نسل بیمار آینده؛ کودکان در محاصره

 بر اساس گزارش یونیسف، در فاصله دو دهه اخیر، نقشه سلامت کودکان جهان دگرگون شده است. در حالی که تا سال‌های اخیر سوءتغذیه و کم‌وزنی دغدغه اصلی بود، اکنون چاقی در حال پیشی گرفتن است. آمارها نشان می‌دهد در گروه سنی ۵ تا ۱۹ سال، نرخ چاقی با سرعتی فزاینده در حال افزایش است و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ تقریباً یک نفر از هر ده کودک یا نوجوان با این بیماری مزمن دست‌به‌گریبان باشد. این تغییر روند نه‌تنها به معنای افزایش مشکلات جسمی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و اختلالات متابولیک است، بلکه هشدار بزرگی برای نظام‌های سلامت و دولت‌ها در سراسر جهان به شمار می‌رود.
یونیسف در گزارش خود به‌صراحت بازاریابی گسترده و «غیراخلاقی» صنایع غذایی را یکی از عوامل اصلی این بحران معرفی می‌کند. تبلیغات پرزرق‌وبرق، بسته‌بندی‌های جذاب و قیمت‌گذاری‌های فریبنده موجب شده کودکان و نوجوانان بیش از هر زمان دیگری به غذاهای فوق‌فرآوری شده مانند تنقلات صنعتی، نوشابه‌های گازدار و فست‌فودها وابسته شوند. دسترسی آسان به این محصولات، حتی در کشورهایی که هنوز با فقر غذایی و سوءتغذیه دست‌وپنجه نرم می‌کنند، این تناقض را رقم زده است که «چاقی و گرسنگی» همزمان در یک جامعه حضور دارند. این امر زنگ خطری جدی برای سیاست‌گذاران حوزه سلامت عمومی است که باید در برابر نفوذ تجاری صنایع غذایی ایستادگی کنند.
آمارهای جهانی نشان می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ شمار کودکان و نوجوانان دارای اضافه‌وزن از ۱۹۴ میلیون نفر به ۳۹۱ میلیون نفر رسیده است. این یعنی در کمتر از یک نسل، بحران چاقی کودکان تقریباً دو برابر شده است. نمودارهای تحلیلی نشان می‌دهد در بازه‌های سنی مختلف، نقطه تلاقی میان کاهش نرخ لاغری و افزایش نرخ چاقی به‌سرعت نزدیک شده یا حتی پشت سر گذاشته شده است. برای مثال، در گروه سنی ۵ تا ۹ سال، از سال ۲۰۱۹ چاقی بر لاغری پیشی گرفته است و در گروه‌های سنی ۱۰ تا ۱۴ و ۱۵ تا ۱۹ سال نیز تا سال‌های ۲۰۲۸ و ۲۰۲۹ این تغییر رخ خواهد داد. این تحولات جهانی به روشنی بیانگر آن است که در آینده نزدیک، چاقی مهم‌ترین تهدید تغذیه‌ای نسل جوان خواهد بود.
حل این بحران صرفاً با هشدار کافی نیست. نیاز به اقدام جهانی هماهنگ احساس می‌شود. نخستین گام، تدوین سیاست‌های بازدارنده در برابر تبلیغات هدفمند صنایع غذایی است. محدودیت تبلیغات ناسالم، به‌ویژه در رسانه‌های کودک و شبکه‌های اجتماعی، باید در دستور کار دولت‌ها قرار گیرد. همزمان، آموزش خانواده‌ها و مدارس درباره تغذیه سالم، توسعه زیرساخت‌های دسترسی به غذاهای تازه و محلی، و حمایت از سبک زندگی فعال از جمله ورزش‌های دانش‌آموزی می‌تواند به تعدیل روند کنونی کمک کند. چنانچه جامعه جهانی نتواند این تهدید را مدیریت کند، هزینه‌های درمانی و اجتماعی ناشی از نسل بیمار و کم‌تحرک به‌مراتب سنگین‌تر از مداخلات پیشگیرانه خواهد بود.