه‌ای به آژانس در ۱۱ نوامبر، اعلام کرد که هرگونه همکاری مشروط به تصمیم شورای عالی امنیت ملی خواهدبود.
در گزارش های رسانه ای که در 72 ساعت اخیر پیرامون گزارش جدید رافائل گروسی منتشر شده به اظهارات سخنگوی دولت و سخنگوی وزارت خارجه در این باره استناد شده و به نقل از اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه آمده است که ایران تا زمانی که عضو NPT است، به تعهدات خود پایبند خواهد بود.
در بخش هایی از این گزارش‌ها نیز به سخنان فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت اشاره شده که گفته بود ایران آماده مذاکره است، اما تنها اگر ایالات متحده مطالبه ها و درخواستهای غیرواقعی خود مانند غنی‌سازی صفر و اعمال محدودیت بر برنامه موشکی بالستیک را کنار بگذارد.
سخنان مسعود پزشکیان ، رئیس جمهور نیز که اعلام کرده که ایران تاسیسات هسته‌ای خود را بازسازی خواهد کرد، انعکاس قابل توجهی در این گزارش‌ها داشته است.
گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی در شرایطی منتشر شده که مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده از زمان شروع جنگ اسرائیل متوقف شده و ایران می‌گوید تنها با کنار گذاشتن مطالبه های حداکثری ایالات متحده، مذاکره خواهد کرد.
تروئیکای اروپایی پس از چند دور مذاکره با ایران، متوقف کردن روند بازگشت تحریم های شورای امنیت علیه ایران را به ورود ایران به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده، ازسرگیری کامل همکاری با آژانس و شفاف‌سازی وضعیت ذخایر اورانیوم منوط کردند، پیش شرط هایی که از جانب ایران به تسلیم صرف و دیکته مطالبه ها پیش از انجام مذاکره تعبیر شده و مورد پذیرش قرار نگرفت.
در شرایطی که تماس‌های میان وزیر خارجه ایران با مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه دارد، آژانس از ایران خواسته تا طبق توافق پادمانی، گزارش ویژه ارائه دهد که مکان و وضعیت مواد هسته‌ای، از جمله ذخایر اورانیوم با غنای بالا، و وضعیت تاسیسات آسیب‌دیده در جنگ را مشخص کند. آژانس تأکید دارد که بدون این گزارش، نمی‌تواند اطمینان دهد که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است.
در میان تداوم جدال میان ایران و آژانس، نقش رافائل گروسی که سودای دبیرکلی سازمان ملل را هم در سر دارد مهم و کلیدی تلقی می‌شود. ایران پس از آغاز جنگ اسرائیل، مدیر کل آژانس را به دلیل ارائه گزارشی که تهران آن را جانبدارانه و بی اساس خوانده بود متهم به بسترسازی برای مشروعیت بخشیدن به حمله به تاسیسات هسته ای خود کرد. پس از آن نیز، خودداری آژانس بین المللی انرژی اتمی از محکوم کردن حملات صورت گرفته به تاسیسات هسته ای ایران بر دامنه اختلاف های ایران و آژانس افزود.
گروسی در یک ماه اخیر در فواصل زمانی نزدیک به هم تلاش کرده با اظهارنظرهای متعدد، ماجرای پرونده هسته ای ایران را در میان سیل اخبار پیرامون جنگ غزه، جنگ اوکراین و سایر تحولات بین المللی همچنان زنده نگاه دارد. او در بیانیه ای به شورای حکام آژانس در اکتبر ۲۰۲۵اعلام کرد که آژانس معتقد است بیشتر اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا ایران در سایت‌های اصفهان، نطنز و فردو باقی مانده است. وی افزود که ایران تنها به صورت قطره‌چکانی به بازرسان آژانس اجازه دسترسی می‌دهد.
گروسی همچنین در 30 اکتبر در مصاحبه‌ای در مقر سازمان ملل تاکید کرد که ایران نه در حال توسعه سلاح هسته‌ای بوده و نه اکنون در میانه چنین برنامه ای قرار دارد.
مدیر کل آژانس در اوایل ماه جاری میلادی نیز در مصاحبه با فایننشال تایمز گفت که ایران باید به طور جدی همکاری خود با بازرسان سازمان ملل را بهبود بخشد تا از افزایش تنش‌ها با غرب جلوگیری شود. وی اشاره کرد که آژانس از زمان درگیری‌های ژوئن با اسرائیل، حدود ۱۲ بازرسی در ایران انجام داده، اما به سایت‌های هسته‌ای بمباران‌شده مانند فردو، نطنز و اصفهان دسترسی نداشته است.
رافائل گروسی در پاسخ به برخی گزارش‌های رسانه‌ای تایید کرد که فعالیتهایی نزدیک به تاسیسات هسته ای ایران مشاهده شده اما تاکید کرد که این به معنای فعالیت غنی‌سازی نیست.
یکی از تند و تیزترین موضع گیری های گروسی نیز زمانی بود که با توجه به موضع ایران در تغییر شکل همکاری با آژانس پس از جنگ دوازده روزه گفت: ایران نمی‌تواند انتظار داشته باشد آژانس بگوید: «چون جنگ بوده، شما در دسته دیگری هستید.» در غیر این صورت، باید گزارش دهم که ما تمام نظارت خود بر برنامه هسته ای ایران را از دست دادیم.
می‌توان گفت که اظهارات گروسی در این دوره بر دو محور اصلی تمرکز دارد: نگرانی‌های فنی و امنیتی درباره عدم دسترسی به ذخایر اورانیوم و امید به دیپلماسی از طریق مذاکرات فنی. به نظر می رسد آنچه در رویکرد رافائل گروسی نسبت به ایران مغفول مانده، اتفاقاتی است که در میدان رخ داده و ایران نه تنها یک جنگ دوازده روزه را پشت سر گذاشته بلکه با تصمیم تروئیکای اروپایی و حمایت ایالات متحده، سازوکار بازگشت خودکار تحریمهای شورای امنیت علیه ایران نیز فعال شده است. هرچند جدال حقوقی میان ایران، چین و روسیه با غرب در خصوص مشروعیت استفاده از این سازوکار همچنان ادامه دارد اما نمی توان از تاثیر این تحولات بر وضعیت پرونده ایران در حوزه های سیاسی، اقتصادی و امنیتی چشم پوشی کرد. در شرایطی که ایالات متحده همچنان بر تداوم مطالبه‌های حداکثری در مذاکره با ایران تاکید داشته باشد نمی‌توان از ایران انتظار داشت که با واگذاری تمام کارت‌های مذاکراتی خود نتیجه توافقی از پیش تعیین و دیکته شده را بپذیرد.