استراتژی های بنزینی

 کمال فرحی- ناترازی بنزین به عنوان یکی از چالش های مهم در حوزه انرژی، تاثیرات قابل توجهی بر امنیت انرژی، هزینه های اقتصادی و ابعاد اجتماعی و زیست محیطی کشور دارد. این چالش نه تنها باعث اختلال در تامین انرژی می شود، بلکه ممکن است پیامدهای نامطلوبی همچون افزایش آلودگی هوا و فشار بر منابع طبیعی را به دنبال داشته باشد. برای رفع این ناترازی، به اتخاذ راهکارهای جامع و چندبعدی نیاز است که علاوه بر بهبود تعادل بین عرضه و تقاضا، به افزایش کارایی مصرف انرژی و کاهش پیامدهای منفی زیست محیطی نیز توجه کند. در این راستا، شناسایی دقیق عوامل موثر و ارائه راهکارهای عملی و پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد درحالی میانگین مصرف بنزین در نیمه نخست سال جاری به ۱۳۲ میلیون لیتر رسیده که ظرفیت تولید پالایشگاهی بنزین کشور حدود ۱۱۰ میلیون لیتر و میزان ناترازی این فرآورده مهم استراتژیک حدود ۲۲ میلیون لیتر در روز است.اگر میانگین تولید بنزین پالایشگاهی کشور را در مقایسه با میانگین مصرف بنزین ملاک قرار دهیم، ناترازی بنزین حدود ۲۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود. حالا پیشنهاداتی برای رونمایی از نرخ سوم و چهارم بنزین مطرح است . برخی معتقدند با ماندگاری سهمیه‌ها این امکان وجود دارد که مصرف بیش از سهمیه با قیمت ۷۵۰۰ تومان یا چیزی در این محدوده عرضه شود . حال سئوال اینجاست. آیا با این پیشنهاد موافقید؟
برای رفع این مشکل مبرم، چند راهبرد کلیدی پیشنهاد شده است که در راستای ترویج مصرف سوخت جایگزین با محوریت گاز طبیعی فشرده (CNG)، اولویت‌بندی صنعت حمل‌ونقل، کاهش قاچاق و نظارت بر مصرف بنزین با محدود کردن مصرف کارت سوخت جایگاه‌داران است. همچنین کنترل واردات خودرو‌های خارجی جهت افزایش تولید خودرو‌های باکیفیت مصرفی در داخل و به جریان افتادن اصلاحات صنعت خودرو که در نهایت منجر به اصلاح مصرف بنزین در بلند مدت خواهد شد. با مصرف کم بنزین اگر این استراتژی‌ها به طور مؤثر اجرا شوند؛ نه تنها می‌توانند تعادل نداشتن بنزین را حل کنند؛ بلکه باعث تقویت رقابت‌پذیری صنعت خودروی ایران و کاهش مصرف کلی بنزین می‌شوند. ایران ذخایر گازی بسیار مهم و متنوعی دارد که می‌تواند در جهت حل ناترازی مصرف بنزین خود، از آن استفاده کند. یکی از راه حل‌های اولیه برای مقابله با تعادل نداشتن مصرف بنزین در ایران، استفاده گسترده از گاز طبیعی فشرده (CNG) به عنوان سوخت جایگزین است. با تغییر به سمت CNG به عنوان منبع سوخت اولیه، می‌توان تقاضای بنزین و نیاز به واردات پرهزینه را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
همچنین برای اجرای مؤثر این استراتژی، ضروری است که تمامی خودرو‌های فعال در صنعت حمل و نقل کشور مجهز به بنزین و CNG باشند. با الزام استفاده از CNG در طول عملیات حمل و نقل فعال، ایران می‌تواند وابستگی خود به بنزین را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و راه را برای یک بخش حمل و نقل پاک‌تر و پایدارتر هموار کند. در نتیجه، یک استراتژی جامع با تمرکز بر ارتقای مصرف CNG، اولویت‌بندی صنعت حمل‌ونقل و اجرای اقدامات نظارتی بر کارت سوخت شخصی با رویکرد کاهش قاچاق بنزین و واردات بنزین می‌تواند به طور مؤثری تعادل نداشتن مصرف بنزین در ایران را برطرف کند. با تقویت شیوه‌های حمل و نقل پایدار و کاهش مصرف بنزین، ایران می‌تواند به رشد اقتصادی، پایدار زیست محیطی و افزایش رقابت در بازار جهانی خودرو دست یابد. بطور کلی راهبردهای رفع ناترازی بنزین تنها از مسیر راهکارهای قیمتی نیست، بلکه راهبردهای غیرقیمتی و زیربنایی نیز وجود دارد که باید پیگیری شود. برخی از راهبردها در این زمینه ارائه شده است:«ارتقاء کمی و کیفی پالایشگاه‌های نفت خام موجود».«احداث پالایشگاه‌های جدید با رویکرد تولید مواد شیمیایی و پلیمری».«احداث پالایشگاه‌های مقیاس کوچک».«تنوع بخشی به سبد سوخت کشور».«واردات و تولید خودروهای هیبریدی و برقی».«اسقاط خودروهای فرسوده».«کاهش مصرف سوخت خودرو‌های داخلی با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید».