راه رسیدن به توافق

خاطره ظهیری- طی چند روز گذشته یعنی در اواخر هفته گذشته و اوایل هفته جاری چند دور مذاکره میان تیم‌های فنی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین شکل گرفت و نهایتا با میانجی‌گری وزیر خارجه مصر، روز سه شنبه سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌الملل انرژی اتمی در قاهره با یکدیگر دیدار کردند تا متن نهایی شیوه‌نامه جدید همکاری‌ها را امضا کنند. آغاز روند اسنپ‌بک از سوی تروئیکای اروپایی بار دیگر پرونده هسته‌ای ایران را وارد مرحله‌ای پرتنش کرده است. این اقدام که می‌تواند به بازگشت همه تحریم‌های شورای امنیت علیه تهران منجر شود، در شرایطی صورت می‌گیرد که مذاکرات ایران و آمریکا که یکی از شروط سه کشور اروپایی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ است، در بن‌بستی جدی قرار گرفته و گویی واشنگتن تمایلی برای ادامه این روند که خود آن را در مرحله پیشین به نابودی کشاند، ندارد.
در چنین فضایی، سناریوهای پیش‌روی ایران میان دو گزینه اصلی پذیرش مذاکراتی دشوار با محوریت واشنگتن به منظور جلوگیری از تشدید بحران، یا ادامه مسیری که می‌تواند به افزایش خطر درگیری‌های منطقه‌ای منجر شود، در نوسان است. آینده این روند بیش از هر زمان دیگری به تصمیم‌های سیاسی در تهران و پایتخت‌های غربی گره خورده است.
ریشه بحران کنونی در برجام، خروج یکجانبه آمریکا و نقض تعهدات مکرر سه کشور اروپایی است. وی یادآور شد که این کشورها با سوءاستفاده از سازورکار موسوم به «اسنپ‌بک» در تلاشند تصویری وارونه از واقعیت ارائه دهند. او تصریح کرد: هرگونه اقدام سه دولت اروپایی ذیل سازوکار حل اختلافات قطعنامه ۲۲۳۱ از منظر حقوقی بی‌اعتبار است و این قطعنامه باید طبق جدول زمانی تعیین‌شده در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ خاتمه یابد.
به نظر میرسد فارغ از شعارهای بی فایده و هزینه ساز برخی جریانهای تندرو داخلی که حتی دستی از دور نیز بر آتش‌ ندارند و متاسفانه بی اعتنا به شرایط خطیر کشور سخن میگویند و بی هیچ واهمه‌ای از پاسخگو بودن برای کشور هزینه می تراشند، دستیابی به سازو کار جدید (مدالیته) همکاری با آژانس ضرورتی انکار ناپذیر بود و از این منظر باید قدردان دستگاه دیپلماسی کشور بود.
از منظر حقوقی نیز نمی‌توان خرده‌ای بر این تفاهم گرفت. «تعلیق» توقف موقت یک عمل، قانون یا حکم است که بنا بر ضرورت و در صورت تغییر شرایط، می توان اجرای آن را موقتا به عهده تعویق انداخت. مرجع تشخیص چنین امری نیز شورای عالی امنیت ملی است و به یقین عراقچی بدون مجوز این مرجع نمی توانست چنین تفاهمی را امضا کند.
از منظر سیاسی نیز باید اذعان کرد که شرایط جهان در دوره جدید ریاست ترامپ و جنگ افروزی رژیم صهیونیستی به گونه ای تغییر یافته اسراییل در ارتکاب جنایت و تجاوز با هیچ مانعی روبه رو نیست. تهاجم به قطر، کشوری که دارای مناسبات اقتصادی گسترده با رژیم صهیونیستی و میزبان بزرگترین پایگان نظامی امریکا در منطقه است و واسطه‌ای فعال برای پایان دادن به نسل کشی فلسطینی ها در غزه است، عملا نشان داد که قوانین بین المللی و اصول اخلاقی برای این رژیم ذره‌ای ارزش نداشته و برای تحقق اهداف خود هر جنایت و تجاوزی که صلاح بداند انجام خواهد داد.
جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده تعامل سازنده است و تنها راه رسیدن به توافق عبارت است از؛ ارائه تضمین‌های عینی، قابل راستی‌آزمایی و قوی برای لغو کامل و مؤثر تحریم‌ها. وی تأکید کرد: هدف از هر توافقی، عادی‌سازی روابط تجاری، مالی و اقتصادی ایران، تضمین امنیت تأسیسات و دانشمندان هسته‌ای و در عین حال به‌رسمیت‌شناخته‌شدن حق حاکمیتی ایران در غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود است.